6 Brygada Ochrony Pogranicza (WOP)
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
24 kwietnia 1948 |
| Rozformowanie |
1 stycznia 1951 |
| Tradycje | |
| Nadanie sztandaru |
25 maja 1947 |
| Rodowód | |
| Kontynuacja |
8 Brygada WOP |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
ppłk |
| Organizacja | |
| Numer | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość |
Główny Inspektorat OP |
| Skład |
patrz: brygada OP |
6 Brygada Ochrony Pogranicza (6 Brygada OP) – zlikwidowana brygada Wojsk Ochrony Pogranicza pełniąca służbę na granicy polsko-czechosłowackiej i polsko-niemieckiej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
6 Brygada Ochrony Pogranicza JW 1762 (Zarządzenie SzSG Nr 053/Org. 30 marca 1946)[3] została sformowana 24 kwietnia 1948 na bazie Łużyckiego Oddziału WOP nr 1, na podstawie rozkazu MON nr 055/org. z 20 marca 1948[4]. Brygada posiadała pięć batalionów, a stan etatowy wynosił 1954 żołnierzy i 12 pracowników cywilnych[5]. Podporządkowana została Głównemu Inspektoratowi Ochrony Pogranicza. Zaopatrzenie nadal realizowane było przez kwatermistrzostwo okręgu wojskowego[6]. Rozkazem Ministra Obrony Narodowej nr 205/Org. z 4 grudnia 1948, 1 stycznia 1949, Wojska Ochrony Pogranicza podporządkowano Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego[7]. Zaopatrzenie brygady przejęła Komenda Wojewódzka MO[6]. Sztab brygady stacjonował w Lubaniu.
Aby nadać ochronie granic większą rangę, podkreślano wojskowy charakter formacji. Od 1 stycznia 1950 powrócono w nazwach jednostek do wcześniejszego określania: „Wojska Ochrony Pogranicza”[8]. Z dniem 1 stycznia 1951 weszła w życie nowa numeracja batalionów i brygad Wojsk Ochrony Pogranicza[9]. Na bazie 6 Brygady Ochrony Pogranicza powstała 8 Brygada WOP.
Struktura organizacyjna
W 1948[4]:
- dowództwo i sztab
- pododdziały dowodzenia i obsługi
- Trojanowski – kapelmistrz[1]
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 12 – Szklarska Poręba
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 14 – Leśna
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 16 – Bogatynia
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 18 – Zgorzelec
- samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 30 – Tuplice.
Etat brygady przewidywał: 5 batalionów, 1954 wojskowych i 12 pracowników cywilnych[10].
Na terenie odpowiedzialności brygady funkcjonowało siedem GPK[11]:
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 63 „Zawistów” (kolejowo-drogowa)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 61 „Turów” (kolejowa)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 59 „Jakuszec” (drogowa)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 1 „Zgorzelec” (drogowa)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 2 „Kaławsk” (kolejowa)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 3 „Kleinbademeissel” (drogowa)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 4 „Tuplice” (kolejowa).
Sztandar oddziału
Wręczenia sztandaru dokonano 25 maja 1947 w Lubaniu. Sztandar z rąk I zastępcy ministra obrony narodowej gen. dyw. Mariana Spychalskiego przejął ówczesny dowódca 1 Łużyckiego Oddziału Ochrony Pogranicza ppłk Eugeniusz Buchwałow. W drzewce sztandaru wbito 65 gwoździ pamiątkowych[12]
W okresie przeformowania oddziału na 6 Brygadę Ochrony Pogranicza na płacie i grocie sztandaru dokonano poprawek polegających na zamianie napisów "1 Oddz. Ochrony Pogranicza" na "6 Brygada Ochrony Pogranicza"[12]. Później, mimo kolejnych zmian nazwy i numeru brygady, na sztandarze już nie dokonywano już żadnych poprawek[12].
Sztandar do Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie przekazał mjr Henryk Kowalski 30 października 1963[12].
Dowódca brygady
- ppłk Eugeniusz Buchwałow (24.04.1948–31.12.1950)[13].
Przekształcenia
1 Oddział Ochrony Pogranicza → 1 Łużycki Oddział WOP → 6 Brygada Ochrony Pogranicza → 8 Brygada WOP → 8 Łużycka Brygada WOP → Łużycka Brygada WOP → Łużycki Oddział SG.
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h Skowroński 2010 ↓.
- ↑ ASGran., sygn. 2825/1 ↓.
- ↑ Zestawienie numerów historycznych jednostek wojskowych. jednostki-wojskowe.pl. [dostęp 2023-03-18]. (pol.).
- ↑ a b Jackiewicz 1998 ↓, s. 43.
- ↑ Dominiczak 1971 ↓, s. 132.
- ↑ a b Jackiewicz 1998 ↓, s. 12–14.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 65–69.
- ↑ Goryński 2011 ↓, s. 73.
- ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 194.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 66.
- ↑ Wykaz dyslokacyjny pododdziałów WOP ↓, s. 7.
- ↑ a b c d Niedziela 1995 ↓, s. 6.
- ↑ Łużycka Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza w Lubaniu, Rys historyczny Łużyckiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza oraz Łużyckiego Oddziału Straży Granicznej. [w:] Region im. Ziemi Łużyckiej Związku Emerytów i Rencistów Straży Granicznej w Lubaniu [on-line]. emeryci-sg.org.pl. [dostęp 2021-06-03]. (pol.).
Bibliografia
- Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
- Henryk Dominiczak: Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1845–1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
- Grzegorz Goryński. Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1945–1965. Próba oceny – cz. I. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/11, 2011. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945–1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
- Tadeusz Niedziela: Wojska Ochrony Pogranicza w pięćdziesiątą rocznice objęcia służby w ochronie granicy Polski 1945–1995. Jednodniówka Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych Środowiska WOP. 1995.
- Janusz Skowroński: „Łużyce nieznane. Tajemnice Lubania”, Skryty, małomówny. Porozmawiać koniecznie!, Warszawa, wyd. II zm.. nickt.pl, 2010. [dostęp 2021-05-28]. (pol.).
- Archiwum Straży Granicznej, DWOP sygn. 2825/1. Rejestr główny jednostek WOP.
- Wykaz dyslokacyjny pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza w latach 1948–1956, Szczecin, Archiwum Straży Granicznej.
- Archiwum Straży Granicznej, zespół arch. ŁB WOP, sygn.3035/20. Historia Łużyckiej Brygady WOP 1945–1991. Lubań 1991.
