Bitwa pod Bóbrką

Wojna polsko-bolszewicka
Czas	22–28 sierpnia 1920
Miejsce	pod Bóbrką
Terytorium	II Rzeczpospolita
Przyczyna	operacja lwowska
Wynik	zwycięstwo Polaków
Strony konfliktu
Polska  Rosyjska FSRR
Dowódcy
Marian Januszajtis-Żegota Krugliakow Martynienko
Siły
12 Dywizja Piechoty 47 Dywizja Strzelców 60 Dywizja Strzelców
brak współrzędnych

Bitwa pod Bóbrką – walki polskiej 12 Dywizji Piechoty gen. Mariana Januszajtisa-Żegoty z oddziałami sowieckich 47 Dywizji Strzelców Krugliakowa i 60 Dywizji Strzelców Martynienki toczone w czasie wojny polsko-bolszewickiej.

Na przełomie lipca i sierpnia na ukraińskim teatrze działań wojennych toczyły się walki pod Brodami i Beresteczkiem. Stanowiły one fazę wstępną wielkiej operacji nazwanej w polskiej historiografii Bitwą Lwowską^[1]

 Osobny artykuł: bitwa pod Brodami i Beresteczkiem.

Po pięciu dniach bitwy, szala zwycięstwa zaczęła przechylać się na stronę polską. Jednak sytuacja na Froncie Północnym, a szczególnie upadek Brześcia, zmusiła Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego do przerwania bitwy^[2].

W tym czasie dowódca sowieckiego Frontu Południowo-Zachodniego Aleksander Jegorow nakazał 1 Armii Konnej Budionnego zdobyć Lwów^[3].

Po nieudanych próbach zatrzymania 1 Armii Konnej na wschód od Bugu, dowódca Frontu Południowego, gen. Wacław Iwaszkiewicz, wydał 14 sierpnia rozkaz zajęcia nowej linii obrony, przebiegającej wzdłuż górnego biegu Bugu i Strypy^[4][5]. Dowódca 6 Armii, broniącej linii rzek Bugu, Strypy i Dniestru, skierował 5. i 6 Dywizję Piechoty oraz 1 Dywizję Jazdy do osłony Lwowa, a 12. i 13 Dywizja Piechoty miały wykonać uderzenie w lewe skrzydło i tyły nieprzyjaciela dążącego pod Lwów^[6][7].

Po ustabilizowaniu położenia pod Lwowem, dowódca 6 Armii gen. Władysław Jędrzejewski nakazał zorganizować natarcie na Chodorów siłami 1 Brygady Jazdy z rejonu Bóbrki, dwubatalionowej grupy kpt. Wilhelma Todta z rejonu Mikołajowa, a dywizji kawalerii gen. Mychajła Omelianowicza-Pawlenki z Halicza na Rohatyn.

 Osobne artykuły: obrona Lwowa i bitwa pod Chodorowem.

12 Dywizja Piechoty otrzymała rozkaz marszu na Pomorzany – Przemyślany – Bóbrkę^[8]. Bez kontaktu z przeciwnikiem, do 17 sierpnia dywizja osiągnęła Pomorzany, a nocą z 19 na 20 sierpnia Przemyślany^[9][10].

Jednostka	Dowódca	Podporządkowanie
Wojsko Polskie
dowództwo 6 Armii	gen. por. Władysław Jędrzejewski	Front Południowy
⇒ 12 Dywizja Piechoty	gen. Mariana Januszajtis-Żegota	6 Armia
→ XXIII Brygada Piechoty	płk Jan Wolgner	12 Dywizja Piechoty
→ XXIV Brygada Piechoty	płk. Marian Kukiel
→ 51 pułk piechoty	ppłk Roman Witorzeniec	XXIV Brygada Piechoty
Armia Czerwona
oddziały 47 Dywizji Strzelców	Krugliakow	14 Armia
oddziały 60 Dywizji Strzelców	Martynienko
oddziały 41 Dywizji Strzelców

20 sierpnia XXIII Brygada Piechoty płk. Jana Wolgnera ruszyła na zachód w kierunku Bóbrki, a 51 pułk piechoty Strzelców Kresowych ppłk. Romana Witorzeńca z XXIV Brygady Piechoty płk. Mariana Kukiela otrzymał zadanie maszerować na Pohorylce, osłonić marsz sił głównych dywizji i prowadzić działania mylące^[9].

Zgodnie z oczekiwaniami polskich sztabowców, 51 pułk piechoty związał walką pod Pohorylcami gros sił 47 Dywizji Strzelców z grupy Jakira^[7]. Wykorzystując sukces, nocą z 20 na 21 sierpnia 12 Dywizja Piechoty stanęła w Podhorodyszczu i nawiązała kontakt taktyczny z rozlokowaną na północ od Podhorodyszcza 13 Dywizją Piechoty gen. Stanisława Hallera. Również 51 pp zmienił kierunek działania i ruszył na zachód, na Hanaczów i Podhorodyszcze, biorąc po drodze jeńców z sowieckich 418 i 419 pułków strzelców^[12].

21 sierpnia 12 DP przyjęła ugrupowanie do natarcia, stanęła frontem na wschód i 21 sierpnia uderzyła w kierunku na Bóbrkę – Świrz – Przemyślany^[13]. Na lewym skrzydle uderzała XXIII Brygada Piechoty, a na południowym skrzydle dywizji do natarcia ruszył 51 pułk piechoty Strzelców Kresowych. Dowódca pułku uderzał III batalionem z 3 baterią 12 pułku artylerii polowej z Hryniowa na Bóbrkę, a II i III batalionem z dwiema bateriami 12 pap na Mostyszcze − Wołowe – Strzałki. Pułk zmusił przeciwnika do odwrotu, a III batalion zajął przed wieczorem Bóbrkę^[14].

23 sierpnia Sowieci wzmocnili obronę pododdziałami 41 Dywizji Strzelców i 8 Dywizji Kawalerii. Polska dywizja przeszła chwilowo do obrony, ale już 24 sierpnia wznowiła natarcie^[9]. 25 sierpnia opanowano Świrz i Przemyślany. Przeciwnik kontratakował na Świrz, a w ciągu kolejnych trzech dni miasto parę razy przechodziło z rąk do rąk. 28 sierpnia ostatecznie opanowała je polska XXIV Brygada Piechoty, a sowieckie 47., 41., 60 Dywizje Strzelców i 8 Dywizja Kawalerii czerwonych Kozaków cofnęły się na linię Gniłej Lipy^[13][15].

Walki 12 Dywizji Piechoty w rejonie Bóbrki i Świrza zahamowały ofensywę oddziałów Armii Czerwonej na tym odcinku i umożliwiły stabilizację frontu 6 Armii^[16].

• Otton Laskowski (red.): Encyklopedia wojskowa. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego, 1931.
• Otton Laskowski (red.): Encyklopedia wojskowa. T. IV. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego, 1934.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko – rosyjskiej 1919 – 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
• Marek Tarczyński (red.): Bitwa lwowska 1920. Dokumenty operacyjne. T. 1. Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2002. ISBN 83-7399-122-0.
• Marek Tarczyński (red.): Bitwa lwowska 1920. Dokumenty operacyjne. T. 2. Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-012-7.
• Leopold Weber: Zarys historii wojennej 51-go pułku Strzelców Kresowych. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2: Poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.
• Lech Wyszczelski: Kampania ukraińska 1920 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2009. ISBN 978-83-7543-066-0.