Bitwa pod Berdyczowem (IV 1920)
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| |||
| Czas |
26 kwietnia 1920 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
pod Berdyczowem | ||
| Terytorium | |||
| Przyczyna | |||
| Wynik |
zwycięstwo Polaków | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
Wojna Polska 1918–1921[1]
Bitwa pod Berdyczowem – walki grupy gen. Anatola Kędzierskiego z sowiecką 44 Dywizją Strzelców toczone w okresie operacji kijowskiej w czasie wojny polsko-bolszewickiej.
Sytuacja ogólna
25 kwietnia rozpoczęła się polska ofensywa na Ukrainie[2][3]. Zgrupowane na froncie od Starej Uszycy nad Dniestrem po Prypeć trzy polskie armie uderzyły na wschód. Po stronie sowieckiej broniły się sowieckie 12 Armia Siergieja Mieżeninowa i 14 Armia Ijeronima Uborewicza posiadające w swoim składzie siedem dywizji strzelców i jedna dywizję kawalerii[4].
Główne uderzenie wykonywała 3 Armia marsz. Józefa Piłsudskiego. Wydzieliła ona ze swoich sił grupę operacyjną gen. Edwarda Rydza-Śmigłego, która atakując po obu stronach szosy Zwiahel - Żytomierz, na froncie szerokości 60 km parła na Kijów[5][6]. Na południe od grupy operacyjnej gen. Śmigłego działała 2 Armia gen. Antoniego Listowskiego w składzie 13. i 15 Dywizja Piechoty oraz ukraińska 6 Siczowa Dywizja Strzelców. Armia ta uderzała w ogólnym kierunku na Berdyczów i Samhorodek[4].
Walki pod Berdyczowem
25 kwietnia zgrupowana nad Słuczem 15 Wielkopolska Dywizja Piechoty przystąpiła do natarcia. Maszerowała po obu stronach linii kolejowej Szepetówka-Połonne-Berdyczów-Koziatyn[7]. Jej prawe skrzydło tworzyła grupa gen. Anatola Kędzierskiego w składzie 61. i 62 pułk piechoty oraz I i II dywizjon 15 pułku artylerii polowej. Grupa otrzymała zadanie działać w kierunku na Berdyczów[8]. 26 kwietnia wielkopolskie pułki toczyły walki o Horodyszcze, Kniazin, Piątki i Michajlenki[9][10]. Późnym popołudniem podeszły pod Berdyczów i zaatakowały dworzec kolejowy broniony przez oddziały 44 Dywizji Strzelców wzmocnione samochodem pancernym. Działania polskiej piechoty skutecznie wspierały artyleryjskie dywizjony. Opór przeciwnika szybko złamano i do wieczora opanowano całe miasto[8].
Komunikat prasowy Sztabu Generalnego z 28 kwietnia 1920 donosił[11]:
Ofensywa na Ukrainę rozwija się nadal pomyślnie. Nasze oddziały w szlachetnem współzawodnictwie, ścigają ogromnemi marszami nieprzyjaciela i nie dają mu czasu do zebrania sił. Malin, Korosteń, Berdyczów, Koziatyn, Chmielnik i Bar są zajęte. Zdobycz w jeńcach i materiale wojennym ogromna. W Berdyczowie, bronionym zacięcie w kilku punktach, wzięto prawie wszystkie składy i urządzenia.
Bilans walk
Walki pod Berdyczowem zakończyły się zwycięstwem Polaków. Zdobyto cztery pociągi wyładowane zapasami i sprzętem wojskowym, samochód pancerny, 16 samochodów, 40 ckm. Wzięto do niewoli kilkuset jeńców[8]. Oswobodzono też kilkudziesięciu zakładników polskich, zabranych z Żytomierza[10].
Przypisy
- ↑ Przybylski 1930 ↓.
- ↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 67.
- ↑ Tym 2020 ↓, s. 13.
- ↑ a b Kutrzeba 1937 ↓, s. 95.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 166.
- ↑ Kutrzeba 1937 ↓, s. 93.
- ↑ Wyszczelski 2009 ↓, s. 65.
- ↑ a b c Odziemkowski 1998 ↓, s. 28.
- ↑ Radwański 1929 ↓, s. 8.
- ↑ a b Rupniewski 1929 ↓, s. 10.
- ↑ Pomarański 1920 ↓, s. 224.
Bibliografia
- Tadeusz Kutrzeba: Wyprawa kijowska 1920 roku. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1937.
- Stefan Pomarański: Pierwsza wojna polska (1918 – 1920). Zbiór wojennych komunikatów prasowych Sztabu Generalnego, uzupełniony komunikatami Naczelnej Komendy we Lwowie i Dowództwa Głównego Wojska Polskiego w Poznaniu. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1920.
- Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
- Włodzimierz Rupniewski: Zarys historii wojennej 61-go pułku Piechoty Wielkopolskiej. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914 – 1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
- Leon Radwański: Zarys historii wojennej 62-go pułku Piechoty Wielkopolskiej. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Juliusz S. Tym: Operacja zaczepna Wojska Polskiego na Ukrainie (25 kwietnia – 11 maja 1920). Szczecin: Instytut Pamięci Narodowej. Oddział w Szczecinie, 2020.
- Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, „Poza granicami współczesnej Polski”. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.
- Lech Wyszczelski: Kampania ukraińska 1920 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2009. ISBN 978-83-7543-066-0.