Bitwa pod Przasnyszem

wojna polsko-bolszewicka
Czas	21 sierpnia 1920
Miejsce	pod Przasnyszem
Terytorium	Polska
Przyczyna	rozwinięcie polskiej ofensywy po bitwie nad Wkrą
Wynik	zwycięstwo Polaków
Strony konfliktu
Polska  Rosyjska FSRR
Dowódcy
Władysław Sikorski, Aleksander Osiński Franciszek Krajowski Michaił Tuchaczewski
brak współrzędnych

Bitwa pod Przasnyszem – bitwa stoczona 21 sierpnia 1920 roku, na północny wschód od Ciechanowa nad rz. Węgierką przez oddziały polskie Lidzkiego Pułku Strzelców i 202 Pułku Piechoty z oddziałami sowieckimi 16 i 33 Dywizji Strzelców, podczas wojny polsko-bolszewickiej.

Po zwycięskiej bitwie nad Wkrą oddziały 5 Armii gen. Władysława Sikorskiego po południu 18 sierpnia rozwinęły natarcie w kierunku Przasnysza i Mławy. W ciężkim położeniu znalazła się 4 Armia sowiecka, która była nad dolną Wisłą. Michaił Tuchaczewski wydał rozkaz koncentracji sił w dniu 20 sierpnia w rej. Ciechanów – Przasnysz – Maków Mazowiecki. Obrona Przasnysza dawała 4 Armii możliwość odwrotu na Chorzele – Szczytno i Chorzele – Myszyniec – Kolno oraz osłonę odwrotu 15 Armii znad Wkry. Rozkazy Tuchaczewskiego były spóźnione. Wysunięta daleko na zachód 4 Armia nie mogła osiągnąć rejonu koncentracji pod Przasnyszem w nakazanym terminie.

Gen. Sikorski 19 sierpnia wydał rozkaz dowódcy 17 DP gen. Aleksandrowi Osińskiemu, 18 DP gen. Franciszkowi Krajowskiemu i dowódcy Dywizji Ochotniczej płk A. Kocowi, zajęcia Przasnysza i Mławy i odcięcia dróg odwrotowych sowietom pomiędzy Przasnyszem a Prusami Wschodnimi.

18 DP ruszyła na Grudusk i po kilku godzinach walki złamała opór 33 Dywizji Strzelców broniącej miasteczka. 17 DP nacierała z rejonu Makowa na Bartniki – Dębiny – Przasnysz – Obrąb. Dywizja Ochotnicza opanowała Przasnysz, ale została z niego wyparta kontratakiem oddziałów 16 i 33 DS.

Lidzki Pułk Strzelców (później 76 Pułk Piechoty), będący odwodem Dywizji Ochotniczej otrzymał wieczorem 20 sierpnia w rejonie wyczekiwania w Krasnem rozkaz opanowania odległego o 10 km. Przasnysza. 21 sierpnia rano pułk ruszył do natarcia. Równocześnie na miasto nacierał 202 pułk piechoty. Natarcie 202 pp wzdłuż rz. Węgierki nie miało powodzenia. Lidzki pułk opanował południowo-zachodnią część miasta i wylot szos z Przasnysza na Mławę. Przeciwnik stawiał zacięty opór w centrum miasta i kontratakował. Wieczorem, kosztem dużych strat Polacy opanowali miasto. O rozstrzygnięciu bitwy zdecydowało nadejście czołowych oddziałów 17 DP. Zajęcie Przasnysza przez Polaków skomplikowało i tak trudne położenie 4 Armii sowieckiej.

Walki żołnierzy polskich pod Przasnyszem zostały upamiętnione na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie, napisem na jednej z tablic w II RP i po 1990 r. – „PRZASNYSZ 21 – 22 VIII 1920”.

• Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919 – 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
• Tadeusz Kutrzeba, Wyprawa kijowska, Warszawa 1937.