Bitwa pod Ziabkami (1919)
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| Czas |
22 sierpnia 1919 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
pod Ziabkami | ||
| Terytorium | |||
| Wynik |
zwycięstwo Polaków | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
Wojna polska 1918–1921[1]
Bitwa pod Ziabkami – walki oddziałów polskiej 1 Dywizji Piechoty Legionów z jednostkami sowieckimi toczone w pierwszym roku wojny polsko-bolszewickiej.
Geneza
W drugiej połowie lipca 1919 Naczelne Dowództwo WP zakończyło prace nad planem szeroko zakrojonej operacji zaczepnej, której celem było opanowanie Mińska, Borysowa, Bobrujska i oparcie frontu o linię rzek Dźwiny i Berezyny[2][3].
W rozkazie operacyjnym Frontu Litewsko-Białoruskiego z 3 sierpnia 1919 przewidziano, że natarcie na Mińsk ubezpieczą na lewym skrzydle oddziały 1 Dywizji Piechoty Legionów w rejonie Mołodeczna, Wilejki[4][5].
Po zajęciu Mińska zaistniała możliwość kontynuowania przez wojska Frontu Litewsko-Białoruskiego działań zaczepnych[6][7]. W ostatniej dekadzie sierpnia 1 Dywizja Piechoty Legionów gen. Edwarda Śmigłego-Rydza otrzymała rozkaz obsadzenia południowego brzegu Dźwiny pod Dyneburgiem i opanowania tego miasta[8].
Walczące wojska
| Jednostka | Dowódca | Podporządkowanie |
 Wojsko Polskie
| ||
|---|---|---|
| 1 Dywizja Piechoty Legionów | gen. Edward Śmigły-Rydz | Front Litewsko-Białoruski |
| ⇒ 1 pułk piechoty Legionów | ||
| → II/1 pułku piechoty Legionów | ||
| ― 6/1 pułku piechoty Legionów | ppor. Franciszek Sobolta | |
| ⇒ 5 pułk piechoty Legionów | mjr Stefan Dąb-Biernacki | |
| → I/5 pułku piechoty Legionów | ||
| ― 2/5 pułku piechoty Legionów | ||
| ― 3/5 pułku piechoty Legionów | ||
| → pluton telegraficzny 5 pp Leg. | ||
| ⇒ kompania techniczna 33 pp | ||
| ⇒ 3 bateria 1 pułku artylerii polowej | ||
| ⇒ pluton artylerii | ||
 Armia Czerwona
| ||
| ⇒ 17 Dywizja Strzelców | 15 Armia | |
| → 153 pułk strzelców | ||
Walki pod Ziabkami
W sierpniu 1919 wojska polskie kontynuowały natarcie w kierunku Połocka i Dyneburga[9]. W ramach Grupy „Wschód" sformowano grupę mjr. Stefana Dęba-Biernackiego w składzie: II batalion 1 pułku piechoty Legionów, I/5 pułku piechoty Legionów, 3 bateria 1 pułku artylerii polowej Legionów, półkompania techniczna 33 pułku piechoty i pluton telefoniczny 5 pp Leg. W sumie grupa liczyła około 1800 żołnierzy, 32 ciężkie karabiny maszynowe i 6 dział[10][11]. 20 sierpnia 1919 grupa starła się z sowieckim 153 pułkiem strzelców i po krótkiej walce zajęła Dokszyce. Tu mjr Dąb-Biernacki otrzymał kolejny rozkaz. Zadaniem grupy było osiągnięcia linii Soszy. 21 sierpnia o świcie rozpoczęto marsz. Po drodze podejmowano próby pobicia mniejszych oddziałów sowieckich. W Justjanowie wzięto duży tabor nieprzyjacielski. Przeciwnik, tocząc drobne walki, wycofywał się w sposób uporządkowany w stronę Połocka. Wobec bezskuteczności dotychczasowych działań, mjr Dąb-Biernacki postanowił ruszyć skrajem bagien Berezyny i puszczy nad Soszą, przesunąć się skrycie między jeziorami Szo i Dołhem, wymijając lewe skrzydło nieprzyjaciela, uderzyć od północnego wschodu i opanować stację Ziabki. W ten sposób zamierzał odciąć drogę odwrotu sowieckim oddziałom obsadzającym przesmyki między jeziorami[12]. Nad ranem 22 sierpnia kolumna osiągnęła tor kolejowy między wsiami Skrzypczyzna i Kuholówka. Dwie kompanie pozostały do osłony taborów. Od wziętych po drodze jeńców dowiedziano się, że na stacji w Ziabkach stoją transporty kolejowe, silne oddziały piechoty i sztaby. Po dotarciu pod stacje mjr Dąb-Biernacki dysponował czterema kompaniami i trzema działami. Polacy w kilkunastu miejscach wysadzili granatami tory. Wybuchy zaalarmowały przeciwnika i zanim polski oddział przegrupował się do natarcia, od strony stacji nadjechał pociąg pancerny. Skuteczną walkę z nim podjęła polska artyleria[13][14]. Atakowała też sowiecka piechota. Została odparta ogniem kompanii 5 pułku piechoty Legionów i powróciła do Ziabek. W ślad za wycofującymi się Sowietami uderzyły pododdziały polskiej grupy taktycznej. W pierwszym rzucie atakowały dwie kompanie 5 pp leg. oraz 6/1 pp Leg. podporucznika Sobolty wspierane ogniem trzech dział. Wejście na tor kolejowy i natarcie od północo-wschodu na dworzec siłami 2. 3 kompanii przy współdziałaniu na skrzydle kompanii 1 pp Leg. wprowadziło u nieprzyjaciela całkowite zamieszanie. Nie powiódł się też sowiecki kontratak[11]. Po krótkiej strzelaninie Polacy opanowali stację, a zdemoralizowane pododdziały sowieckiej piechota i załogi dwóch pociągów pancernych złożyły broń[15][16].
Bilans walk
Walki pod Ziabkami zakończyły się sukcesem grupy taktycznej mjr. Dęba-Biernackiego. Osiągnięto go dzięki dużemu wysiłkowi marszowemu polskiej piechoty, która w ciągu doby przebyła około sześćdziesiąt kilometrów i całkowicie zaskoczyła przeciwnika. Polacy wzięli do niewoli 550 jeńców, zdobyli 7 dział, 2 pociągi pancerne, 20 ciężkich karabinów maszynowych i kilka pociągów wyładowanych sprzętem i zapasami. Sukces przypłacono to stratą 4 rannych i jednego zaginionego[10].
Przypisy
- ↑ Przybylski 1930 ↓.
- ↑ Odziemkowski 2010 ↓, s. 415.
- ↑ Wyszczelski 2011 ↓, s. 165.
- ↑ Tym 2020 ↓, s. 18.
- ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 24.
- ↑ Tym 2020 ↓, s. 20.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 50.
- ↑ Odziemkowski 2010 ↓, s. 421.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 477.
- ↑ a b Odziemkowski 2004 ↓, s. 478.
- ↑ a b Bąbiński 1929 ↓, s. 36.
- ↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 165.
- ↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 165-166.
- ↑ Pomarański 1931 ↓, s. 52.
- ↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 166.
- ↑ Pomarański 1931 ↓, s. 53.
Bibliografia
- Kazimierz Bąbiński: Zarys historji wojennej 5-go pułku piechoty Legionów. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
- Stefan Pomarański: Zarys historji wojennej 1-go pułku piechoty Legionów. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1931, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914–1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Janusz Odziemkowski: Piechota polska w wojnie z Rosją bolszewicką 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adam”, 2010. ISBN 978-83-7072-650-8.
- Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
- Juliusz S. Tym: Działania na Froncie Litewsko-Białoruskim (czerwiec 1919 – kwiecień 1920). Szczecin: Instytut Pamięci Narodowej. Oddział w Szczecinie, 2020.
- Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2: Poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.
- Lech Wyszczelski: Wojna o polskie kresy 1918–1921. Warszawa: Wydawnictwo Bellona SA, 2011. ISBN 978-83-11-12866-8.