Ben Cross, właśc. Harry Bernard Cross^[1][2] (ur. 16 grudnia 1947 w Londynie, zm. 18 sierpnia 2020 w Wiedniu^[3]) – angielski aktor teatralny, filmowy i telewizyjny, reżyser, scenarzysta^[4] i piosenkarz^[5].

Urodził się w Londynie^[6] w rzymskokatolickiej rodzinie pielęgniarza/odźwiernego i sprzątaczki^[7][8]. Po raz pierwszy wystąpił na scenie mając dwanaście lat w szkolnym przedstawieniu jako Jezus. W 1962, w wieku piętnastu lat porzucił szkołę Devonport High School for Boys^[9], zarabiał czyszcząc okna oraz jako kelner, stolarz w Welsh National Opera i rekwizytor w Alexandra Theatre w Birmingham^[10]. W 1970 wstąpił do londyńskiej Royal Academy of Dramatic Art (RADA)^[11], gdzie swoją karierę rozpoczynali m.in.: John Gielgud, Glenda Jackson i Anthony Hopkins.

W 1973 debiutował w komedii Oscara Wilde’a Bądźmy poważni na serio^[12]. Potem wystąpił na scenie Duke’s Playhouse w Lancaster w spektaklach: Makbet i Śmierć komiwojażera Arthura Millera. Następnie związał się z Prospect Theatre Company, gdzie zagrał w sztukach: Perykles, książę Tyru, Wieczór Trzech Króli i Królewskie polowanie na słońce (Royal Hunt of the Sun), a także w musicalu Andrew Lloyda Webbera i Tima Rice’a Józef i cudowny płaszcz snów w technikolorze, Equus, Mind Your Head i musicalu Irma La Douce w Haymarket Theatre w Leicester. W 1977 dołączył do Royal Shakespeare Company^[13]. W 1978 na scenie West End w Cambridge Theatre wystąpił jako Billy Flynn, błyskotliwy prawnik morderczyni Roxie Hart w musicalu Chicago^[14].

Karierę ekranową rozpoczął od występu w miniserialu NBC Wielkie nadzieje (Great Expectations, 1974)^[15] z udziałem Michaela Yorka. Po raz pierwszy trafił na kinowy ekran w wojennym dramacie historycznym Richarda Attenborough O jeden most za daleko (A Bridge Too Far, 1977)^[16] u boku Dirka Bogarde, Seana Connery, Jamesa Caana, Gene Hackmana, Roberta Redforda i Anthony’ego Hopkinsa. Uznanie zdobył kreacją Harolda Abrahamsa^[17], brytyjskiego lekkoatlety i sprintera pochodzenia żydowskiego w dramacie Hugh Hudsona Rydwany ognia (Chariots of Fire, 1981)^[18], za którą w 1981 został nagrodzony przez Variety Club Awards jako najbardziej obiecujący artysta^[19].

W swoim dorobku filmowym ma także role takie jak Charles Dickens w telewizyjnym dramacie ITV Co ten Dickens! (What the Dickens!, 1983), książę Malagant w melodramacie przygodowym Rycerz króla Artura (First Knight, 1995)^[20] u boku Richarda Gere’a, kapitan Nemo w telewizyjnej ekranizacji powieści Juliusza Verne’a Hallmark Dwadzieścia tysięcy mil podmorskiej żeglugi (20,000 Leagues Under the Sea, 1997), Salomon w telefilmie biblijnym Salomon (Solomon, 1997), kardynał Richelieu w adaptacji powieści Aleksandra Dumas Młodzi muszkieterowie (Young Blades, 2001)^[21] oraz Rudolf Heß w dokumentalnym filmie telewizyjnym BBC Procesy norymberskie (Nuremberg: Nazis on Trial, 2006)^[22].

W 2007 w Bułgarii zrealizował album Frank Sinatra z bułgarskim piosenkarzem Vasilem Petrovem^[23]. W filmie J.J. Abramsa Star Trek (2009) wystąpił jako Sarek, ojciec Spocka (Zachary Quinto)^[24]. W biograficznym melodramacie telewizyjnym Lifetime William i Kate (William & Kate, 2011) zagrał księcia Karola^[25].

W lutym 1977 poślubił modelkę Penelope Butler, z którą ma córkę Lauren (ur. 1978)^[26] i syna Richarda Theodore (ur. 23 października 1980). Jednak w lutym 1992 doszło do rozwodu^[27]. 27 kwietnia 1996 ożenił się po raz drugi z Michele Moerth, z którą w 2005 się rozwiódł^[28]. W 2006 zamieszkał w Sofii. W październiku 2014 został dziadkiem Violet, dziecka jego córki Lauren.

Zmarł 18 sierpnia 2020 w Wiedniu na raka w wieku 72 lat^[29][30].

• Ben Cross w bazie IMDb (ang.)
• Ben Cross w bazie Filmweb
• Ben Cross w bazie Notable Names Database (ang.)