Atocion
Atocion compactum | |||
Systematyka[1][2] | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | |||
Klasa | |||
Nadrząd | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Rodzaj |
Atocion | ||
Nazwa systematyczna | |||
Atocion Adans. Fam. Pl. 2: 254 (1763)[3] | |||
Typ nomenklatoryczny | |||
non designatus[4] | |||
Synonimy | |||
|
Atocion – rodzaj roślin z rodziny goździkowatych. Obejmuje 6 gatunków[3]. Występują one w niemal całej Europie z wyjątkiem zachodnich i południowych jej krańców oraz w północno-zachodniej Azji[3]. W Polsce jedynym przedstawicielem rodzaju dziko rosnącym jest lepnica baldaszkowa Atocion armeria, przy czym tradycyjnie rośliny te wyodrębniane są jako lepnica litewska Silene lithuanica[5] (po rewizji taksonomicznej cechy diagnostyczne dla tego taksonu uznane zostały za nieuzasadniające jego wyróżnianie)[6][7]. A. armeria rośnie jako gatunek introdukowany na różnych kontynentach[3]. Jako rośliny ozdobne uprawiane bywają lepnica baldaszkowa A. armeria i lepnica zwarta A. compactum[8].
Morfologia
- Pokrój
- Rośliny zielne, jednoroczne lub krótkowieczne byliny z korzeniem palowym. Pędy nagie, często sino lub szarawo owoszczone, w górnej części pędów często mniej lub bardziej ogruczolone i lepkie[6].
- Liście
- Naprzeciwlegle, całobrzegie i nagie[6].
- Kwiaty
- Zebrane w wierzchotki dwuramienne na szczycie pędu, czasem gęsto skupione. Kwiaty wsparte są błoniastymi lub obłonionymi przysadkami. Kielich o działkach zrośniętych w długą rurkę. Płatki różowe lub czerwone, rzadko jasnoróżowe (A. lerchenfeldianum) lub białe (A. rupestre). Pręcików jest 10 i pojedynczy, górny słupek powstający z trzech owocolistków, o długiej szyjce i 3 znamionach[6].
- Owoce
- Jajowate do elipsoidalnych torebki o długości do 1 cm[6].
Systematyka
- Pozycja systematyczna
Rodzaj z plemienia Sileneae z rodziny goździkowatych Caryophyllaceae. Jest blisko spokrewniony z rodzajami: słonecznica Heliosperma, smółka Viscaria i Eudianthe[6], przy czym jego rodzajem siostrzanym jest Viscaria[9]. Gatunki z rodzaju Atocion tradycyjnie włączane były zwykle do rodzaju lepnica Silene (stąd polskie nazwy zwyczajowe), który także należy do tego samego plemienia, jednak jest filogenetycznie bardziej odległy niż ww. rodzaje[6].
- Wykaz gatunków[3]
- Atocion armeria (L.) Raf. – lepnica baldaszkowa (w tym też lepnica litewska)
- Atocion compactum (Fisch. ex Hornem.) Tzvelev – lepnica zwarta
- Atocion lerchenfeldianum (Baumg.) M.Popp
- Atocion reuterianum (Boiss. & C.I.Blanche) Frajman
- Atocion rupestre (L.) Oxelman – lepnica skalna
- Atocion scythicinum (Coode & Cullen) Frajman
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-10-27] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-10-27] (ang.).
- ↑ a b c d e f Atocion Adans., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-10-27] .
- ↑ Atocion Adanson, [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [online], Smithsonian Institution [dostęp 2023-10-27] .
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 167, ISBN 978-83-62975-45-7 .
- ↑ a b c d e f g Božo Frajman , Mikael Thollesson , Bengt Oxelman , Taxonomic revision of Atocion and Viscaria (Sileneae, Caryophyllaceae), „Botanical Journal of the Linnean Society”, 173 (2), 2013, s. 194–210, DOI: 10.1111/boj.12090 [dostęp 2023-10-27] .
- ↑ Atocion armeria (L.) Raf., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-10-27] .
- ↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 167-168. ISBN 978-83-925110-5-2.
- ↑ Frajman, Božo: Taxonomy and Reticulate Phylogeny of Heliosperma and Related Genera (Sileneae, Caryophyllaceae). Uppsala: Universitetsbiblioteket, 2007. [dostęp 2021-04-24].