Akcja Koppe
 Tablica upamiętniająca poległych uczestników zamachu. Kraków, ul. Powiśle 3 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejsce | |
| Data | |
| Liczba zabitych |
5 osób |
| Typ ataku |
broń palna |
| Sprawca | |
Położenie na mapie Polski w 1939  | |
 50°03′20,761″N 19°55′48,439″E/50,055767 19,930122
| |
Akcja Koppe – nieudana (w głównym zamiarze) akcja polskiego ruchu oporu, przeprowadzona 11 lipca 1944 w Krakowie przez oddział Komendy Głównej Armii Krajowej przeciwko SS-Obergruppenführerowi Wilhelmowi Koppemu, wyższemu dowódcy SS i Policji w Generalnym Gubernatorstwie i jednocześnie sekretarzowi stanu w niemieckim „rządzie” Generalnego Gubernatorstwa i zastępcy Hansa Franka[1].
Wilhelm Koppe został skazany na śmierć wyrokiem Kierownictwa Polskiego Państwa Podziemnego za bezwzględne represje i masowe zbrodnie na Polakach i Żydach. Zamach, mimo iż został starannie przygotowany, nie udał się, gdyż ostrzelany samochód Koppego zdołał uciec z miejsca zdarzenia. Koppe został tylko ranny, zginęło natomiast kilku towarzyszących mu Niemców.
Według Stachiewicza, pomimo fiaska samego wykonania wyroku, nie sposób mówić o fiasku akcji jako całości. Dowództwo, oraz inni organizatorzy i uczestnicy wykazali się inwencją, wyrażoną w wielomiesięcznych, szczegółowych i udanych przygotowaniach (oddzielnie organizowane przerzuty kilku samochodów, wielu ludzi, amunicji, broni, ubiorów, aprowizacji, dokumentów itp.). Po akcji, w czasie odskoku – mimo niedoskonałej łączności i innych utrudnień – przynajmniej z początku dość dobra koordynacja, a nade wszystko – ofiarność żołnierzy, łączniczek i całej obsługi – była świadectwem oddania i patriotyzmu wszystkich, którzy wzięli udział w operacji. Akcja „Koppe” miała znaczenie moralne i psychologiczne (również, a może szczególnie dla Niemców), a jej sprawna organizacja (uwzględniająca miesiące przygotowań w warunkach okupacyjnych i trzy dni na samo wykonanie) stała się wsparciem psychicznym dla walczącego Podziemia i społeczeństwa, pomimo finalnie dotkliwych strat[2].
Przebieg akcji
Wydzielona grupa z batalionu AK „Parasol”, dowodzona przez Stanisława Leopolda ps. „Rafał”, na przełomie czerwca i lipca 1944 przyjechała do Krakowa, gdzie wspólnie z Kedywem przygotowywała się do przeprowadzenia zamachu i rozpoznawała teren operacji. Początkowo akcję miano wykonać 5 i 7 lipca 1944, jednak nieoczekiwanie Koppe zmienił stałą trasę przejazdu. W końcu 11 lipca 1944 przed godziną 9:00 rano grupy uderzeniowe batalionu AK „Parasol” ostrzelały samochód na ulicy Powiśle u wjazdu na plac Juliusza Kossaka, przy jednoczesnej próbie zablokowania Mercedesa Koppego przez samochód Chevrolet 4 t prowadzony przez Mieczysława Janickiego ps. „Otwocki” i Chevroleta 3/4 t Stefana Dyża ps. „Pikuś”. Dwa inne samochody czekały na placu Kossaka, aby uniemożliwić ewentualną ucieczkę Koppemu – był to Mercedes 170 prowadzony przez Bogusława Niepokoja ps. „Storch” oraz BMW Jana Bernatowicza ps. „Bartek”.
Mimo silnego ostrzału samochód Koppego ominął blokadę i skręcił w ulicę Zwierzyniecką, oddalając się z miejsca zdarzenia. Podczas akcji zabitych zostało kilku Niemców, w tym oficer SS – osobisty adiutant Koppego. Sam Koppe został ranny i przeżył zamach. Jedna z grup uderzeniowych batalionu AK „Parasol” miała rannego, jednak podczas ucieczki z Krakowa w kierunku północnym została zaatakowana przez żandarmów niemieckich koło wsi Kąty. W tej potyczce zginęło czterech żandarmów, w tym jeden oficer; AK-owcy stracili jednego rannego. Potem doszło do kolejnego starcia, tym razem z żołnierzami Wehrmachtu we wsi Udórz położonej na północ od Wolbromia. W wyniku tego starcia AK poniosła duże straty – na miejscu zginęło dwóch żołnierzy, kolejnych pięcioro odniosło rany. Troje spośród nich trafiło do niemieckiej niewoli. Zostali oni poddani torturom, a następnie zamordowani[2][3].
Uczestnicy
Rozkaz do wykonania akcji dostał oddział 1 kompanii batalionu Armii Krajowej „Parasol” w składzie:
Dowódcy
- Stanisław Leopold ps. „Rafał” – dowódca
- Stanisław Huskowski ps. „Ali” – zastępca dowódcy
Żołnierze
|
|
Łączniczki
- Irena Sokołowska ps. „Bobo”
- Zofia Sokołowska ps. „Dzidzia”
- Zofia Jasieńska ps. „Ina”
- Irena Potoczek ps. „Ada”
- Maria Stypułkowska-Chojecka ps. „Kama”
- Elżbieta Dziębowska ps. „Dewajtis”
Przypisy
- ↑ Königsberg 2017 ↓.
- ↑ a b Stachiewicz 1982 ↓.
- ↑ Przemysław Mosur-Darowski: Sceny jak z sensacyjnego filmu. Zamach na hitlerowskiego zbrodniarza pod Wawelem. 2022-07-17. [dostęp 2022-09-01].
Bibliografia
- Wojciech Königsberg: AK 75. Brawurowe akcje Armii Krajowej. Kraków: Znak, 2017. ISBN 978-83-240-4232-6.
- Piotr Stachiewicz: Akcja Koppe: Krakowska akcja Parasola. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 978-83-11-06752-3.
Linki zewnętrzne
- Specjalna operacja bojowa „Koppe”. 208wdhiz.home.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-30)].
- Zamach na dowódcę SS i policji w GG Wilhelma Koppego
