Błotniak stepowy
| Circus macrourus[1] | |||
| (S.G. Gmelin, 1770) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
błotniak stepowy | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 gniazduje przeloty zimuje | |||
Błotniak stepowy[5], błotniak blady, błotniak biały (Circus macrourus) – gatunek dużego ptaka drapieżnego z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae). Bliski zagrożenia wyginięciem.
Występowanie
Zamieszkuje pas eurazjatyckich stepów. Gniazduje od wschodniej Europy po Azję Środkową. Wędrowny. Zimuje w Afryce (głównie Subsaharyjskiej), na Bliskim Wschodzie, w Indiach i dalej na wschód po Mjanmę, oraz na Cejlonie[4]. Nie wyróżnia się podgatunków[3][6].
W Polsce pojawia się nieregularnie na przelotach we wszystkich regionach, zwykle bardzo nielicznie[7]. Co roku notuje się od kilku do kilkunastu stwierdzeń tego ptaka. Ponieważ nie lęgnie się w kraju, obserwuje się jego migracje w kwietniu lub maju i od końca sierpnia do października. Sporadycznie spotyka się jednak błotniaki stepowe we wszystkich miesiącach, nawet w okresie lęgowym i zimą. Pojawy są obecnie częstsze niż kiedyś. Tłumaczy się to lepszą penetracją terenów przez obserwatorów i znajomością cech identyfikacyjnych. Do tej pory lęgów nie odnotowano, choć przez 2 lata samiec był widywany w Dolinie Biebrzy wraz z samicą błotniaka łąkowego.
Charakterystyka
Cechy gatunku
Podobny pod względem smukłej i delikatnej sylwetki i rozmiarów do błotniaków: łąkowego i zbożowego, ale czarne końce skrzydeł o kształcie bardziej zaostrzonym, w kształcie klina. Samiec mniejszy od samicy i łatwiejszy do identyfikacji, o jasnosinym wierzchu ciała, białym brzuchu i spodniej części skrzydeł, czarnym dziobie i żółtych nogach. W przeciwieństwie do innych błotniaków nie ma ciemniejszej głowy. Przypomina mewę i z podobną zwinnością lata.
Samica jest większa, podoba do samic innych błotniaków, zwłaszcza łąkowego. W oznaczaniu mają znaczenie subtelne różnice w spodniej pokrywie skrzydeł. Ma brązowy wierzch ciała i rdzawy spód z podłużnymi kreskami, a głowę z wyraźną szlarą – jasna obwódka z ciemnymi pokrywami usznymi. Posiada też białawą obrożą na szyi. Na skrzydłach ma jaśniejsze pierwszorzędowe lotki i ciemniejsze drugorzędowe.
U młodych widać wyraźnie jaśniejszy kołnierzyk poniżej pokryw usznych i ciemne boki szyi, które są widoczne w locie[8].
Wymiary średnie[9]
- długość ciała z dziobem i ogonem
- ok. 40–50 cm
- rozpiętość skrzydeł
- 95–115 cm
- długość ogona
- 19,5–25 cm
Masa ciała[9]
- samce 0,2–0,5 kg
- samice 0,4–0,5 kg
Biotop
Stepy, pola uprawne oraz inne tereny otwarte porośnięte niską trawiastą roślinnością, np. łąki, mokradła i bagna.
Poza okresem lęgowym błotniaki żyją samotnie, choć w siedliskach obfitujących w pokarm mogą tworzą koncentracje.
Okres lęgowy
Toki
Więzi między partnerami utrzymują się jedynie przez jeden sezon.
Gniazdo
Na ziemi, w trawie i innej wysokiej roślinności lub między krzakami. Przeważnie buduje je samica z gałązek i trawy.
Jaja
W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w maju–czerwcu 3–6 (najczęściej 4 lub 5) białych[10] lub bladoniebieskich jaj z rdzawym nakrapianiem[11].
Wysiadywanie i dorastanie
Jaja wysiadywane są przez okres 28–30 dni przez samicę, podobnie jak u innych błotniaków. Podczas gdy matka opiekuje się pisklętami, samiec zaopatruje rodzinę w pożywienie. Pisklęta opuszczają gniazdo po 35–40 dniach, a 2–3 tygodnie później osiągają samodzielność[10]. Pierwszy lęg wyprowadzają w drugim lub trzecim roku życia[10].
Pożywienie
Drobne kręgowce – gryzonie, małe ptaki, jaszczurki i owady (głównie prostoskrzydłe).
Status i ochrona
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody od 1994 roku jest zaliczany do kategorii NT (bliski zagrożenia); wcześniej, w 1988 roku sklasyfikowano go w kategorii LC (najmniejszej troski). W 2003 roku liczebność światowej populacji szacowano na 9–15 tysięcy par lęgowych. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy[4].
W Polsce objęty ochroną gatunkową ścisłą[12].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Circus macrourus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c D. Lepage: Pallid Harrier Circus macrourus. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-02-02]. (ang.).
- ↑ a b Orta, J., Christie, D.A. & Kirwan, G.M.: Pallid Harrier (Circus macrourus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-11-18].
- ↑ a b c Circus macrourus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Accipitrini Vigors, 1824 (Wersja: 2020-09-23). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-05-25].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Hoatzin, New World vultures, Secretarybird, raptors. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-05-25]. (ang.).
- ↑ Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 221. ISBN 83-919626-1-X.
- ↑ Peter Hayman, Rob Hume: Rozpoznawanie ptaków. Warszawa: Muza SA, 2005, s. 237. ISBN 83-7319-639-0.
- ↑ a b Michał Radziszewski: Ptaki Polski. Warszawa: Carta Blanca, 2011. ISBN 978-83-268-0130-3.
- ↑ a b c N. Bouglouan: Pallid Harrier. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2021-05-25]. (ang.).
- ↑ Species account: Pallid Harrier Circus macrourus. [w:] Global Raptor Information Network [on-line]. 2023. [dostęp 2023-02-02]. (ang.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
Linki zewnętrzne
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).