Bój pod Hulowcami
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| Czas |
22 września 1920 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
pod Hulowcami | ||
| Terytorium | |||
| Przyczyna | |||
| Wynik |
zwycięstwo 36 pp | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
Wojna Polska 1918–1921[1]
Bój pod Hulowcami – część wielkiej bitwy wołyńsko-podolskiej; walki polskiego 36 pułku piechoty Legii Akademickiej mjr. Kazimierza Sawickiego z oddziałami sowieckiej 70 Brygady Strzelców czasie ofensywy jesiennej wojsk polskich na Ukrainie w okresie wojny polsko-bolszewickiej.
Geneza
2 września, jeszcze w czasie walk pod Zamościem, Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego zdecydowało, iż 3. i 6 Armia, po stosownym przegrupowaniu, około 10 września podejmą większą akcję zaczepną w kierunku wschodnim celem „nie tylko odrzucenia nieprzyjaciela poza granice Małopolski, lecz także rozbicia i zdezorganizowania jego sił tak, aby później można było utrzymać front przy użyciu słabych sił własnych"[2]. 15 września 6 Armia przystąpiła do ofensywy. Pod nowym dowództwem gen. Stanisława Hallera oddziały polskiej armii uzyskały powodzenie operacyjne, a po trzech dniach walk sowiecka 14 Armia komarma Michaiła Wasilewicza Mołkoczanowa rozpoczęła pospieszny odwrót[3]. Wojska centrum i prawego skrzydła 6 Armii prowadziły pościg na Tarnopol, Jampol i Zasław, gdzie zamierzano przeciąć odwrót sowieckim 24. i 47 Dywizji Strzelców z 12 Armii Nikołaja Kuźmina[4].
Walczące wojska
| Jednostka | Dowódca | Podporządkowanie |
 Wojsko Polskie
| ||
|---|---|---|
| dowództwo 8 Dywizji Piechoty | gen. Stanisław Burhardt-Bukacki | 6 Armia |
| ⇒ dowództwo 36 pułku piechoty | mjr Kazimierz Sawicki | 8 Dywizja Piechoty |
| → OR 36 pp (1 i 2 kompania) | por. Stefan Loth | 36 pułk piechoty |
 Armia Czerwona
| ||
| dowództwo 24 Dywizji Strzelców | komdyw. Kozyriew | 12 Armia |
| ⇒ 70 Brygada Strzelców | 24 Dywizja Strzelców | |
| → 208., 209., 210 pułki strzelców | 70 Brygada Strzelców | |
Walki pod Hulowcami
36 pułk piechoty Legii Akademickiej mjr. Kazimierza Sawickiego, wchodzący w skład 8 Dywizji Piechoty gen. Stanisława Burhardta-Bukackiego, maszerował wzdłuż Horynia i 21 września osiągnął Lachowce. Tu dowódca pułku zorganizował oddział rozpoznawczy w sile około 80 żołnierzy z 1 i 2 kompanii pod dowództwem por. Stefana Lotha. Wyposażony w podwody, oddział wyruszył nad Horyń w kierunku na Zasław w celu rozpoznania przepraw. Około południa 22 września kompanie zajęły Zacisze[4]. Wysłane patrole stwierdziły, że pod Hulowcami przeprawiają się przez Horyń sowieckie tabory[5]. Dowódca oddziału rozpoznawczego zdecydował się na wypad. W Zaciszu, celem osłony odwrotu, pozostawił 2 kompanię por. Neugebauera, a sam z 1 kompanią zaatakował przeprawę. Po krótkiej walce zdobyto tabory, a ich obsługę rozproszono[6]. Powracającą z wypadu polską kompanię zaatakowała zmierzająca ku przeprawie sowiecka 70 Brygada Strzelców z 24 DS. Co prawda do walki włączyła się 2 kompania ze stanowisk pod Zaciszem, ale i ona została zaatakowana przez batalion z 70 BS. Sytuacją obu polskich kompanii stawała się krytyczna. Wtedy niewielki patrol z 1 kompanii pod dowództwem podchorążego Jana Kończaka i sierżanta Stanisława Glenia przedarł się lasem na tyły sowieckich wojsk i w zapadającym zmroku obrzucił je granatami[6]. Sowieci, przekonani o wyjściu na ich tyły znacznych sił polskich, rozpoczęli bezładną strzelaninę, a część kolumny rzuciła się do ucieczki. Wykorzystując zamieszanie, por. Loth poprowadził 1 kompanię do ataku, a jednocześnie na skrzydło przeciwnika uderzyła 2 kompania. Zdezorientowani czerwonoarmiści rzucili broń i rozbiegli się. Tylko niewielkie grupy żołnierzy w zwartym szyku wycofały się do lasów za rzekę Trościankę[7][8].
Bilans walk
Bitwa zakończyła się pogromem 70 Brygady Strzelców. Straty polskie to jeden ranny; sowieckie: kilkudziesięciu zabitych i rannych oraz 823 jeńców[9][8].
Przypisy
- ↑ Przybylski 1930 ↓.
- ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 68.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 152.
- ↑ a b Odziemkowski 2004 ↓, s. 153.
- ↑ Pomarański 1930 ↓, s. 50.
- ↑ a b Odziemkowski 2004 ↓, s. 154.
- ↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 60.
- ↑ a b Pomarański 1930 ↓, s. 51.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 147.
Bibliografia
- Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914 – 1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Stefan Pomarański: Zarys historji wojennej 36-go pułku piechoty Legii Akademickiej. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1930, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
- Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2: Poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.