Bajazyd II

Tugra Bajazyda II
Sułtan Imperium Osmańskiego
Okres	od 1481 do 25 kwietnia 1512
Koronacja	1481
Poprzednik	Mehmed II Zdobywca
Następca	Selim I Groźny
Dane biograficzne
Dynastia	Osmanowie
Data i miejsce urodzenia	1447/48 Didimoticho
Data śmierci	26 maja 1512
Miejsce spoczynku	Meczet Bajazyda II
Ojciec	Mehmed II Zdobywca
Matka	Emine Gülbahar Hatun
Rodzeństwo	Çem Gehverhan Sultan Korkut Mustafa Pasza
Żona	Nigar Hatun Şirin Hatun Bülbül Hatun Ayşe Hatun Gülruh Hatun Hüsnüsah Hatun Gülfem Hatun Gülbahar Hatun Ferahsad Hatun Muhterem Hatun
Dzieci	Selim I Groźny Ahmed Korkut Alemsah Mahmud Mehmed Abdullah Fatma Ayşe Kamer Selçuk Gehver Muluk
Multimedia w Wikimedia Commons

Bajazyd II (ur. 1447/1448 w Didimoticho w Tracji (ówczesne Dimetoka), zm. 26 maja 1512)^[1][2] – sułtan osmański od 1481 do 1512 roku.

Bajazyd II był najstarszym synem sułtana Mehmeda II i jego konkubiny - greczynki Emine Gülbahar. W młodości walczył u boku ojca we wschodniej Anatolii. Zainteresowany sprawami gospodarczymi i stroniący od wojaczki książę znacząco różnił się od Mehmeda, w związku z czym sułtan preferował jako następcę swojego młodszego, wojowniczego syna Cema. ^[3]Po śmierci ojca w 1481 roku (istnieją poważne podejrzenia, iż Bajazyd II nakazał jego otrucie)^[4] objął tron głównie dzięki poparciu klasy dewszirme (tur. dewşirme), konkurującej o wpływy z rodami pochodzenia tureckiego skupionymi wokół jego brata. W wyniku wojny domowej Cem został pokonany, jednak udało mu się zbiec. W kolejnych latach przebywał w Rzymie, Francji i na należącej do Joannitów wyspie Rodos. Zmarł w 1495 r., być może otruty przez agentów brata.

Władca na początku swojego panowania wszedł w konflikt z wielkim wezyrem, który przyłączył do Imperium Osmańskiego Otranto i wbrew instrukcjom władcy kontynuował kampanię we Włoszech^[1]. Władca nakazał zamordowanie wezyra, który został przez niego stracony 18 listopada 1482 roku. 3 lipca 1503 Leonardo da Vinci wysłał do niego list, oferując mu swoje usługi inżynierskie. Oferował mu m.in. zbudowanie mostu w Konstantynopolu. Do realizacji przedsięwzięcia jednak nie doszło. Sułtan interesował się kosmografią i filozofią, uważany był za gorliwego muzułmanina^[2]. Sułtan zbudował wiele szpitali, meczetów i mostów^[2].

Tuż po śmierci Mehmeda II na bałkańskie posiadłości Osmanów spadł najazd Węgrów, którzy złupili tereny pograniczne i pokonali Turków w kilku mniejszych bitwach^[4]. W następnych latach (1483-1487) obowiązywał pięcioletni rozejm między Bajazydem II a królem Maciejem Korwinem (który oskarżył sułtana o jego złamania po ataku na Mołdawię w 1484)^[4]. W 1483 roku przyłączył pod bezpośrednią kontrolę Osmanów całość Hercegowiny^[2]. W 1484 roku Bajezyd II zaatakował państwo mołdawskie Stefana Wielkiego i zdobył nadczarnomorskie porty - Kilię i Białogród^[2][4]. Zdobycie portów sprawiło, iż Imperium Osmańskie uzyskało bezpośrednie połączenie lądowe ze swym wasalem - chanatem Krymskim^[2][4]. W 1485 połączone wojska hospodara Mołdawii i władcy państwa polsko-litewskiego Kazimierza Jagiellończyka zadały wojskom sułtana klęskę w bitwie nad jeziorem Katalbuga, a rok później sam tylko Stefan Wielki pokonał Osmanów pod Bil'gary nad Seretem. Przyczyniło się to do zawarcia pokoju mołdawsko-tureckiego w 1486 roku, a w 1489 do dwuletniego rozejmu z Polską-Litwą. Rozejm został przedłużony na trzy lata w 1494 roku przez sułtana i Jana Olbrachta. W międzyczasie Węgrzy pod dowództwem Pála (Pawła) Kinizsi złupili w 1494 roku kraj^[4]. W 1497 roku król Polski rozpoczął jednak przygotowania do interwencji na Mołdawii, w wyniku czego sułtan zaczął zbierać tam sporą część swojego wojska oraz odparł polski atak. W maju 1498 roku wojska sułtana w odwecie spustoszyły Podole, a w listopadzie złupione zostały Halicz i Drohobycz. Sułtan prowadził też nierozstrzygniętą wojnę z Republiką Wenecką (1499-1502/1503)^[2].

W 1485 roku sułtan przeprowadził atak na mamelucki Egipt, nie odniósł jednak większych sukcesów^[1]. Wraz z początkiem XVI wieku narastało zagrożenie ze strony Safawidów, którzy zaczęli planować podbój Anatolii^[1]. W 1511 roku doszło do powstania części ludności zachodniej Anatolii, wspieranej przez Persję Isma'ila I, które zostało jednak stłumione^[1].

25 kwietnia 1512 sułtan został zmuszony do abdykacji (być może toczyła się krótka wojna domowa) przez swojego syna Selima I (który był od 1511 roku gubernatorem Samandıry) na swoją rzecz^[1][4]. Sułtan zmarł ponad miesiąc później 26 maja tego samego roku. Został pochowany w Meczecie Bajazyda II w Stambule. Sułtan uważany jest przez historyków za władcę pokojowego, szczególnie w porównaniu z Selimem I Groźnym^[4].