Alfons XI

Król Kastylii i Leónu
Okres	od 1312 do 1350
Poprzednik	Ferdynand IV Pozwany
Następca	Piotr I Okrutny
Dane biograficzne
Dynastia	burgundzka
Data i miejsce urodzenia	13 sierpnia 1311 Salamanka
Data i miejsce śmierci	26 marca 1350 Gibraltar
Ojciec	Ferdynand IV Pozwany
Matka	Konstancja Portugalska
Żona	Maria Portugalska Eleonora de Guzman
Dzieci	Ferdynand Piotr I Okrutny Piotr Alfons Sancho Alfons Henryk II Trastamara Fadrique Alfonso de Castilla Ferdynand Alfons Tello Jan Sancho Piotr Joanna
Multimedia w Wikimedia Commons

Alfons XI (hiszp. Alfonso XI, ur. 13 sierpnia 1311 w Salamance, zm. 26 marca 1350 w Gibraltarze) – król Kastylii i Leónu w latach 1312–1350.

Był czwartym synem króla Ferdynanda IV i jego żony Konstancji Portugalskiej.

Śmierć młodego króla Ferdynanda IV zmusiła jego matkę Marię de Molina do pokierowania losami królestwa, tym razem w imieniu wnuka i z pomocą drugiego syna i szwagra. Gdy wszystkich zabrakło, Alfons liczył zaledwie 10 lat i wydawało się, że królestwo się rozpadnie. Tak się nie stało dzięki społeczeństwu przywiązanemu do państwa kastylijskiego i dziedzicznej monarchii.

Alfons ożenił się w 1325 z Konstancją Manuel, którą szybko odprawił. Powtórnie ożenił się w 1326 z Marią Portugalską, córką Alfonsa IV Dzielnego. Jednak jego prawdziwą miłością była kochanka - Eleonora de Guzman.

W 1325 Alfons XI przejął osobiste rządy, a następnie w krwawy sposób rozprawił się ze wszystkimi, którzy w jego imieniu sprawowali do tej pory władzę. Dla wzmocnienia państwa Alfons XI przeprowadził cały szereg reform prawnych poczynając od uznania procedur prawa rzymskiego za obowiązujące w królestwie. Zamki znajdujące się w posiadaniu możnych miały podlegać królewskiej kontroli, ustanowiono funkcję sędziów królewskich obejmującą cały kraj oraz wprowadzono nowy podatek od sprzedaży (alcabala).

Reformy te wzmocniły państwo i podniosły jego prestiż, jednocześnie wywołując zaniepokojenie władców Grenady, którzy przy pomocy oddziałów marokańskich zaatakowali tereny należące do królestwa Kastylii i Leónu, zdobywając w 1333 Gibraltar. Następnie zawarto 6-letni rozejm, po którym walki zostały wznowione. Siły Alfonsa XI i Alfonsa IV Portugalskiego wyruszyły na pomoc oblężonej Tarifie. Do spotkania z wojskami merynidzkiego władcy Abu al-Hassana Alego I doszło nad Rio Salado pod Tarifą, gdzie wojska chrześcijańskie pobiły Maurów. Następnie Alfons podjął oblężenie Algeciras, które poddało się w 1344, oraz Gibraltaru, podczas którego wybuchła wśród oddziałów chrześcijańskich wielka zaraza (czarna ospa), której ofiarą stał się też król.

Nazywany był Mścicielem lub Nieprzejednanym ze względu na zajadłość, z jakim tępił anarchię możnych, Alfonsem z Rio Salado ((hiszp. Alfonso de Rio Salado) na pamiątkę zwycięskiej bitwy z Maurami, spotyka się również przydomek Szlachetny (hiszp. El Noble) lub Prawodawca (hiszp. El Justiciero).

1. Z małżeństwa z Marią Portugalską miał dwóch synów:

• Ferdynanda (1322-1333),
• Piotra I Okrutnego, który został jego następcą.

2. Ze związku z Eleonorą de Guzman miał dziesięcioro dzieci, w tym dziewięciu synów i córkę:

• Piotra Alfonsa (1330–1338), pana Aguilary,
• Sancha Alfonsa (1331–1343), pana Ledesmy,
• Henryka II (1333–1379), hrabiego Trastamara, późniejszego króla Kastylii i Leónu Henryka II,
• Fadryka Alfonsa (1333-1358), późniejszego pan na Haro i wielkiego mistrza zakonu Santiago,
• Ferdynanda Alfonsa (1336–?), pana Ledesmy,
• Tello Kastylijskiego (1337–1370), hrabiego Castanedy,
• Jana Kastylijskiego (1341–?), pana na Badajoz i Jerez de la Frontera,
• Sancha Kastylijskiego (1342–1374), hrabiego Albuquerque i Haro,
• Piotra Alfonsa (II) (1345–1359), pana Aguilary,
• Joannę Alfonsę.