Althammer

Konzentrationslager Althammer

Podobóz Auschwitz-Birkenau
Tablica informacyjna
Typ	obóz koncentracyjny
Odpowiedzialny	III Rzesza
Rozpoczęcie działalności	wrzesień 1944[1]
Zakończenie działalności	styczeń 1945[1][2]
Terytorium	Polska pod okupacją niemiecką (terytorium anektowane przez III Rzeszę)
Miejsce	Stara Kuźnica
Liczba więźniów	500[2]
Narodowość więźniów	głównie Żydzi
Liczba ofiar	co najmniej 20[2]
Komendanci	SS-Oberscharführer Hans Mirbeth(inne języki)
Wyzwolony przez	Armia Czerwona
	styczeń 1945
Położenie na mapie Rudy Śląskiej Althammer
Położenie na mapie Polski Althammer
Położenie na mapie województwa śląskiego Althammer
50°14′16″N 18°51′49″E/50,237810 18,863650

Althammer – oddział niemieckiego obozu Auschwitz-Birkenau mieszczący się w dawnej Starej Kuźnicy (obecna Halemba – dzielnica Rudy Śląskiej).

Rozpoczęto budowę obiektów przemysłowych. Do pracy przymusowej zostali wzięci Polacy z rejonu Wielkopolski^[3]. Mieszkali w barakach^[3].

Polacy zostali przeniesieni z baraków do innych pomieszczeń, a baraki zostały zajęte przez jeńców radzieckich. Baraki zostały otoczone dwoma pierścieniami drutu kolczastego. Wewnętrzny krąg był pod napięciem elektrycznym^[2]. Wtedy powstał obóz jeniecki^[3].

Do obozu przywieziono jeńców włoskich^[3].

Pierwsi więźniowie zostali osadzeni we wrześniu 1944 roku, po przeniesieniu Włochów do innych baraków^[3]. W październiku liczba więźniów wynosiła 500^[2].

Niemcy zamknęli podobóz i ewakuowali więźniów w styczniu 1945 roku w związku ze zbliżaniem się wojsk radzieckich. 18 lub 19 stycznia około 350 więźniów zostało wyprowadzonych pieszo z podobozu i eskortowanych do Gliwic. Stamtąd byli przewożeni do różnych obozów na terenie Niemiec, m.in. do Mittelbau czy Bergen-Belsen. 25 stycznia SS-mani wyselekcjonowali kilkudziesięciu spośród około 150 chorych pozostawionych w podobozie i wyprowadzili ich z obozu w nieznanym kierunku. Resztę pozostawiono pod opieką miejscowych Selbstschutz. Zostali oni wyzwoleni przez wojska radzieckie kilka dni później^[4].

Przeciętny stan obozu wynosił około 500 więźniów, głównie Żydów z Polski, Francji oraz Węgier^[1]. W obozie zmarło co najmniej 20 więźniów^[2]. Zwłoki były wywożone do krematorium w Auschwitz-Birkenau^[3]. Praca więźniów polegała na budowie elektrowni cieplnej, m.in. kopali fundamenty, rowy melioracyjne oraz kładli kable^[2]. Warunki życia, pracy i warunków sanitarnych były lepsze niż w Birkenau, ale nadal skrajnie niezdrowe. Więźniowie otrzymywali żywność nieadekwatną pod względem jakości i ilości. Nie dostawali nawet racji żywnościowych przewidzianych w obozowych normach. Ich ubranie nie było też przystosowane do warunków pracy i klimatu; składało się z pasiastej koszuli i drewnianych butów. Dla chorych i niezdolnych do pracy utworzono ambulatorium pod opieką sanitariusza SS-Sturmmanna Kisela. Opieka była jednak minimalna, a więźniów, którzy zbyt długo przebywali w izbie chorych, wywożono do głównego obozu Auschwitz^[4].

W obozie panowała ścisła dyscyplina. SS brutalnie traktowało więźniów. Nawet wbrew stałym rozkazom ograniczenia czasu apeli do minimum, często były one przeciągane, a więźniów poddawano przeszukaniom i prześladowaniom. Jeśli strażnicy znaleźli na więźniach kontrabandę, zwłaszcza jedzenie, papierosy lub papier włożony pod koszulę jako ochronę przed wiatrem, bili więźniów batami lub gumowymi pałkami^[4]. Podobne traktowanie było również normą w miejscu pracy. Zdarzały się też przypadki, gdy SS-mani zabierali do lasu więźniów, którzy byli zbyt słabi, aby produktywnie pracować, i rozstrzeliwali ich. Komendant podobozu Mirbeth sam dał przykład dręczenia więźniów, bijąc ich oraz mordując paru z nich (kilku więźniów zastrzelił, a jednego udusił). Ciała zmarłych w wyniku znęcania się i wycieńczenia składowano w latrynie obozowej, po czym wywieziono je do Auschwitz II na spalenie^[4].

W 1989 roku w miejscu obozu powstał pomnik poświęcony więźniom. W 2005 roku ufundowano nową tablicę^[5].