Adriano Panatta

Państwo	Włochy
Data i miejsce urodzenia	9 lipca 1950 Rzym
Wzrost	183 cm
Gra	praworęczna
Status profesjonalny	1970
Zakończenie kariery	1983
Gra pojedyncza
Wygrane turnieje	9
Najwyżej w rankingu	4 (24 sierpnia 1976)
Australian Open	1R (1969)
Roland Garros	W (1976)
Wimbledon	QF (1979)
US Open	4R (1978)
Gra podwójna
Wygrane turnieje	17
Najwyżej w rankingu	93 (3 stycznia 1983)
Australian Open	3R (1969)
Roland Garros	QF (1975, 1977, 1980)
Wimbledon	3R (1975, 1976)
US Open	2R (1977)
Dorobek medalowy
Reprezentacja  Włochy Igrzyska śródziemnomorskie brąz Izmir 1971 gra podwójna
Multimedia w Wikimedia Commons

Adriano Panatta (ur. 9 lipca 1950 w Rzymie) – włoski tenisista, zwycięzca French Open 1976 w grze pojedynczej, zdobywca Pucharu Davisa.

Włoch, praworęczny zawodnik, uważany był za jednego z artystów kortów, obdarzonego wielką łatwością zagrań, wśród których wyróżniały się obronne, akrobatyczne woleje. Paradoksalnie jednak umiejętności gry wolejowej nie zagwarantowały mu sukcesów na szybkich nawierzchniach i w dziejach włoskiego tenisa Panatta zapisał się jako jeden z największych specjalistów nawierzchni ziemnej, a zarazem jako najbardziej utytułowany zawodnik włoski ery „open”. Uwielbienie włoskich kibiców, którzy skandowali charakterystyczne „Ad-ria-no! Ad-ria-no!” na kortach całego świata, ale przede wszystkim na rzymskim Foro Italico, zapewniła mu także niezwykła dramaturgia najważniejszych pojedynków w karierze – zarówno w drodze po mistrzostwo wielkoszlemowe w Paryżu, jak i tytuł międzynarodowego mistrza Włoch musiał bronić meczboli.

Panatta był „skazany” na karierę tenisową – jego ojciec był właścicielem jednego z rzymskich klubów. Po sukcesach w juniorskich turniejach europejskich w 1969 na stałe włączył się w seniorską rywalizację zawodową. W 1970 debiutował na Wimbledonie, ale odpadł już w I rundzie z australijskim specjalistą gry mieszanej Owenem Davidsonem. Lepiej wypadł w międzynarodowych mistrzostwach Berlina Zachodniego, gdzie pokonał znanego Niemca Wilhelma Bungerta. Awansował także do 1/8 finału międzynarodowych mistrzostw Francji. W tym samym roku sięgnął po raz pierwszy po tytuł narodowego mistrza Włoch, detronizując swojego wielkiego poprzednika w krajowym tenisie, Nicolę Pietrangeliego.

W 1972 był w finałach międzynarodowych mistrzostw Niemiec w Hamburgu i Szwajcarii w Gstaad. Po raz pierwszy doszedł do wielkoszlemowego ćwierćfinału, na kortach paryskich, eliminując słynnego Rumuna Ilie Năstase (odpadł z reprezentantem ZSRR Metrewelim). Pokonał Nastase także w finale mistrzostw Wielkiej Brytanii na kortach twardych w Bournemouth w 1973 (6:8, 7:5, 6:3, 8:6), sięgając tym samym po pierwsze turniejowe zwycięstwo. Na kortach im. Rolanda Garrosa w 1973 zaszedł aż do półfinału, notując zwycięstwa nad Szwedem Björnem Borgiem i Holendrem Tomem Okkerem, a przegrywając z reprezentantem Jugosławii Niki Piliciem.

W 1974 sięgnął po tytuł we Florencji, rok później w Kitzbühel i Sztokholmie. Cały czas zdobywał również tytuły narodowego mistrza Włoch. Tytuł krajowy stracił w 1976 na rzecz Corrado Barazzuttiego, ale porażkę powetował sobie na kortach zagranicznych. Właśnie rok 1976 okazał się najlepszy w karierze Panatty. Przede wszystkim wygrał turniej French Open, w ćwierćfinale detronizując obrońcę tytułu Björna Borga (rewanżując się zarazem za półfinałową porażkę sprzed roku), w półfinale pokonując Amerykanina Eddiego Dibbsa, w finale zaś kolejnego Amerykanina, Harolda Solomona, w czterech setach. Panatta przeszedł do historii tenisa jako jedyny zawodnik, który w wielkoszlemowym turnieju paryskim zdołał pokonać Szweda Borga, i to dwukrotnie (pozostałe sześć startów Borg kończył jako zwycięzca). Niewiele jednak brakowało, by do ćwierćfinałowej konfrontacji Panatty z Borgiem w 1976 by nie doszło, nie mówiąc już o dalszych zwycięskich rundach – Włoch już w I rundzie stanął przed zadaniem obrony piłki meczowej w piątym secie spotkania z mało znanym Czechem Pavelem Hutką i uczynił to w swoim stylu, efektownym skrótem wolejowym (końcowy wynik: 2:6, 6:2, 6:2, 0:6, 12:10 dla Panatty).

Podobną przeprawę Panatta odbył w tym samym roku w drodze po tytuł międzynarodowego mistrza Włoch. Pokonał w tym turnieju wielu silnych przeciwników, m.in. Harolda Solomona (który musiał skreczować), Johna Newcombe’a i w finale Guillermo Vilasa, ale największy opór postawił mu rywal w rundzie otwarcia – Australijczyk Kim Warwick, który nie wykorzystał jedenastu piłek meczowych. W sierpniu 1976 Panatta został sklasyfikowany na najwyższym miejscu w karierze w rankingu światowym – na pozycji nr 4. Sezon 1977 nie był już dla Włocha tak udany, zarówno obronę tytułu w Paryżu, jak i Rzymie zakończył na ćwierćfinale (przegrywając odpowiednio z Raúlem Ramírezem i Guillermo Vilasem). W mistrzostwach Francji nie zdołał już ani razu awansować do dalekiej rundy, po raz ostatni grał w 1982 i w II rundzie musiał uznać wyższość Wojciecha Fibaka. W Rzymie wartościowy rezultat osiągnął jeszcze raz w 1978 – doszedł do finału, gdzie przegrał z Borgiem.

Dużo słabiej Adriano Panatta wypadał w pozostałych imprezach Wielkiego Szlema, rozgrywanych na szybszych nawierzchniach. Mistrzostwa Australii właściwie całkowicie skreślił ze swoich planów startowych, jedyny występ notując w 1969, zakończony zresztą porażką w I rundzie z reprezentantem gospodarzy Terry Addisonem. Niechętnie Włoch grał także w US Open, argumentując, że satysfakcjonują go występy w Europie i powołując się na przykład takich graczy amerykańskich, jak Roscoe Tanner czy John Sadri, którzy dla odmiany często rezygnowali z gry w turniejach europejskich. Z nielicznych występów Panatty w mistrzostwach USA godna odnotowania jest 1/8 finału w 1978, kiedy pokonał m.in. Manuela Orantesa i Marty’ego Riessena, a odpadł po zaciętym, pięciosetowym meczu z Jimmym Connorsem. Największy sukces na kortach wimbledońskich Panatta osiągnął w 1979, kiedy to grał w ćwierćfinale i przegrał z Patem Dupre. Aż sześć razy kończył występy na londyńskich trawnikach na III rundzie (1/16 finału) – w 1971, 1972, 1974, 1975, 1976 i 1980.

Po 1976, poza wspomnianym finale w Rzymie, do najwartościowszych sukcesów Panatty można zaliczyć zwycięstwa turniejowe w Houston w 1977 (pokonał wówczas m.in. Connorsa i Gerulaitisa), w Tokio w 1978 i we Florencji w 1980. Tytuł we Florencji był jego ostatnim w grze pojedynczej, również w 1980 zaliczył ostatnie finały singlowe – w Genewie i Paryżu (w hali). Karierę kontynuował jeszcze przez kilka lat, wciąż wygrywając kolejne turnieje w grze podwójnej. Jako deblista zaliczył także m.in. trzy ćwierćfinały French Open (1975, 1977, 1980, za każdym razem w parze z Paolo Bertoluccim). Zakończył występy w 1984. Łącznie odniósł 9 zwycięstw turniejowych i osiągnął dalsze 16 finałów w grze pojedynczej (w deblu 17 zwycięstw i kolejne 11 finałów). Nie doczekał się w czasie swojej kariery dużych pieniędzy w zawodowym tenisie, stąd jego zarobki na kortach zamknęły się sumą niespełna 800 tysięcy dolarów amerykańskich.

Na szczególną uwagę zasługuje dorobek Panatty w reprezentacji Włoch w Pucharze Davisa. Tenisista włoski należy do wąskiej grupy graczy, którzy rozegrali w ramach tych rozgrywek co najmniej 100 pojedynków – Panatta zagrał równo 100 razy, z czego 64 razy schodził z kortu jako zwycięzca (w grze pojedynczej odniósł 37 zwycięstw przy 26 porażkach). Należy go uznać za współtwórcę największych sukcesów Włoch, przede wszystkim w swoim najlepszym roku 1976 poprowadził zespół do pierwszego triumfu w rozgrywkach. W finale Włosi pokonali na wyjeździe Chilijczyków, a Panatta okazał się lepszy zarówno od Patricio Cornejo, jak i Jaime Fillola, a także tych samych graczy w deblu, mając za partnera Paolo Bertolucciego. Warto dodać, że marsz po Puchar Davisa 1976 Włosi rozpoczęli od łatwego zwycięstwa z Polską, w składzie której nie grał Fibak. W kolejnych latach Włosi, nadal z Panattą w składzie, jeszcze trzykrotnie dochodzili do finału Pucharu Davisa, ale w 1977 musieli uznać wyższość Australijczyków, w 1979 Amerykanów, a w 1980 Czechosłowaków. Panatta pożegnał się z zespołem narodowym w 1983 w przegranym meczu przeciwko Argentynie.

Charakterystyka Adriano Panatty byłaby niepełna, gdyby ograniczyć się tylko do zwycięstw odniesionych w dramatycznych okolicznościach; Włoch potrafił również łatwo zdekoncentrować się na korcie i wypuścić z rąk mecze niemal wygrane. W 1979 nie wykorzystał prowadzenia 2:0 w setach na turnieju French Open z Amerykaninem Eliotem Teltscherem. W finale Pucharu Davisa 1980 przeciwko Tomášowi Šmídowi prowadził 6:3, 6:3, by ostatecznie zejść z kortu pokonany w pięciu setach. Również wspomniany wyżej ćwierćfinał Wimbledonu 1979 z Patem Dupre Panatta miał szansę rozstrzygnąć na swoją korzyść – prowadził w połowie drugiego seta 6:3, 4:0, pozwolił jednak rywalowi odebrać sobie niemal wygraną partię, by przegrać ostatecznie 6:3, 4:6, 7:6, 4:6, 3:6.

Panatta uważany jest za gracza o niewykorzystanym potencjale. Umiejętności zagrania najtrudniejszych piłek nie szły u Włocha w parze z pracą treningową, na przeszkodzie rozwojowi kariery stanął również rozrywkowy tryb życia tenisisty. Pieniądze, zarobione w sezonie 1976, potrafił fatalnie zainwestować w firmę konfekcyjną, która zbankrutowała.

Po zakończeniu kariery zawodniczej Adriano Panatta był m.in. kapitanem reprezentacji w Pucharze Davisa, a także dyrektorem turnieju w Rzymie. Występów tenisowych próbował również jego młodszy o 10 lat brat Claudio, także reprezentant pucharowy.

• French Open
  • gra pojedyncza – wygrana 1976

• French Open 1976 – 6:1, 6:4, 4:6, 7:6 z Haroldem Solomonem

• gra pojedyncza
  • 1973 Bournemouth
  • 1974 Florencja
  • 1975 Kitzbühel, Sztokholm
  • 1976 French Open, Rzym
  • 1977 Houston
  • 1978 Tokio
  • 1980 Florencja
• gra podwójna
  • 1973 Florencja (z Paolo Bertoluccim)
  • 1974 Bastad, Florencja (oba z Paolo Bertoluccim)
  • 1975 Bolonia, Buenos Aires, Kitzbühel, Londyn (wszystkie z Paolo Bertoluccim)
  • 1977 Houston, Londyn, St. Louis (wszystkie z Ilie Năstase)
  • 1978 Florencja (z Corrado Barazzuttim)
  • 1979 Barcelona, Florencja (oba z Paolo Bertoluccim)
  • 1980 Monte Carlo, Paryż (hala, oba z Paolo Bertoluccim)
  • 1981 Nancy (z Ilie Năstase)
  • 1982 Florencja (z Paolo Bertoluccim)

• gra pojedyncza
  • 1972 Gstaad, Hamburg
  • 1973 Barcelona, Florencja, Madryt, Nicea, Walencja
  • 1974 Bastad
  • 1975 Barcelona, Buenos Aires, Madryt
  • 1976 Gstaad
  • 1978 Bolonia, Rzym
  • 1980 Genewa, Paryż (hala)
• gra podwójna
  • 1975 Barcelona, Richmond (oba z Paolo Bertoluccim)
  • 1976 Gstaad (z Paolo Bertoluccim), Sztokholm (z Tomem Okkerem)
  • 1977 Charlotte (z Corrado Barazzuttim), Masters Doubles (z Vitasem Gerulaitisem), miasto Meksyk (z Ilie Năstase)
  • 1979 Las Vegas (z Raúlem Ramírezem)
  • 1980 Florencja (z Paolo Bertoluccim)
  • 1981 Florencja (z Paolo Bertoluccim)
  • 1984 Palermo (z Henrikiem Sundstromem)

• Profil na stronie ATP [online], Association of Tennis Professionals [dostęp 2015-02-04]  (ang.).
• Profil na stronie ITF [online], International Tennis Federation [dostęp 2015-02-04]  (ang.).
• Profil na stronie Pucharu Davisa [online], Davis Cup [dostęp 2015-02-04]  (ang.).
• Bud Collins, Tennis Encyclopedia, Visible Ink Press, Detroit 1997
• Zbigniew Dutkowski, 150 rakiet. Najlepsi tenisiści świata, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1984
• Martin Hedges, The Concise Dictionary of Tennis, Mayflower Books Inc, Nowy Jork 1978