Anna Scheibler
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie | |
| Miejsce zamieszkania | |
| Małżeństwo | |
| Dzieci |
Matylda Zofia |
Anna Scheibler z domu Werner, herbu Miron[1], także: Anna z Wernerów Scheiblerowa (ur. 22 listopada 1835 w Ozorkowie, zm. 6 stycznia 1921 w Lućmierzu) – fabrykantka, inwestorka, filantropka, wielokrotnie nagradzana pasjonatka ogrodnictwa[2].
Życiorys
Była jednym z dwanaściorga dzieci Wilhelma Wernera (1794–1842)[3][4], właściciela farbiarni w Strzeblewie i cukrowni w Leśmierzu[4] oraz córką jego drugiej żony – Matyldy Reitzenstein z Łomży[2]. Pochodziła ze spolonizowanej rodziny, przybyłej na polskie ziemie w XVIII w. z Saksonii[4][5].
Istnieją 2 hipotezy związane z uzyskaniem przez rodzinę Wernerów herbu Miron, pierwsza z nich związana jest z prapradziadem Anny – Krzysztofem Józefem, ur. w Skwierzynie w 1718 roku. Dzięki namalowaniu portretu Stanisława Augusta Poniatowskiego w stroju koronacyjnym miał uzyskać herb Miron[2][6]. Zaś wg kroniki rodzinnej Wernerów, sporządzonej przez Stanisława Wernera, herb miała nadać Heroldia Królestwa Polskiego Franciszkowi Ferdynandowi Wernerowi – warszawskiemu farmaceucie[2][7][8], bratu ojca Anny Scheibler[9].
W 1854 roku została żoną łódzkiego fabrykanta Karola Scheiblera (1820–1881)[5]. Jej posag w znacznym stopniu przyczynił się do powstania imperium fabrycznego Scheiblerów, stanowił około 60% majątku w chwili zawarcia małżeństwa[5][10]. Po śmierci męża była głównym udziałowcem Towarzystwa Akcyjnego Manufaktur Bawełnianych Karola Scheiblera, niemniej była przede wszystkim reprezentowana przez syna na walnych zgromadzeniach, co pozwoliło mu na faktyczne zarządzanie Towarzystwem Akcyjnym[11]. Posiadała Kamienicę Erfosa w Warszawie[12]. Do pałacu Scheiblerów zapraszała artystów, w tym Henryka Sienkiewicza i Henryka Siemiradzkiego, których gościła 28 września 1901 roku[13].
Życie prywatne
Z małżeństwa zawartego 6 września 1854 roku z Karolem Scheiblerem miała siedmioro dzieci[5]:
- Matyldę Zofię (1856–1939) – mąż: Edward Herbst, dyrektor naczelny w firmie Scheiblera,
- Adelę Marię (1859–1933) – mąż: fabrykant Adolf Gustaw Buchholtz (zm. tragicznie w końcu 1903 lub na pocz. 1904[14][15]),
- Emmę Paulinę (1860–1942[16]) – mąż: Georg von Kramsta,
- Karola Wilhelma jr. vel Karola Wilhelma II[17] (1862–1935) – żona: Anna Julia Melania (1864–1945), córka Ludwika Grohmana,
- Leopolda (1866–1873),
- Emila Eugeniusza (1870–1923),
- Feliksa Emila Karola (1874–1882).
Inicjatywy
Najważniejsze inicjatywy Anny Scheibler:
- utworzenie przy Pałacu Scheiblerów w latach 60. XIX wieku ogrodu autorstwa berlińskiej firmy Ludwiga Spätha, stanowiącego część Parku Źródliska, (najstarszego parku w Łodzi)[10],
- utworzenie w 1884 roku szpitala św. Anny (współcześnie III Szpital Miejski im. dr. Karola Jonschera w Łodzi)[2][18],
- budowa i sfinansowanie kaplicy Scheiblera powstałej w 1888 r. dla zmarłego męża. Spoczywa w niej ona sama, jak i niektóre z ich dzieci[2][19].
- wraz z zięciem Edwardem Herbstem przekazanie 20 000 rubli na budowę kościoła św. Mateusza w Łodzi[2],
- fundatorka ochronki dla dzieci robotników powstałej w 1912 r. przy ul. Targowej 65[2],
- twórczyni funduszu wieczystego w 1920 r., na zapomogi dla robotników scheiblerowskich zakładów niezdolnych do pracy i pozbawionych środków do życia, a także wdów i sierot po robotnikach[2].
Przypisy
- ↑ Anna Scheibler [online], geni_family_tree [dostęp 2021-05-05] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i Anna z Wernerów Scheiblerowa, [w:] Ewa Bladowska, Kronika Miasta Łodzi, t. 1 (73), Urząd Miasta Łodzi Biuro Informacji i Komunikacji Społecznej, 2016 [dostęp 2021-09-04].
- ↑ Chrystian Wilhelm Werner h. Miron [online], geni_family_tree [dostęp 2021-11-22] (pol.).
- ↑ a b c Kim były i czym się zajmowały żony znanych łódzkich fabrykantów [online], Dziennik Łódzki, 23 listopada 2019 [dostęp 2021-05-05] (pol.).
- ↑ a b c d Polska Akademia Dostępności – PAD, Łódzcy fabrykanci – Archiwum Państwowe w Łodzi [online], lodz.ap.gov.pl [dostęp 2021-09-04] (pol.).
- ↑ Paweł Górny, Robert Łuczak, Dzieje Ozorkowa na podstawie historii społeczności ewangelicko-augsburskiej, Łódź 2009, s. 40.
- ↑ Stanisłąw Werner, Korzenie, Warszawa 2002, s. 32.
- ↑ Franciszek Ferdynand Werner [online], Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej - Polacy z wyboru [dostęp 2021-11-22] (pol.).
- ↑ Ferdynand Franciszek Werner h. Miron [online], geni_family_tree [dostęp 2021-11-22] (pol.).
- ↑ a b Pałac Scheiblerów – Muzeum Kinematografii w Łodzi [online] [dostęp 2021-05-05] (pol.).
- ↑ A.P. Coleman, Polski Slownik Biograficzny, „Books Abroad”, 10 (2), 1936, s. 167, DOI: 10.2307/40077307, ISSN 0006-7431, JSTOR: 40077307 [dostęp 2021-05-05].
- ↑ Jarosław Zieliński, Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy, Biblioteka TOnZ, Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, ISBN 978-83-88372-37-7 [dostęp 2021-05-05].
- ↑ Hetman ducha – krzepiciel serc polskich [online], Archiwum Państwowe w Łodzi.
- ↑ Pałac Buchholtzów – godny ręki kobiety [online], Baśniowy Supraśl – zabytki, miejscówki, ludzie, historia, 17 kwietnia 2019 [dostęp 2021-05-05] (pol.).
- ↑ Supraśl – Pałac Buchholtzów [online], dworypogranicza.pl [dostęp 2021-05-05].
- ↑ Krzysztof Stefański, Ewa Grochowska, Pałac Scheiblerów w Kwietniei jego współczesna renowacja, „Quart”, Nr 1–2(43–44), 2017, s. 32.
- ↑ Zbigniew Pustuła, Karol Wilhelm jr Scheibler [online], Internetowy Polski Słownik Biograficzny.
- ↑ Mariusz Kulesza, Ze studiów nad rolą protestantów w kształtowaniu krajobrazu kulturowego Łodzi,, [w:] Studia z Geografii Politycznej i Historycznej tom 1 (2012), s. 167–192.
- ↑ Rody fabrykanckie, Łódź: Oficyna Bibliofilów, 1999, s. 36–37, ISBN 83-87522-23-6.