Antoni Procajłowicz
| |
| Data i miejsce urodzenia |
10 maja 1876 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
13 lipca 1949 |
| Zawód, zajęcie | |
Antoni Stanisław Procajłowicz (ur. 10 maja 1876 w Rodatyczach, zm. 13 lipca 1949 w Krakowie) – polski malarz, ilustrator książek, twórca grafik i plakatów, tworzący w stylu secesji[1].
Życiorys
Studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie u Floriana Cynka, Leona Wyczółkowskiego, Jana Stanisławskiego i Jacka Malczewskiego. Podczas studiów zaangażował się w ilustrowanie periodyku „Młodość”, który był wydawany od końca 1898 przez ogólnoakademickie stowarzyszenie kształcącej się młodzieży postępowej „Zjednoczenie”. W 1899 przejął po Stanisławie Wyspiańskim funkcję redaktora artystycznego tygodnika „Życie”[2], który wychodził do 1900. Po 1903 był ilustratorem „Kalendarza Robotniczego”, uznawanego za jedyny kalendarz o wartości artystycznej. Od 1908 do wybuchu wojny był nauczycielem malarstwa dekoracyjnego na wydziale przemysłu artystycznego Państwowej Szkoły Przemysłowej w Krakowie.
We wrześniu 1914 wstąpił w szeregi Legionów Polskich, został przydzielony do Biura Techniczno-Bojowego Departamentu Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego, a następnie pełnił funkcję dyrektora Centralnego Biura Wydawnictw NKN[3] i służył w Warsztatach Legionów Polskich. Był także kierownikiem artystycznym redagowanego przez Lucjana Rydla „Tygodnika Ilustrowanego Polskiego”, który ukazywał się od 1 sierpnia 1915[3]. Po kryzysie przysięgowym został internowany w obozie w Witkowicach, gdzie współwięźniowie wybrali go na polskiego komendanta obozu. W marcu 1918 zaprojektował odznakę dla więzionych w obozie witkowickim. Po zakończeniu wojny wyjechał do Warszawy, a potem do Bydgoszczy, gdzie był od 1922 wykładowcą w Państwowej Szkole Przemysłu Artystycznego[4]. Wykonał obraz ołtarzowy do kaplicy Matki Boskiej w użytkowanym przez niemieckich katolików kościele św. Ignacego Loyoli w Bydgoszczy[5]. Do Krakowa powrócił w 1924[6]. 19 maja 1925 zmarła tam po ciężkiej chorobie jego żona Olga z Kopietzów[7].
Był współzałożycielem towarzystwa Polska Sztuka Stosowana oraz członkiem ugrupowania Krąg (1948-1949). Projektował ilustracje dla czasopisma Chimera.
W podkrakowskiej Rudawie posiadał murowaną willę, w której bywali m.in. Stanisław Wyspiański, Włodzimierz Tetmajer i Lucjan Rydel[8].
Twórczość
Do dzieł Procajłowicza należą m.in.:
- polichromia w neoromańskim kościele pw. NMP w Kołaczkowicach z 1900[9]
- polichromia w kościele św. Elżbiety w Jutrosinie z ok. 1910[10]
- secesyjne polichromie w kościele św. Wojciecha w Poznaniu z 1912[11]
- polichromia w kościele św. Wawrzyńca w Kamieńcu z 1913[12]
Przypisy
- ↑ Zespół Szkół Plastycznych w Lublinie | Nauczyciele Lubelskiej Szkoły Plastycznej [online], liceumplastyczne.lublin.pl [dostęp 2023-07-19].
- ↑ Grzegorz Bąbiak, Lucjan Rydel i piękna książka, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria”, 19, 2019, s. 43.
- ↑ a b Joanna Niewiarowska, Pisarze polscy w służbie propagandy niepodległościowej (1914–1918). Rekonesans, „Perspektywy Kultury”, 33 (2), 2021, s. 35.
- ↑ Barbara Chojnacka, Między Paryżem a Poznaniem. Bydgoski etap twórczości graficznej Karola Mondrala, „Kronika Bydgoska”, 20, 1998, s. 265.
- ↑ Stefan Pastuszewski, Kościół pod wezwaniem św. Krzyża (później św. Ignacego Loyoli) w Bydgoszczy, „Kronika Bydgoska”, 11, 1989, s. 203.
- ↑ PROCAJŁOWICZ Antoni [online], Krakowski Dom Aukcyjny [dostęp 2023-07-19] (pol.).
- ↑ Z Kopietzów Olga Procajłowicz żona artysty malarza […] zasnęła w Panu dnia 19-go maja 1925 r., Biblioteka Jagiellońska, sygn. 224651 V Pr-Py 5, 1925.
- ↑ Trol Intermedia / 2ClickPortal, Rudawa [online], Gmina Zabierzów [dostęp 2023-07-19] (pol.).
- ↑ Łęcki 1996 ↓, s. 384.
- ↑ Łęcki 1996 ↓, s. 407.
- ↑ Łęcki 1996 ↓, s. 80.
- ↑ Paweł Anders: Grodzisk Wielkopolski. Poznań: Wydawnictwo WBP, 1995, s. 56-57. ISBN 83-85811-26-5.
Bibliografia
- Włodzimierz Łęcki: Wielkopolska. Warszawa: Sport i Turystyka, 1996. ISBN 83-7079-589-7.
- M. Markiewicz: Grupa Krąg. W: A. Wojciechowski (red.): Polskie życie artystyczne w latach 1945–1960. Wrocław – Warszawa – Kraków: 1992, s. 33–34.
- Wacława Milewska, Maria Zientara: Sztuka Legionów Polskich i jej twórcy, 1914-1918. Wydawnictwo Arkady, 1999. ISBN 83-7188-350-1.
- M. Wallis: Secesja. Wyd. II. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1974.
- Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających (zmarłych przed 1966 r.). Malarze, rzeźbiarze, graficy. T. 8 Warszawa 2007 s. 21.
Linki zewnętrzne
- Książki z ilustracjami Antoniego Procajłowicza w bibliotece Polona
