Babeszjoza psów^[1] (łac. babesiosis canum) – choroba pasożytnicza psów powodowana przez protisty z rodzaju Babesia, rzędu Piroplasmida przenoszona przez kleszcze. Podstawowym czynnikiem etiologicznym babeszjozy u psów jest gatunek zbiorczy - Babesia canis, który jest reprezentowany przez trzy podgatunki — Babesia canis canis, Babesia canis rossi i Babesia canis vogeli^[2]. Choroba ta czasami też nosi nazwę piroplazmoza^[3].

Babeszjoza psów jest chorobą występującą na całym świecie. W Europie stwierdzana od prawie 100 lat. Pierwszy przypadek w Polsce odnotowano i opisano na Lubelszczyźnie w 1966 roku^[3].

Kleszcze przenoszące babeszjozę występują na znacznej części terytorium Polski, ze szczególnym uwzględnieniem regionów północnych, północno-wschodnich i wschodnich. Terenami o szczególnym zagrożeniu są lasy, łąki, parki i ogrody, zwłaszcza jeżeli są porośnięte wysoką trawą. Kleszcze wykazują z reguły wzmożoną aktywność sezonową: wczesną wiosną oraz latem i wczesną jesienią^[4].

Choroba wywoływana jest przez Babesia canis, Babesia gibsoni, Babesia conrade oraz przez grupę Babesii określaną wspólnym mianem Babesia microti-like^[3]. W Polsce do 2011 roku stwierdzono jedynie zachorowania powodowane przez Babesia canis a dokładniej przez podgatunek Babesia canis canis^[3]

Kleszcz przyssany do zwierzęcia wprowadza do jego krwiobiegu chorobotwórcze pierwotniaki babeszjozy, które atakują erytrocyty (krwinki czerwone). Pierwotniaki Babesia canis przenikają do wnętrza zaatakowanej komórki, gdzie ma miejsce ich gwałtowne rozmnażanie. W efekcie dochodzi do rozerwania krwinki i pasożyt atakuje kolejne erytrocyty. W wyniku tego procesu dochodzi do reakcji łańcuchowej, która prowadzi do zniszczenia znacznej części krwinek czerwonych i tym samym do anemii. Dochodzi do znacznego uszkodzenia narządów wewnętrznych, w szczególności nerek i wątroby. Dodatkowo mogą wystąpić silne zaburzenia pracy układu krążenia, a także żółtaczka^[4]. Nieleczona babeszjoza najczęściej prowadzi do śmierci zwierzęcia.

Do objawów choroby, które mogą się pojawić w czasie od kilku dni do nawet kilku tygodni, należą^[4]:

1. apatyczność – zwierzę staje się osowiałe, nie cieszy się np. ze spacerów i innych rzeczy, które dotychczas sprawiały mu radość,
2. brak apetytu – zwierzę nie chce jeść ani pić (jeśli występuje gorączka zwierzę będzie pić dużo płynów),
3. powiększenie węzłów chłonnych,
4. wysoka gorączka, dochodząca do 40–41 °C,
5. wymioty, biegunka (często z domieszką krwi), gazy,
6. zażółcenie lub bladość błon śluzowych jamy ustnej,
7. problemy z oddawaniem moczu, oddawanie moczu o brązowym zabarwieniu (krwiomocz),
8. niewydolność oddechowa i krążeniowa, zaburzenia ze strony układu nerwowego.

Babeszjoza jest chorobą o bardzo gwałtownym przebiegu, zatem w przypadku stwierdzenia objawów konieczna jest natychmiastowa konsultacja z doświadczonym lekarzem weterynarii, który wdroży^[4]:

• leczenie przyczynowe, mające na celu wyeliminowanie pierwotniaka Babesia canis z krwinek zwierzęcia za pomocą leku pierwotniakobójczego – Imizolu (stosowane są również Fatrybanil, Carbesia – leki te jednak nie posiadają rejestracji w Polsce),
• leczenie objawowe:
  • płynoterapia (ew. łączona z podawaniem diuretyków),
  • podawanie preparatów odżywczych i witaminowych,
  • leczenie przeciwbólowe i przeciwzapalne za pomocą niesterydowych leków przeciwzapalnych,
  • hamowanie ewentualnych wymiotów,
  • antybiotykoterapia (Babeszjozie często towarzyszą nadkażenia bakteryjne),
  • w przypadku utraty dużej ilości czerwonych krwinek – podawanie krwi pełnej.

Na rynku polskim dostępne są preparaty w postaci kropli do nanoszenia na skórę (tzw. środki spot on), tabletek, sprayu oraz obroży, np. Advantix, Fiprex, Frontline, Hilton, Kiltix, Preventic.

Dostępne na rynku tabletki zawierają substancje czynne, takie jak: afoksolaner, fluralaner, sarolaner i lotilaner, które doprowadzają stopniowo do paraliżu, a następnie powodują śmierć kleszczy^[5].

Krople przeciwko kleszczom zawierają: fipronil, permetrynę, amitrazę, fluralaner lub połączenia tych substancji. Po zakropieniu skóry psa preparat zaczyna stopniowo przenikać do warstwy tłuszczowej pokrywającej skórę zwierzęcia, a następnie rozprowadza się po całym ciele. Substancje te powodują zmiany w układzie nerwowym kleszcza, które ostatecznie doprowadzają do jego śmierci^[5].

Obroże przeciw kleszczom zawierają z kolei insektycydy takie jak: imidaklopryd, flumetryna lub deltametryna. Wykazują one działalność do 6 miesięcy. Obroże powinny mieć bezpośrednią styczność ze skórą psa i mogą być nieskuteczne u przedstawicieli psów ras długowłosych^[2].

We Francji i Szwajcarii jest zarejestrowana szczepionka o nazwie Pirodog (producent: firma Merial)^[4].

W Polsce od 2011 dostępna szczepionka Nobivac Piro, jednak jej skuteczność nie jest do końca potwierdzona^[6].

• Babeszjoza

• Stanisław Furmaga: Choroby pasożytnicze zwierząt domowych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1983. ISBN 83-09-00671-3. Brak numerów stron w książce