3 Pułk Lotnictwa Szturmowego
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1942 (sformowany) |
| Rozformowanie |
1946 (przeformowany) |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
ppłk Jan Mironow |
| Działania zbrojne | |
| II wojna światowa | |
| Organizacja | |
| Numer |
poczty polowej 15435 |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
| Odznaczenia | |
| |
3 Pułk Lotnictwa Szturmowego (3 plsz) – oddział lotnictwa szturmowego ludowego Wojska Polskiego.
Formowanie i zmiany organizacyjne
W 1942(1)[a] roku zorganizowano, wyposażony w samoloty R-5, radziecki 611 Pułk Lotnictwa Szturmowego[1]. Od maja 1942 roku na uzbrojenie pułku weszły samoloty typu Ił-2[1].
W sierpniu 1944 roku jednostka została odkomenderowana z radzieckiej 6 Armii Lotniczej do ludowego Wojska Polskiego. 30 sierpnia pułk został włączony w skład 1 Dywizji Lotniczej[b].
Według etatu nr 015/282 w pułku miało być 228 osób oraz 32 samoloty Ił-2 i dwa samoloty szkolno–treningowe. We wrześniu 1944 roku, w skład jednostki wchodziło 199 osób, 32 samoloty Ił-2, jeden samolot Po-2[1]. Pierwsi Polacy, strzelcy pokładowi, zostali skierowani do pułku w październiku 1944 roku[2].
Jesienią 1944 roku zmieniono nazwę pułku z 611 Pułku Lotnictwa Szturmowego na 3 Pułk Lotnictwa Szturmowego[c].
19 sierpnia 1944 roku pułk został przeniesiony na lotnisko frontowe Stare Zadybie[1], skąd wszedł do walki.
W styczniu 1946 roku 3 Pułk Lotnictwa Szturmowego został przeformowany na nowy etat nr 6/40 o stanie 305 wojskowych i 1 pracownika kontraktowego i przemianowany na 5 Pułk Lotnictwa Szturmowego[d][3].
Jego tradycje kontynuował m.in. 3 Pomorski Lotniczy Pułk Szkolno-Bojowy.
Działania bojowe
23 sierpnia 1944 roku, w rejonie przyczółka warecko–magnuszewskiego, pułk wykonał swój pierwszy lot bojowy jako jednostka Wojska Polskiego[2].
Od 16 września pułk niszczył środki ogniowe wojsk niemieckich rozmieszczonych w Warszawie. Od 15 października wspierał natarcie wojsk polskich i radzieckich na kierunku Jabłonny i Legionowa. Począwszy od 16 stycznia 1945 roku 3 Pułk Lotnictwa Szturmowego wziął udział w operacji warszawskiej[1].
Pod koniec stycznia pułk przebazowano na lotnisko Sanniki, a na początku lutego do Bydgoszczy. Od 9 do 14 lutego załogi zwalczały okrążonego nieprzyjaciela w Pile i atakowały kolumny w rejonie Czerska, Tucholi, Szczecinka i Białogardu[1].
W okresie od 23 sierpnia 1944 roku do 28 lutego 1945 roku pułk wykonał 713 lotów bojowych, zrzucając 117 ton bomb, niszcząc i uszkadzając 428 samochodów, 238 pojazdów trakcji konnej, 179 wagonów, 16 parowozów, 9 cystern kolejowych, 66 dział artyleryjskich[1].
Na początku marca eskadry pułku działały w rejonie: Żabin, Żabinek, Wierzchowo, Osiek Drawski, Borujsko, gdzie wspierały oddziały 1 Armii Wojska Polskiego podczas przełamywania Wału Pomorskiego.
Od 5 marca pułk przebazowywał się na lotnisko w okolicy Mirosławca, a od 9 marca wykonywał uderzenia w ramach bitwy o Kołobrzeg. Zatopił m.in. okręt transportowy „Borisi”[1].
W drugiej połowie marca szturmowce pułku wykonały uderzenia na wykryte wyrzutnie rakiet balistycznych V–2 na Wyspie Chrząszczewskiej[1].
14 kwietnia pułk przesunięto na kierunek berliński na lotnisko Barnówko. Stąd od 16 kwietnia wykonywał naloty na kierunku Gozdowice, Oranienburg[2]. 24 kwietnia przebazował się na lotnisko koło Steinbeck i dokonywał nalotów na ugrupowania przeciwnika w rejonie Fehrbellin, Lentzke[2].
30 kwietnia ponownie zmienił lotnisko na Vehlefanz i prowadził działania w rejonie: Segeletz, Rhinow i Friesack, a 2 maja 1945 roku z lotniska w Mothlow wykonywał naloty na rejon Wulkau, Havelberg[2].
Ogółem na szlaku bojowym od Wisły do Łaby pułk wykonał ponad 1100 lotów bojowych[2] niszcząc 672 samochody, 13 czołgów, 2 samoloty, 15 parowozów, 179 wagonów i 9 cystern z paliwem, 1 okręt transportowy, 4 barki, 110 dział[1]. Poległo pięciu pilotów i siedmiu strzelców pokładowych, siedmiu lotników odniosło rany, 18 samolotów zostało uszkodzonych lub zniszczonych[1].
Za aktywny udział w wojnie z hitlerowskimi Niemcami oraz uzyskanie dobrych rezultatów w działaniach bojowych 3 Pułk Lotnictwa Szturmowego został odznaczony Orderem Virtuti Militari V klasy[e].
Obsada personalna pułku
Obsadę personalną pułku podano za: Czesław Krzemiński: Pułki Ludowego Lotnictwa Polskiego. s. 76.
- dowódca pułku – ppłk Jan Mironow
- zastępca dowódcy do spraw polityczno–wychowawczych – ppłk Jerzy Tiutiunik
- szef sztabu – mjr Jan Niczyporuk
- zastępca dowódcy pułku do spraw eksploatacji sprzętu lotniczego – kpt. Sergiusz Mironow
- pomocnik dowódcy pułku do spraw strzelania powietrznego – kpt. Michał Stupak
- nawigator pułku – mjr Piotr Koźlenko
- inżynier do spraw uzbrojenia – kpt. Eugeniusz Tarasewicz
- inżynier do spraw osprzętu – por. Abram Szmuner
- szef łączności – kpt. Eugeniusz Frańczuk
- starszy lekarz pułku – mjr lradion Nieszsadze
- zastępca szefa sztabu do spraw operacyjno–rozpoznawczych – por. Aleksander Zujew
Uwagi
- ↑ Izydor Koliński w „Krótkim informatorze historycznym” podaje rok sformowania 1941, a Czesław Krzemiński w „Pułki Ludowego lotnictwa Polskiego rok 1942
- ↑ Rozkaz dowódcy 1 Armii WP nr 0213/KG
- ↑ Rozkaz Naczelnego Dowódcy WP nr 91/55 z 31 października 1944 roku
- ↑ Rozkaz Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego nr 019/Org. z 22 stycznia 1946 roku
- ↑ Rozkaz Naczelnego Dowództwa WP nr 189 z 22 sierpnia 1945 roku
Przypisy
Bibliografia
- Izydor Koliński: Lotnictwo Polski Ludowej 1944–1947. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987. ISBN 83-11-07271-X.
- Izydor Koliński: Regularne jednostki Wojska Polskiego (lotnictwo). Formowanie, działania bojowe, organizacja i uzbrojenie, metryki jednostek lotniczych. Krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. Cz. 9. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
- Czesław Krzemiński: Pułki Ludowego Lotnictwa Polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 1981. ISBN 83-206-0196-7.
- Józef Zieliński (red.): Polskie lotnictwo wojskowe 1945–2010: rozwój, organizacja, katastrofy lotnicze. Warszawa: Bellona SA; Wojskowe Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „SWAT”, 2011. ISBN 978-83-11-12140-9.
