Langbahn Team – Weltmeisterschaft

Aktinidia

Aktinidia
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

wrzosowce

Rodzina

aktinidiowate

Rodzaj

aktinidia

Nazwa systematyczna
Actinidia Lindl.
Nat. Syst. ed. 2. 439. Jul 1836
Typ nomenklatoryczny

Actinida callosa Lindl.[3]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Owoce aktinidii chińskiej
Owoce aktinidii chińskiej
Pędy aktinidii chińskiej

Aktinidia (Actinidia Lindl.) – rodzaj pnączy z rodziny aktinidiowatych. Obejmuje ok. 55[4], 60[5] lub 75[6] gatunków. Występują w Azji wschodniej i południowej, od Japonii po Indonezję[7], z największym zróżnicowaniem w Chinach (44 gatunki są endemitami tego kraju)[4]. Rosną zwykle w lasach i zaroślach[7].

Jadalne owoce (jagody) aktinidii smakowitej i aktinidii chińskiej oraz ich mieszańców znane są pod nazwą kiwi. Inne gatunki częściej uprawiane to aktinidia ostrolistna i pstrolistna[5]. Rośliny te uprawiane są także jako ozdobne, zwłaszcza odmiany o różnobarwnych liściach[7].

Morfologia

Pokrój
Owijające się wokół podpór drewniejące pnącza o sezonowym ulistnieniu[8], osiągające do ponad 20 m długości[7]. Mają pędy o długich międzywęźlach, nagie lub owłosione, z długimi, równowąskimi przetchlinkami. Pąki zimowe drobne[4].
Liście
Pojedyncze, zwykle długoogonkowe, z drobnymi lub nieobecnymi przylistkami. Blaszka naga lub owłosiona, cienka lub skórzasta, zwykle piłkowana lub ząbkowana, rzadziej całobrzega[4].
Kwiaty
Zwykle obupłciowe, ale czasem jednopłciowe i wówczas zwykle rośliny dwupienne. Kwiaty pojedyncze lub zebrane po kilka lub wiele w kwiatostany wierzchotkowe wyrastające w kątach liści, często baldachokształtne. Działki kielicha zwykle w liczbie 5, trwałe lub nie. Płatki korony zwykle także w liczbie 5, białe, różowe, czerwone, żółte lub zielone. Pręciki liczne, w kwiatach żeńskich na skróconych nitkach i z płonnymi pylnikami. Zalążnia jajowata lub walcowata, naga lub owłosiona, wilokomorowa, z licznymi zalążkami w komorach. Szyjek słupków jest tyle ile komór – od 15 do 30. Zwykle są one odgięte i trwałe. W kwiatach męskich zalążnia jest szczątkowa[4].
Owoce
Mięsiste, owalne lub kulistawe jagody z licznymi nasionami tkwiącymi w miąższu[4].

Systematyka

Synonimy[9]

Heptaca Lour., Kalomikta Regel, Trochostigma Siebold & Zucc.

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Należy do rodziny aktinidiowatych Actinidiaceae, która wraz z siostrzaną rodziną Roridulaceae należą do rzędu wrzosowców wchodzącego w skład grupy astrowych (asterids) w obrębie dwuliściennych właściwych (eudicots)[2].

Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt.), nadrząd Ericanae Takht., rząd aktinidiowce (Actinidiales Takht. ex Reveal), rodzina aktinidiowate (Actinidiaceae Hutch.), podrodzina Actinidioideae Gilg in Engl. & Prantl, plemię Actinidieae Gilg in Engl. & Prantl., rodzaj aktinidia (Actinidia Lindl.)[10].

Wykaz gatunków[6]

Zastosowanie

 Osobny artykuł: kiwi (owoc).

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-12] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-19].
  4. ↑ a b c d e f Actinidia Lindley. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-11-02].
  5. ↑ a b David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 12, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  6. ↑ a b Actinidia. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-11-02].
  7. ↑ a b c d Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Volume I. Trees and shrubs. London: MacMillan, 2002, s. 188. ISBN 0-333-73003-8.
  8. ↑ Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  9. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-07-20].
  10. ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Actinidia. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-18]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Quelle: https://pl.wikipedia.org/wiki/Aktinidia