Andrzej Komoniecki
 Portret Andrzeja Komonieckiego autorstwa Karola Wawrosza | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
pisarz miejski, wójt żywiecki, |
Andrzej Komoniecki (ur. 1658[1]/1659[2] w Żywcu, zm. 1 maja 1729[3]) – wójt żywiecki, kronikarz.
Życiorys
Pierwszy syn Jana Komonieckiego i Magdaleny z domu Ficzkowic[4]. Ukończył szkołę parafialną w Żywcu[2]. W 1686 wybrany na burmistrza[2]. Od 1688 pełnił urząd wójta[2]. Godność wójtowską pełnił prawdopodobnie aż do śmierci z roczną przerwą w 1707 roku[5]. W latach 1700–1707 był także pisarzem miejskim[2].
Był fundatorem wielu znaków cechowych cechów żywieckich[2] oraz kapliczki Przemienienia Pańskiego na górze Borkowskiej (dziś Burgałowskiej), wznoszącej się nad miastem[6]. W 1703 ufundował wraz z żoną ołtarz ukrzyżowania do kościoła żywieckiego[2]. W 1704 podarował także dwa ołtarze do ufundowanej przez siebie kapliczki Przemienienia, a w 1708 ołtarz dla kościoła pw. św. Marka[2].
Został pochowany w Żywcu[3]. Od około 1678 był ożeniony z Zofią Kalfosowiczówną[2]. Władał łaciną, językiem niemieckim oraz czeskim[7]. Posiadał rodzeństwo oraz liczne potomstwo; jego brat Gabriel był malarzem, autorem zdobień m.in. w kościele w Milówce i w żywieckim kościele Przemienienia[8]. Inny z braci Andrzeja, Jan Franciszek Komoniecki, był proboszczem w Milówce[6].
Działalność
Jako wójt Komoniecki podjął się zadania opracowania monografii dziejów Żywiecczyzny. Efektem jego pracy było monumentalne dzieło, kronika miasta Żywca pt. Chronografia albo Dziejopis Żywiecki. Komoniecki dokonał wielu odpisów nieistniejących już dokumentów oraz opisał w układzie chronologicznym dzieje miasta i okolic od ok. 1400 do 1728[3]. W chwili obecnej jest to niejednokrotnie jedyne źródło w zakresie historii Żywca.
Komoniecki jest także autorem dwóch skróconych redakcji żywieckiej kroniki[9]. Ponadto opracował w 1728 Rychwalda Monumenta, kronikę opisującą dzieje sanktuarium Matki Bożej w Rychwałdzie[3]. Opracował także historię parafii w Milówce i Rajczy za lata 1623–1724[3]. Był autorem licznych wstępów do ksiąg żywieckich cechów[7].
Edycje drukowane Dziejopisu Żywieckiego:
- Tom I Dziejopisu Chronografia albo Dziejopis Żywiecki do 1704 opracował i wydał w 1937 prof. Stanisław Szczotka. Nakład tomu II z tego wydania zniszczyli Niemcy paląc księgi na rynku żywieckim we wrześniu 1939 roku.
- W 1987 Towarzystwo Miłośników Ziemi Żywieckiej wydało całość w redakcji i opracowaniu Stanisława Grodziskiego i Ireny Dwornickiej – naukowców z Instytutu Historii Prawa UJ.
- W 2005 wydawnictwo wznowił Urząd Miasta Żywca. Rękopis dzieła w Dolnośląskiej Bibliotece Cyfrowej[10].
Przypisy
- ↑ Kazimierz Bibrzycki, Andrzeja Komonieckiego Dziejopis Żywiecki, w: Mówią Wieki, nr 4/1984, s.34, ISSN 0580-0943
- ↑ a b c d e f g h i Słownik biograficzny Żywiecczyzny 1995 ↓, s. 103.
- ↑ a b c d e Słownik biograficzny Żywiecczyzny 1995 ↓, s. 104.
- ↑ Kazimierz Bibrzycki, Andrzeja Komonieckiego Dziejopis Żywiecki, w: Mówią Wieki, nr 4/1984, s.34, ISSN 0580-0943
- ↑ Szczotka 1937 ↓, s. 15.
- ↑ a b Szczotka 1937 ↓, s. 12.
- ↑ a b Rączka 1996 ↓, s. 48.
- ↑ Rączka 1996 ↓, s. 45.
- ↑ Słownik biograficzny Żywiecczyzny 1995 ↓, s. 103-104.
- ↑ Dolnośląska Biblioteka Cyfrowa – Chronographia albo Dziejopis Żywiecki [online], www.dbc.wroc.pl [dostęp 2017-11-21] (ang.).
Bibliografia
- Jan Blitz i inni, Słownik biograficzny Żywiecczyzny. Tom I, Żywiec: Spółdzielnia wydawnicza Gazeta Żywiecka, 1995, s. 103–104, ISBN 83-902605-1-4.
- Zofia Rączka, Żywiec. Rys historyczny od powstania miasta do 1918 r., Żywiec: Towarzystwo Miłośników Ziemi Żywieckiej, 1996.
- Stanisław Szczotka, Andrzej Komoniecki - życie i twórczość, [w:] Andrzej Komoniecki, Dziejopis żywiecki, Żywiec 1937, s. 8–18.
Linki zewnętrzne
- Andrzej Komoniecki – dzieła w bibliotece Polona