4 Oddział WOP

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1946
Rozformowanie	1948
Nazwa wyróżniająca	Bałtycki
Organizacja
Numer	JW 1836[1]
Dyslokacja	Koszalin
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza
Podległość	Okręg Wojskowy Pomorze i Departament WOP

Bałtycki Oddział WOP nr 4 – zlikwidowany oddział w strukturze organizacyjnej Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy morskiej.

4 Bałtycki Oddział WOP JW 1836 (Zarządzenie SzSG Nr 053/Org. 30 marca 1946)^[2] został sformowany w 1946 na bazie 4 Oddziału Morskiego Ochrony Pogranicza, na podstawie rozkazu NDWP nr 0153/org. z 21 września 1946. Oddział posiadał cztery komendy, 20 strażnic, stan etatowy wynosił 1804 żołnierzy i 13 pracowników cywilnych^[3]. Sztab oddziału stacjonował w Słupsku i Koszalinie^[4]. W 1947 rozformowano grupę manewrową oddziału, a w jej miejsce powołano szkołę podoficerską o etacie 34 oficerów i podoficerów oraz 140 elewów^[5][a].

Rozformowany w 1948. Na jego bazie powstała 12 Brygada Ochrony Pogranicza.

W 1946^[6]:

• Dowództwo sztab i pododdziały dowodzenia
• Grupa manewrowa, a od 1947 szkoła podoficerska
• 15 komenda odcinka - Międzyzdroje^[b][7]
• 16 komenda odcinka - Trzebiatów
• 17 komenda odcinka – Koszalin
• 18 komenda odcinka – Ustka
• Morska Graniczna Placówka Kontrolna Kołobrzeg
• Morska Graniczna Placówka Kontrolna Ustka
• Przejściowy Punkt Kontrolny Darłowo - morski^[8].

We wrześniu 1946 stan etatowy oddziału przewidywał: 4 komendy, 20 strażnic, 1804 wojskowych i 14 pracowników cywilnych^[9].

W 1947 dokonano zmiany w strukturze oddziału, rozkazem 013 z 21 marca, 15 Komendę Odcinka Międzyzdroje przekazano dla Szczecińskiego Oddziału WOP nr 3, a 90 strażnicę Łeba ze składu KO Ustka przekazano do KO Lębork. Rozformowano Grupę Manewrową i sformowano Szkołę Podoficerską na podstawie rozkazu Ministra Obrony Narodowej nr 077/Org. z dnia 3 marca 1947^[8]. Po reorganizacji w 1947 było to: 3 komendy odcinków, 15 strażnic, 1199 wojskowych i 13 pracowników cywilnych^[10].

• ppłk Józef Hajdukiewicz (10.09.1946–1.10.1946)
• ppłk Feliks Miodowski (1.10.1946–1.04.1947).

• Tadeusz Dziekan.

4 Oddział Morski Ochrony Pogranicza → 4 Bałtycki Oddział WOP → 12 Brygada Ochrony Pogranicza → 15 Brygada WOP → 15 Bałtycka Brygada WOP → Bałtycka Brygada WOP → Bałtycki Oddział WOP

• Henryk Dominiczak: Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1845-1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945-1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Mikołaj Kaczanowicz: 60–lecie ochrony granicy morskiej przez graniczne jednostki organizacyjne Wojsk Ochrony Pogranicza i Straży Granicznej na terenie służbowej odpowiedzialności Placówki Straży Granicznej w Darłowie. W: Biuletyn 1/2006. T. Z historii ochrony granic. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2006, s. 127–152. ISSN – 2505 1492 – 2505.
• Jan Ławski: Ochrona granic Polski Ludowej 1945-1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowe, 1974.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• Andrzej Wojtaszak, Kazimierz Kozłowski: Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X-XX wiek. Materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999 r. Praca zbiorowa. Szczecin: Oddział Edukacji Obywatelskiej, 2001. ISBN 83-86992-76-X.
• Archiwum Straży Granicznej, DWOP sygn.2825/1. Rejestr główny jednostek WOP.
• Archiwum Straży Granicznej, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1842/7, Historia Bałtyckiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Koszalin 1961.