Aleksander Gembal

generał brygady
Data i miejsce urodzenia	17 stycznia 1895 Kurów
Data i miejsce śmierci	5 czerwca 1976 Warszawa
Przebieg służby
Lata służby	do 1952
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne Ludowe Wojsko Polskie
Jednostki	Departament Piechoty MSWojsk 4 Pułk Strzelców Pieszych 18 Dywizja Piechoty Oficerska Szkoła Piechoty nr 1 Oficerska Szkoła Piechoty Nr 2 Akademia Sztabu Generalnego
Stanowiska	szef wydziału dowódca pułku piechoty dowódca dywizji piechoty komendant szkoły oficerskiej kierownik kursu
Główne wojny i bitwy	wojna polsko-ukraińska wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa kampania francuska 1940
Odznaczenia

Aleksander Gembal (ur. 17 stycznia^[1] 1895 w Kurowie, zm. 5 czerwca 1976 w Warszawie) – oficer piechoty Wojska Polskiego i Polskich Sił Zbrojnych, generał brygady Ludowego Wojska Polskiego.

W czasie wojny z Ukraińcami i bolszewikami dowodził kompanią w II batalionie 22 pułku piechoty. W dniach 31 maja–1 czerwca 1919 roku, w czasie polskiej ofensywy majowej, uczestniczył w zdobyciu Tarnopola. W czerwcu tego roku został ranny. 21 grudnia 1920 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu porucznika, „w piechocie, w grupie byłych Korpusów Wschodnich i byłej armii rosyjskiej”^[2].

W 1924 roku pełnił obowiązki kwatermistrza 22 pp w Siedlcach, którym wówczas dowodził płk Henryk Krok-Paszkowski^[3]. W 1925 roku został przeniesiony do 62 pułku piechoty z równoczesnym przydziałem na stanowisko kierownika referatu w Oddziale Ogólnym Dowództwa Okręgu Korpusu Nr IX w Brześciu^[4]. Pełniąc służbę sztabową pozostawał na ewidencji kadry oficerów piechoty^[5]. 28 stycznia 1931 roku ogłoszono jego przeniesienie z DOK IX do Korpusu Ochrony Pogranicza na stanowisko kwatermistrza^[6]. Następnie dowodził batalionem KOP „Orany”^[7].

W marcu 1932 roku został przeniesiony z KOP do 31 pułku piechoty w Łodzi na stanowisko dowódcy batalionu^[8][9]. Otrzymał awans do stopnia podpułkownika piechoty^[7]. Od 1 stycznia 1937 pełnił służbę w Departamencie Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych na stanowisku szefa Wydziału Studiów. Obowiązki na tym stanowisku pełnił do września 1939 roku.

5 września 1939 roku został ewakuowany z Warszawy do Trawnik transportem kolejowym. Wieczorem 7 września z II rzutem Departamentu Piechoty MSWojsk. wyjechał z Trawnik. Po czterech dniach podróży, przez Zamość, Lwów i Brody, dotarł na stację Kopyczyńce, a następnie został zakwaterowany we wsi Probużna. Tam pełnił obowiązki komendanta garnizonu. 16 września otrzymał zaliczkę w wysokości trzech miesięcznych poborów oraz dodatek ewakuacyjny. Rano 17 września, z polecenia szefa departamentu, w towarzystwie majora Kochanowicza miał się udać do Kołomyi z zadaniem przeprowadzenia uzgodnień dotyczących prowadzenia szkolenia w ośrodkach zapasowych na terenie Okręgu Korpusu Nr VI. Do wyjazdu nie doszło z uwagi na wkroczenie bolszewików do Polski. Z Probużnej ewakuował się samochodem półciężarowym razem z ppłk. dypl. Janem Kornausem, jedenastoma oficerami i dwoma podoficerami z Departamentu Piechoty MSWojsk. oraz Oddziału I Sztabu Naczelnego Wodza. W rejonie Czortkowa otrzymał rozkaz udania się do Zabłotowa, gdzie miała być stacja zborna dla oficerów z II rzutu MSWojsk. W Zabłotowie nie zastał wspomnianej stacji, lecz otrzymał rozkaz I Wiceministra Spraw Wojskowych przekroczenia granicy z Rumunią. Granicę przekroczył 18 września o godz. 3.00 w Kutach. Bezpośredniego udziału w walkach nie brał^[10].

Po kampanii wrześniowej przedostał się do Francji. 20 kwietnia 1940 roku został dowódcą 4 Warszawskiego pułku strzelców pieszych. Na czele pułku walczył w kampanii francuskiej. Od 20 czerwca tego roku do zakończenia wojny w Europie był internowany w Szwajcarii. W czasie swej służby w MSWojsk., a następnie we Francji i Szwajcarii był podwładnym gen. dyw. Bronisława Prugar-Ketlinga.

Po powrocie do kraju został przyjęty do WP i 18 listopada 1946 roku wyznaczony na stanowisko dowódcy 18 Dywizji Piechoty w Białymstoku. 28 sierpnia 1947 roku objął stanowisko komendanta Oficerskiej Szkoły Piechoty Nr 1 we Wrocławiu. W następnym roku został przeniesiony do garnizonu Jelenia Góra z zadaniem zorganizowania Oficerskiej Szkoły Piechoty Nr 2. Po wykonaniu zadania i uruchomienia szkolenia przeniesiony został do Akademii Sztabu Generalnego w Warszawie, w której objął kierownictwo II Kursu. W 1950 roku był szefem Wydziału Wyszkolenia i członkiem Rady Naukowej ASG. 2 sierpnia 1952 roku przeniesiony do dyspozycji MON, a 12 sierpnia tego roku zwolniony z Wojska Polskiego i przeniesiony do rezerwy. Po październiku 1956 roku był komendantem Powszechnej Organizacji „Służba Polsce”^{[potrzebny przypis]}

Zmarł 5 czerwca 1976 roku w Warszawie. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera B29-2-26)^[11].

• porucznik – 21 grudnia 1920 zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920
• kapitan – zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 (w 1924 – lokata 1249)
• major – 18 lutego 1928 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 i 205. lokatą w korpusie oficerów piechoty
• podpułkownik – pomiędzy 1932 a 1936^[7]
• pułkownik – 28 lutego 1946 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1943
• generał brygady – 9 lipca 1947 ze starszeństwem z dniem 22 lipca 1947

Mieszkał w Warszawie. Od 1919 był żonaty ze Stefanią Czesławą z domu Jorajtys (1896–1921). Małżeństwo miało córkę Halinę Marię^[12].

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (dwukrotnie: 28 lutego 1921^[13] i nr 9001 (1940))
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 października 1946)^[14]
• Krzyż Walecznych (trzykrotnie: po raz 2 i 3 w 1921 „za czyny męstwa i odwagi wykazane w bojach toczonych w latach 1918–1921”)^[15]
• Złoty Krzyż Zasługi (trzykrotnie: 11 listopada 1937^[16], 9 stycznia 1947^[17], 1957)
• Srebrny Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)^[18]
• Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” (1951)

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Bronisław Kowalczewski, Zarys historii wojennej 22-go Pułku Piechoty, Warszawa 1930.
• Remigiusz Surgiewicz, Zarys historii Akademii Sztabu Generalnego im. gen. broni Karola Świerczewskiego w latach 1947–1962, Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 3 (39) z 1966 r., s. 10–11, 19, 39.
• Witold Biegański, Zaczęło się w Coëtquidan, Z dziejów polskich jednostek regularnych we Francji, Wydawnictwo MON, Warszawa 1977, wyd. I, s. 117.
• StanisławS. Brzeziński StanisławS., RyszardR. Majewski RyszardR., HenrykH. Witek HenrykH., Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Zmechanizowanych im. Tadeusza Kościuszki 1943–1983, Warszawa: MON, 1984, s. 88–91, 306, ISBN 83-11-07037-7, OCLC 830250644 .
• Edward Jan Nalepa, Oficerowie Armii Radzieckiej w Wojsku Polskim 1943–1968, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 1995, s. 277–279,ISBN 83-11-08353-3.
• Janusz Królikowski: Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990 (A–H). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2010. ISBN 978-83-7611-801-7.