BKS Stal Bielsko-Biała

Pełna nazwa	Bialski Klub Sportowy Stal Bielsko-Biała
Przydomek	South Boys Wojownicy Południa Duma Południa Południowcy
Maskotka	Reksio
Barwy	czerwono-żółto-zielone
Data założenia	1922
Liga	V liga, grupa śląska II (południowa)[1]
Państwo	Polska
Adres	ul. Rychlińskiego 19 43-300 Bielsko-Biała
Stadion	Stadion BBOSiR "Na Górce"
Prezes	Piotr Filek
Trener	Dariusz Mrózek
Asystent trenera	Dariusz Okoń
Stroje domowe Stroje wyjazdowe
Strona internetowa

BKS Stal Bielsko-Biała (pełna nazwa: Bialski Klub Sportowy Stal Bielsko-Biała) – polski klub piłkarski z siedzibą w Bielsku-Białej. Założony w roku 1922, z inicjatywy mieszkańców Białej Krakowskiej. Występuje obecnie (sezon 2020/21) w klasie okręgowej. Skrót BKS często błędnie jest interpretowany jako Bielski Klub Sportowy.

BKS „Stal” Bielsko-Biała należy do grona najstarszych klubów w Polsce. Klub powstał w odrodzonej po I wojnie światowej Polsce, z inicjatywy mieszkańców Białej Krakowskiej, a także sympatyków sportu, na fali tworzenia klubów umożliwiających uprawianie wielu dyscyplin oraz rywalizację sportową. Dodatkowym czynnikiem motywującym była chęć stworzenia klubu o polskim rodowodzie – w sąsiednim Bielsku prężnie działały niemieckie kluby, które dominowały w regionie^[2]. BKS powstał na bazie sokolego Towarzystwa Sportowego „Szczerbiec”, założonego w 1913^[3], w którym uprawiano turystykę, gimnastykę sportową na wzór wojskowy oraz tenis stołowy. W klubie od samego początku największy nacisk kładziono na sekcję piłki nożnej. Na barwy BKS-u wybrano kolory czerwony i zielony, co nawiązywało do herbu Białej. Już w 1927, bo 5 latach działalności, powstał w Białej stadion, na którym drużyna rozgrywa mecze do dnia dzisiejszego. Stadion został w całości sfinansowany ze środków klubowych. Z okazji otwarcia stadionu został zorganizowany międzynarodowy turniej piłkarski, na który zostały zaproszone zespoły Herta Opava oraz Oberscheineweide Berlin^[4]. Pierwszym prezesem bialskiego klubu został Rudolf Kobiela.

Okres międzywojenny drużyna spędziła w rozgrywkach bielskiej A-klasy, nie zdobywając żadnych większych sukcesów. Sporadyczne zwycięstwa z lokalnymi rywalami, nie złożyły się w żaden znaczący sukces. Klub stawiał przed sobą ambitne plany podnoszenia poziomu drużyny, które jednakże zostały zaprzepaszczone przez II wojnę światową. Spora część zarówno zawodników jak i działaczy zamieniła stroje sportowe na mundury, a piłki na broń. Wielu poniosło śmierć, m.in. znany bialski aptekarz, piłkarz BKS-u, Stefan Ganszer, aktywny działacz podziemia, członek ZWZ-AK, a także dr Józef Hipp – ostatni przedwojenny prezes klubu. BKS nie zaprzestał jednakże działalności. Grupa młodych piłkarzy zorganizowała drużynę i mimo zakazu Niemców rozgrywała mecze na okolicznych łąkach^[4].

Po wojnie klub szybko się odradza. W maju 1945 r. rozgrywki rozpoczynają bialscy piłkarze. Po roku występów w B-klasie powiatu bielskiego, awansują o jeden szczebel rozgrywek. Przełom lat 40. i 50. to prawdziwy rozkwit bialskiego klubu. Patronat nad klubem i poszczególnymi jego sekcjami zaczęły przejmować prężnie działające na terenie Bielska zakłady przemysłowe. Głównym patronatem objęła klub Bielska Fabryka Maszyn Włókienniczych „Befama”, a prezesem klubu był jej dyrektor naczelny Eugeniusz Główka. Pomoc finansowa ze strony Befamy zaowocowała rozwojem bazy treningowej, a przede wszystkim przebudowaniem stadionu i stworzeniem nowoczesnego obiektu sportowego. Modernizacja stadionu zakończyła się w 1957 roku, a jej zwieńczeniem był towarzyski mecz pomiędzy zespołem BKS-u z Cracovią, zakończony remisem 4:4^[5]. Przebudowa ponadto umożliwiła rozegranie w 1961 towarzyskiego meczu lekkoatletycznego pomiędzy reprezentacjami juniorów Polski i Włoch. W 1949 nazwę klubu wzbogacono o słowo Stal, a także do dotychczasowych barw klubu, dodano żółty. Po dzień dzisiejszy barwy zielona, czerwona i żółta są oficjalnymi barwami klubu^[6].

Lata 60. BKS spędził w lidze okręgowej, natomiast lata 70. to nowy opiekun „Stali”, jeden z największych zakładów na terenie miasta – istniejącego od 1951 r. już jako Bielsko-Biała – Fabryka Samochodów Małolitrażowych (FSM), a przede wszystkim jej zakład nr 1. Prezesem klubu został dyrektor naczelny fabryki Ryszard Dziopak, a później dyrektor zakładu nr 1 FSM Karol Stekla. Nowy patronat opłacił się, był to okres największych sukcesów BKS-u. W 1973 klub prowadzony przez trenera Franciszka Karmańskiego awansował po raz pierwszy do II ligi. Nowym szkoleniowcem drużyny został późniejszy selekcjoner reprezentacji Polski – Antoni Piechniczek, który prowadził zespół w latach 1973–1975. Pierwszy sezon pod wodzą nowego trenera beniaminek z Bielska-Białej zakończył na 2. miejscu, przegrywając rywalizację o I ligę z GKS-em Tychy. W 1974 do klubu dołączył wybitny bramkarz, późniejszy reprezentant Polski i brązowy medalista Mistrzostw Świata 82' – Józef Młynarczyk, który pozostał w klubie do 1977 r. BKS utrzymywał się w II lidze przez 5 kolejnych sezonów. W sezonie 1977/1978 zajmując 13. lokatę, spadł do ligi międzywojewódzkiej, gdzie spędził kolejne 3 sezony. Ponowny awans na zaplecze Ekstraklasy miał miejsce w 1981 r., pod wodzą trenera Eugeniusza Kulika. Ponownie już w pierwszym sezonie gry w II lidze BKS był bliski awansu do najwyższej klasy rozgrywek piłkarskich w Polsce, ostatecznie zajmując 2. miejsce, tracąc 1 punkt do lidera – GKS Katowice. Był to najlepszy wynik w historii bielskiej piłki nożnej. Kolejny sezon 1982/1983 był nieudany dla drużyny, która ostatecznie zajmując przedostatnią, 15. lokatę, pożegnała się z II ligą. Znacznie lepiej radziła sobie młodzieżowa kadra zespołu. Juniorzy BKS-u, pod wodzą trenera Edwarda Wrzeszcza w sezonie 1979/1980 zdobyli wicemistrzostwo Polski juniorów, ulegając w finale w Toruniu Polonii Bydgoszcz 0:2 (0:1).

Połowa lat 80. i 90. to ciężki okres dla sekcji piłkarskiej BKS-u. Po spadku z II ligi w 1983 roku, klub już nigdy nie grał tak wysoko w rozgrywkach na szczeblu centralnym. Pierwszy sezon (1983/1984) w III lidze był dla Stali udany, ostatecznie kończąc rozgrywki na 2. miejscu VIII grupy. Do lidera – Stali Rzeszów – zabrakło jedynie 3 punkty^[7]. W następnym sezonie BKS występował w VI grupie III ligi. Bielszczanie zdobyli tyle samo punktów co GKS Tychy oraz GKS Jastrzębie. Bilans bramkowy przesądził o awansie ekipy z Jastrzębia, a BKS uplasował się na 3. pozycji^[8]. Sezon 1985/1986 BKS nie może zaliczyć do udanych. Po pierwszej rundzie rozgrywek zajmowali obiecujące, 3 miejsce w tabeli. Ostatecznie, po słabszej rundzie wiosennej, uplasowali się na 9. miejscu^[9]. Po lepszym sezonie 1986/1987, kiedy to BKS zajął 4. miejsce^[10], w sezonie 1987/1988 ponownie drużyna zajęła dopiero 9. lokatę, pomimo dobrego, 4. miejsca po rundzie jesiennej^[11]. Sezon 1988/1989 był nieudany dla Stali. Bielszczanie zajęli 13. lokatę i spadli do niższej klasy rozgrywek^[12]. Po rocznym pobycie w IV lidze, drużyna powraca do III ligi. Ekipa spod Szyndzielni nie radzi sobie już tak dobrze, jak w połowie lat 80. W sezonie 1990/1991 BKS zajął 15^[13], a w sezonie 1991/1992 16^[14]. pozycję i na kolejne 2 sezony spadł do IV ligi. Ponownie Stal powraca do III ligi w sezonie 1994/1995 i ponownie po roku, zajmując 17. lokatę^[15], spada do IV ligi. Po roku gry w IV lidze, bielszczanie wracają do III ligi. Sezon 1996/1997 był ostatnim dla BKS-u na tym szczeblu rozgrywek. Ostateczne uplasowanie się na 16. pozycji^[16] zaowocowało ponownym spadkiem do IV ligi. W kolejnych sezonach ze zmiennym szczęściem piłkarze radzili sobie w klasie okręgowej, IV.

W 2001 r. klub był bliski awansu do III lidze, zajmując 3. lokatę z dorobkiem 51 punktów, tracąc do lidera, Odry II Wodzisław Śląski, 5 oczek^[17]. W kolejnych sezonach zespół radził sobie znacznie gorzej. W sezonie 2002/2003 zajął 12. miejsce^[18], a rok później 15^[19]. co zaowocowało spadkiem do ligi okręgowej. Po rocznym pobycie w klasie okręgowej^[20], drużyna awansowała z powrotem do IV ligi. Pierwszy sezon w IV lidze po powrocie był niezwykle udany dla BKS-u. Zajmując 1. miejsce w lidze^[21], wywalczył miejsce w barażu śląskim o III ligę. Bielski zespół poległ jednak w dwumeczu z GKS Katowice 0:2 u siebie i 1:0 na wyjeździe.

Baraż o III ligę^[22]

15 czerwca 2006	BKS Stal Bielsko-Biała	0:2 0:1	GKS Katowice Łukasz Wijas  12' Sebastian Gielza  73'	Stadion Miejski w Bielsku-Białej Widzów: bez udziału kibiców

18 czerwca 2006	GKS Katowice Sebastian Gielza  73' (k.)	1:0 0:0	BKS Stal Bielsko-Biała	Stadion GKS Katowice Widzów: 10 000

Sezon 2007/2008 był sezonem, po którym następowała reorganizacja rozgrywek piłkarskich w Polsce. Jedynie miejsce w ścisłej czołówce gwarantowało udział na tym samym szczeblu rozgrywek w przyszłym sezonie. BKS zajął 4. lokatę^[23] i o jego utrzymaniu i występie od kolejnego sezonu w nowej III lidze zadecydował baraż. W meczu z inną drużyną z Katowic – tym razem MK Górnik Katowice – BKS wygrał w dwumeczu 2:1 i 3:0.

Baraż o nową III ligę^[24]

18 czerwca 2008	BKS Stal Bielsko-Biała Mariusz Gałgan  9' Jarosław Piwowarski  19'	2:1 2:0	MK Górnik Katowice Rafał Łybyk  69'	Stadion Miejski w Bielsku-Białej

21 czerwca 2008	MK Górnik Katowice	0:3 0:1	BKS Stal Bielsko-Biała Michał Matejko  10' Piotr Trzop  85' Adam Kozielski  90'	Stadion MK Katowice

Kolejny sezon ekipa z Bielska-Białej zakończyła dopiero na 7. pozycji^[25]. W sezonie 2008/2009 Stal należał do ścisłej czołówki III ligi. Po rundzie zimowej BKS zajmował, premiowaną grą w barażach o (nową) II ligę, 2. lokatę i utrzymał ją do końca sezonu^[26][27]. W barażu drużyna BKS-u zmierzyła się z 12. zespołem II ligi, gr. zachodniej – Jarotą Jarocin^[28]. Bielska drużyna poległa w dwumeczu 2:3, przegrywając na początku u siebie 0:2 oraz wygrywając z Jarotą na wyjeździe 2:1, tracąc bramkę decydującą o braku promocji do II ligi w doliczonym czasie gry.

Baraż o II ligę^[29]

17 czerwca 2009	BKS Stal Bielsko-Biała	0:2 0:0	Jarota Jarocin Piotr Nieć  70' Maciej Manelski  90+2'	Stadion Miejski w Bielsku-Białej Widzów: 1000 Sędzia: Łukasz Śmietanka (Radom)

20 czerwca 2009	Jarota Jarocin Maciej Manelski  90+2'	1:2 0:1	BKS Stal Bielsko-Biała Przemysław Suchowski  23' Marcin Rejmanowski  53'	Stadion Miejski w Jarocinie

• 1922 Towarzystwo Sportowe Szczerbiec
• 1949 Terenowe Koło Sportowe Stal
• ? Bialski Klub Sportowy Stal

Pierwotnymi barwami BKS-u Stal były czerwień i zieleń, które nawiązywały do herbu Białej Krakowskiej. W roku 1949 do dotychczasowych barw klubowych dodano kolor żółty. Kolory czerwony, żółty i zielony po dzień dzisiejszy pozostają charakterystycznymi, oficjalnymi barwami klubu.

 Osobny artykuł: BKS Stal Bielsko-Biała w Pucharze Polski (od sezonu 2001/2002).

Źródło:^[30]

miejsce	zespół
1	AC Torino
2.	Zagłębie Sosnowiec
3.	Ruch Chorzów
4.	BKS Stal Bielsko-Biała

7 września 2002 roku w Bielsku-Białej, z okazji 80-lecia BKS-u, zorganizowano międzynarodowy turniej piłkarski. Na zaproszenie bielskiej drużyny udział w zawodach wzięły zespoły Ruchu Chorzów, Zagłębia Sosnowiec oraz AC Torino, które zwyciężyło w turnieju. Zawody utrzymały nagrodę prezydenta miasta Bielska-Białej za najlepszą imprezę sportową w 2002 roku^[31]. Obecność siedmiokrotnego mistrza Włoch była możliwa dzięki kontaktom prezesa FIAT-a, będącego jednym z głównych sponsorów Stali^[32], z działaczami AC Torino^[33]. Turyński zespół, mimo wcześniejszych zapowiedzi, przyjechał w pierwszym składzie, dzięki czemu na stadionie przy ulicy Rychlińskiego zagrali m.in. Luca Bucci oraz Yksel Osmanovski.

• 2. miejsce w rozgrywkach II ligi (2x): 1973/74, 1981/1982.
• 2. miejsce w Mistrzostwach Polski Juniorów U19 (1x): 1979/1980.

• Najwięcej meczów w historii klubu: Rafał Malinka – 429 (1988–2003, 2004–2007)^[34][35]
• Najwięcej bramek w historii klubu: Piotr Czak – 155 (1993–2002, 2004–2007)^[36][37]

 Osobny artykuł: Stadion Miejski w Bielsku-Białej.

• Nazwa: Stadion Miejski w Bielsku-Białej (dawniej Stadion BKS Stal)
• Adres: ul. Rychlińskiego 19
• Rok budowy: 1927 (przebudowany w latach 50. XX wieku)
• Pojemność: 15 076 widzów
• Boisko: 105 × 70 m
• Oświetlenie: 2900 luxów
• Dojazd do stadionu:
  • koleją:
    • stacja Bielsko-Biała Lipnik – około 600 metrów od krytej zachodniej trybuny, połączenia z: Katowicami, Czechowicami-Dziedzicami, Żywcem, Suchą Beskidzką, Zwardoniem (dalej do Żyliny)
    • dworzec główny – około 2 kilometrów, połączenia z największymi miastami Polski: Warszawą, Łodzią, Krakowem, Poznań, Wrocławiem i Gdańskiem
  • autobusem PKS
    • przystanek Bielsko-Biała Osiedle – linie do Żywca, Suchej Beskidzkiej, Wilkowic, Rybarzowic i Pietrzykowic
  • komunikacją miejską (MZK):
    • spod dworca kolejowego i autobusowego – z ul. Piastowskiej linie autobusowe: 2, 4, 9, 15, 23 (do ul. Żywieckiej), 6 (Lwowska); z ul. Warszawskiej linie: 11, 22 (Żywiecka), 13 (Lipnicka)

Powstanie stadionu BKS Stal datuje się na rok 1927. Obiekt powstał w całości z pieniędzy klubowych. Pierwsza modernizacja stadionu miała miejsce w latach 50., gdy patronat nad klubem przejęła Bielska Fabryka Maszyn Włókienniczych „Befama”. Dzięki funduszom Befamy przebudowano i unowocześniono stadion, a także inne klubowe obiekty sportowe. Od 1999 roku na stadionie swoje mecze rozgrywa lokalny rywal Stali – TS Podbeskidzie Bielsko-Biała, którego rodzimy stadion w Komorowicach nie spełniał drugoligowych wymogów. W 2006 roku stadion BKS Stal został przejęty przez miasto i od tego czasu jego właścicielem jest Bielsko-Bialski Ośrodek Sportu i Rekreacji (BBOSiR). Od roku 2008 trwa kolejna modernizacja stadionu przy ulicy Rychlińskiego. W pierwszej kolejności została zamontowana nowa, podgrzewana murawa. Nad stadionem obecnie górują zamontowane w 2009 roku maszty oświetleniowe^[38]. Zwieńczeniem modernizacji będzie budowa nowego, w pełni nowoczesnego stadionu^[39].

Stroje domowe:

2002/2003

2003/2004

2004/2005

2005/2006

2006/2007

2007/2008

2008/2009

2009/2010

Stroje wyjazdowe:

2002/2003

2003/2004

2004/2005

2005/2006

2006/2007

2007/2008

2008/2009

2009/2010

Stroje alternatywne:

2007/2008

2007/2008

• Stroje na podstawie galerii meczowych.

 Z tym tematem związana jest kategoria: Trenerzy piłkarzy BKS Stal Bielsko-Biała.

Szkoleniowcami drużyny byli m.in.^[40]:

• Henryk Spodzieja (?-1957)
• Władysław Giergiel (1957)
• Henryk Spodzieja (?-1961)
• Tadeusz Mącznik (1961-1962)
• Eugeniusz Gołębiowski (1962-?)
• Tadeusz Walas (1964-?)
• Mieczysław Kraszkiewicz (?)
• Henryk Spodzieja (?-1967)
• Mieczysław Kraszkiewicz (1968-?)
• Henryk Spodzieja (1968)
• Stanisław Szmyd (?-1969)
• Henryk Spodzieja (1970)
• Wiktor Olszowski (1970-1971)
• Marian Kozynacki (1971-1972)
• Franciszek Karmański (1972-1973)
• Antoni Piechniczek (1973-1975)
• Henryk Sass (1975)
• Eugeniusz Kulik (1975)
• Alojzy Łysko (1976)
• Eugeniusz Kulik (1976-1977)
• Alfred Gazda (1977-1978)
• Eugeniusz Kulik (1978-1982)
• Bronisław Waligóra (1982–1983)
• Erwin Wojtyłko (1983-1985)
• Roman Łoś (1985)
• Jan Linnert (1986)
• Antoni Nieroba (1986-1988)
• Eugeniusz Kulik (?)
• Eugeniusz Fornalczyk (?-1994)
• Jan Linnert (1994-1995)
• Józef Malczewski (1995-1996)
• Tadeusz Świderski (1996-1997)
• Igor Sokołowski (1997-?)
• Grzegorz Borawski (2002-2003)
• Tadeusz Świderski (2003)
• Alfred Gazda (2003)
• Jacek Pieniążek (2003)
• Jan Linnert (2003-2004)
• Tadeusz Pankiewicz (2004-2006)
• Janusz Marzec (2006-2007)
• Krzysztof Szybielok (2007)
• Krzysztof Wolak (2007)
• Marek Mandla (2007-)

 Z tym tematem związana jest kategoria: Piłkarze BKS Stal Bielsko-Biała.

• Tomasz Arceusz
• Józef Gomoluch
• Józef Kopicera
• Józef Młynarczyk
• Wiktor Olszowski
• Henryk Spodzieja
• Czesław Studnicki (wicemistrzostwo Europy U-18 1961)

Oficjalna kadra zespołu BKS Stal Bielsko-Biała^[41].

Nr	Poz.	Piłkarz
1	1 bramkarzBR	Krzysztof Kozik
4	2 obrońcaOB	Łukasz Antczak (kapitan)
5	3 pomocnikPO	Christian Uzoma Luke
6	3 pomocnikPO	Rafał Łybyk
7	2 obrońcaOB	Przemysław Brychlik
8	2 obrońcaOB	Seweryn Caputa
9	3 pomocnikPO	Dariusz Rucki
11	4 napastnikNA	Damian Zdolski

Nr	Poz.	Piłkarz
13	4 napastnikNA	Sebastian Kopeć
14	4 napastnikNA	Marcin Pontus
15	2 obrońcaOB	Bartosz Wójcik
16	3 pomocnikPO	Marcin Cziacki
18	3 pomocnikPO	Adrian Dwornik
19	2 obrońcaOB	Kamil Sornat
20	4 napastnikNA	Karol Lewandowski
21	4 napastnikNA	Marcin Habdas
	1 bramkarzBR	Dominik Chmiel
	2 obrońcaOB	Konrad SIenkowski

Gracz	Poprzedni klub
Damian Mrożek	Gwarek Zabrze
Witold Szczepanik	Gwarek Zabrze
Marcin Rejmanowski	Polonia Bytom
Mateusz Malinka	wychowanek
Dariusz Rucki	Podbeskidzie Bielsko-Biała
Paweł Góra	Podbeskidzie Bielsko-Biała
Damian Baron	Walka Zabrze
Wojciech Musiał	Ruch Chorzów
Damian Chmiel	Podbeskidzie Bielsko-Biała

Gracz	Nowy klub
Patryk Stemplewski	Przebój Wolbrom
Piotr Duda	Podbeskidzie Bielsko-Biała
Lech Daniel	Rekord Bielsko-Biała
Jarosław Piwkowski	?
Adam Gola	?
Marcin Czaicki	Ruch Chorzów
Piotr Trzop	Góral Żywiec
Konieczny Kamil	?
Szymon Kasiński	nie podjął treningów

Imię, Nazwisko		Funkcja
Marek Mandla		Trener
Sławomir Białek		II trener
Jan Linnert		Kierownik drużyny
Edward Iwanicki		Masażysta

• BKS Stal Bielsko-Biała
• sekcja siatkówki BKS Stal Bielsko-Biała
• Sport w Bielsku-Białej

• Oficjalna strona BKS Stal Bielsko-Biała
• Profil klubu na 90minut.pl