Antoni Szymanowski

Data i miejsce urodzenia	24 sierpnia 1914 Warszawa
Data i miejsce śmierci	24 października 1985 Warszawa
Ambasador PRL w Szwecji
Okres	od 16 grudnia 1957 do 29 marca 1965
Poprzednik	Józef Koszutski
Następca	Michał Kajzer
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Antoni Szymanowski (ur. 24 sierpnia 1914 w Warszawie, zm. 24 października 1985 tamże) – polski historyk, działacz podziemny i redaktor prasy konspiracyjnej w okresie II wojny światowej, ambasador PRL w Sztokholmie (1957–1964).

Był synem Aleksandra Szymanowskiego i Józefy, z domu Natanson, po matce wnukiem Kazimierza Natansona, prawnika, bankiera, działacza społecznego^[1][2]. Rodzina ze strony ojca była neoficka, przodkowie byli żydowskimi frankistami (należeli do sekty Jakuba Franka)^[3][4]. Jego siostrą była pisarka Zofia Chądzyńska (1912–2003).

W 1932 roku ukończył I Państwowe Gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie^[5], po czym w latach 1932–1937 studiował historię na Uniwersytecie Warszawskim. Obronił pracę magisterską pod tytułem „Związek Alkuina z Brytanią”. Od 1928 związany z harcerstwem. W czasie studiów pracował w Bibliotece Ordynacji Zamoyskich w Warszawie. W latach 1937–1938 służył w Wojsku Polskim we Włodzimierzu Wołyńskim i Rembertowie. Od 1938 do 1939 był stypendystą w Cambridge.

W 1939 walczył w obronie Warszawy. W latach 1939–1941 związany z organizacją podziemną „Wolność i Lud”, od września 1940 był zatrudniony w Biurze Informacji i Propagandy Komendy Głównej Związki Walki Zbrojnej – Armii Krajowej, gdzie pracował w Podwydziale „W” (zwanym też „A”), zajmując się polityką Niemiec na okupowanych obszarach. Od 1944 był kierownikiem Podwydziału. Pisał raporty, analizy i sprawozdania dotyczące polityki Niemiec na ziemiach podbitych, m.in. w stosunku do ludności żydowskiej (w listopadzie 1942 napisał raport „Likwidacja ghetta warszawskiego. Reportaż” poświęcony w całości eksterminacji warszawskiej społeczności żydowskiej w lipcu 1942). Od 1941 za namową Jerzego Makowieckiego działał w Stronnictwie Demokratycznym, będąc członkiem jego Zarządu Głównego (od 1943). Po rozłamie w łonie SD objął redakcje pisma „Nowe Drogi” (jako następca Henryka Lukreca). Podczas Powstania Warszawskiego był redaktorem „Biuletynu Informacyjnego AK”. W lipcu 1944 awansowany na porucznika, później został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami (za udział w powstaniu). W latach 1944–1945 przebywał w oflagu II D Gross-Born i X-B Sandbostel.

Po powrocie do kraju w 1945 podjął pracę na Górnym Śląsku (m.in. w Polskim Związku Zachodnim). Od 1946 zatrudniony na różnych stanowiskach w MSZ, m.in. naczelnika Wydziału w Departamencie Propagandy i Informacji, dyrektora Polskiego Ośrodka Informacyjnego w Nowym Jorku (1947–1951) oraz naczelnika Wydziału ONZ w Departamencie Organizacji Międzynarodowych MSZ i p.o. jego dyrektora (1951–1956). Od 1956 do 1957 przebywał w Wietnamie jako szef Misji Polskiej w Międzynarodowej Komisji Nadzoru i Kontroli. W grudniu 1957 mianowany ambasadorem PRL w Sztokholmie (do marca 1964). Po powrocie do kraju pracował na stanowiskach dyrektorskich w Departamentach Europy Zachodniej oraz Anglii i Ameryki MSZ. W latach 1975–1979 był Chargé d’affaires i posłem w Reykjavíku. Brał wielokrotny udział w sesjach Zgromadzenia Ogólnego ONZ jako ekspert, doradca oraz delegat.

Po 1945 pozostawał bezpartyjny. Był autorem wielu tłumaczeń z i na język polski (dzieł francusko-, anglo- i szwedzkojęzycznych). Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1953)^[6].

Żonaty z Pauliną Lucyną z domu Potok (1922–2002); ślub wzięli w dniu wybuchu Powstania Warszawskiego). Ojciec Piotra Szymanowskiego (1946–2016), teatrologa, tłumacza literatury pięknej i dyplomaty oraz Jana Szymanowskiego (1949–2013), weterynarza.

Został pochowany na Starych Powązkach w Warszawie^[7] (aleja katakumbowa, grób 173/174)^[8].

• Grzegorz Mazur, Antoni Szymanowski (1914–1985), „Zeszyty Historyczno-Polityczne Stronnictwa Demokratycznego”, nr 2 (53), 1987, s. 112–120
• Grzegorz Mazur: Szymanowski Antoni. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 50. Warszawa – Kraków: Instytut Historii PAN, 2014, s. 49–52. ISBN 978-83-63352-36-3.