36 Specjalny Pułk Lotnictwa Transportowego
| |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Nazwa wyróżniająca |
Obrońców Warszawy |
| Tradycje | |
| Święto | |
| Kontynuacja | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
ppłk pil. J. Krasnoszczakow |
| Ostatni |
płk pil. Mirosław Jemielniak |
| Organizacja | |
| Numer | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość |
Dowództwo Sił Powietrznych |
36 Specjalny Pułk Lotnictwa Transportowego im. Obrońców Warszawy (36 splt) – oddział lotnictwa transportowego Sił Powietrznych.
Historia
Jednostka powstała 25 lutego 1945 roku na mocy rozkazu Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego. Pułk był odpowiedzialny za loty krajowe i zagraniczne najważniejszych osób w państwie (Prezydent RP, Prezes Rady Ministrów, Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, Marszałek Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, członków Rady Ministrów); dysponentem lotniczych środków transportu przeznaczonych do przewozu osób o statusie VIP była Kancelaria Prezesa Rady Ministrów[2]. JW 2139 realizowała także transport powietrzny na rzecz MON i podległych mu jednostek organizacyjnych, np. dowództw rodzajów sił zbrojnych RP. Z samolotów i śmigłowców pułku wielokrotnie korzystały głowy innych państw, politycy z całego świata, znane osobistości kultury i sportu, ewakuowani z zagranicy obywatele RP i ratownicy wysyłani z pomocą za granicę. Miejscem bazowania jednostki był wojskowy port lotniczy Warszawa-Okęcie. Święto pułku było obchodzone 25 lutego. Jednostka podlegała Dowództwu Sił Powietrznych, wchodziła w skład Sił Powietrznych.
W 1996 roku planowano pozyskać osiem samolotów dla zastąpienia Jak-40 będących na wyposażeniu 36 Specjalnego Pułku Lotnictwa Transportowego[3]. Przetarg na sześć samolotów dla 15 pasażerów rozpisała Agencja Mienia Wojskowego 19 grudnia 2006 roku[4], ale anulował go nowy minister 31 maja 2007 roku, ponieważ wymagania preferowały samolot Embraer 145[5]. Po katastrofie Tu-154M z numerem bocznym 101,10 kwietnia 2010 na stanie 36 splt do transportu VIP pozostały cztery samoloty Jak-40 (wyprodukowane w 1979–1980[6]), a drugi Tu-154M z numerem bocznym 102 był w Rosji w remoncie. 29 kwietnia 2010 zapowiedziano rozwiązanie 36 splt[7]. Pułk rozwiązano 31 grudnia 2011 roku[8]. W jego miejsce utworzono 1 Bazę Lotnictwa Transportowego.
Kalendarium
- 25 lutego 1945 roku na mocy rozkazu Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego przystąpiono do formowania 6 Samodzielnej Eskadry Transportowej na bazie Specjalnej Eskadry Lotniczej „OsNaz”, która dała początek przyszłej 36 splt.
- W 1946 roku wyżej wymieniona jednostka wojskowa zmieniła nazwę na Rządową Eskadrę Transportową.
- 8 marca 1947 roku Eskadra została przemianowana na Specjalny Pułk Lotniczy, składający się z dwóch eskadr: transportowej i łącznikowej.
- Kolejna reorganizacja miała miejsce w 1951 roku, kiedy to pułk został powiększony o Samodzielną Eskadrę Aerofotogrametryczną.
- 1 kwietnia 1974 roku pułk przeszedł na nowy etat, zmieniając nazwę na 36 Specjalny Pułk Lotnictwa Transportowego. Dokonano jednocześnie podziału sprzętu; 36 splt przejął samoloty a śmigłowce przejął 103 Pułk Lotniczy[9].
- 25 lutego 1995 roku wręczono pułkowi nowy sztandar, a decyzją ministra obrony narodowej nr 23/MON z 24 lutego 1995 pułk przejął tradycje bojowych formacji lotniczych z okresu II Rzeczypospolitej oraz II wojny światowej[10].
- W 2001 po rozwiązaniu 103 Pułku Lotniczego, część śmigłowców ponownie przejął 36 splt[11][9].
- 25 lutego 2006 roku decyzją ministra obrony narodowej nadano mu nazwę wyróżniającą „Obrońców Warszawy” oraz wprowadzono decyzją ministra obrony narodowej nr 427/MON z 27 grudnia 2005 roku nowy wzór odznaki pamiątkowej[10].
- 23 lutego 2007 roku w salach Muzeum Powstania Warszawskiego dokonano uroczystego przeniesienia insygniów Orderu Wojennego Virtuti Militari 301 Dywizjonu Bombowego „Ziemi Pomorskiej” im. Obrońców Warszawy na sztandar pułku[10].
- 4 sierpnia 2011 Minister Obrony Narodowej, Tomasz Siemoniak, w obecności Premiera, Donalda Tuska ogłosił publicznie, że w ciągu kilku najbliższych dni wyda dokumenty organizacyjno-etatowe dotyczące rozformowania pułku oraz sformowania na jego bazie eskadry lotnictwa transportowego, wyposażonej w śmigłowce[12].
- Z dniem 31 grudnia 2011 Pułk został rozformowany. Na bazie Pułku oraz 1 Bazy Lotniczej z dniem 1 stycznia 2012 została zorganizowana 1 Baza Lotnictwa Transportowego. W składzie 1 BLT znalazła się Grupa Działań Lotniczych posiadająca sześć śmigłowców Mi-8 i pięć śmigłowców W-3 Sokół[13].
- 3 stycznia 2012 na wojskowej części Portu Lotniczego Warszawa-Okęcie odbyła się ceremonia pożegnania sztandaru 36 Specjalnego Pułku Lotnictwa Transportowego.
- 13 stycznia 2012 roku sztandar pułku został przekazany do Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. Wraz ze sztandarem przekazano między innymi proporzec reprezentacji pułku na olimpiadzie Wojsk Lotniczych w 1948 roku oraz akt nadania krzyża Virtuti Militari dla 301 Dywizjonu Bombowego[14].
Tradycje jednostki
25 lutego 1995 roku pułk przejął dziedzictwo i tradycje[15][1][16]:
- 3 eskadry wywiadowczej (1918-1925),
- 13 eskadry lotniczej 1 pułku lotniczego (1925-1934)
- 13 eskadry towarzyszącej 1 pułku lotniczego (1934-1939)
- 16 i 19 eskadry towarzyszącej 1 pułku lotniczego (1937-1939)
- 301 Dywizjonu Bombowego Ziemi Pomorskiej (1940-1943)
- 3 eskadry polskiej 138 dywizjonu do zadań specjalnych RAF (1943)
- 301 Dywizjonu Bombowego Ziemi Pomorskiej im. Obrońców Warszawy (1944-1946)
Odznaka pułkowa
Odznaka o wymiarach 30x25 mm posiada kształt złotego trapezu równoramiennego. W centralnej części odznaki przedstawiona jest kula ziemska z naniesioną siatką geograficzną oraz zaznaczonymi konturami kontynentów; oceany polakierowane na niebiesko. W górnej części odznaki sylwetka samolotu pasażerskiego, a w dolnej – biało-czerwona szachownica lotnicza. Na białym polu szachownicy syrenka z herbu Warszawy. Odznakę zaprojektował Leszek Kamiński[1].
Dowódcy
- ppłk pil. J. Krasnoszczakow
- ppłk pil. M. Choroszajłow
- ppłk pil. I. Tarasow (listopad 1944 – sierpień 1946)
- mjr/ppłk pil. Michał Jakubik (18 listopada 1947 – grudzień 1948)
- płk pil. Stanisław Basow (grudzień 1948 – lipiec 1957)
- płk dypl. pil. Władysław Miniach (lipiec 1957 – 1 lutego 1973)
- płk dypl. pil. Stanisław Czarny (1 lutego 1973 – 11 listopada 1986)
- płk dypl. pil. Robert Latkowski (11 listopada 1986 – 5 lutego 1999)
- płk dypl. pil. Krzysztof Matuszczyk (5 lutego 1999 – 25 lutego 2003)
- płk dypl. pil. Tomasz Pietrzak (25 lutego 2003 – 27 sierpnia 2008)
- płk dypl. pil. Ryszard Raczyński (25 sierpnia 2008 – 23 sierpnia 2010)
- płk mgr inż. pil. Mirosław Jemielniak (23 sierpnia 2010 – 31 grudnia 2011)[17].
Katastrofy i wypadki lotnicze w dziejach pułku
- Katastrofa samolotu rządowego pod Szczecinem – 28 lutego 1973 w okolicach Szczecina na lotnisku w Goleniowie rozbił się powracający z Warszawy rządowy samolot Antonow An-24W noszący numer 012. W katastrofie zginęło 18 osób, wszyscy którzy byli na pokładzie.
- Katastrofa rządowego Mi-8 pod Piasecznem – 4 grudnia 2003 pod Piasecznem rozbił się helikopter Mi-8 z premierem Leszkiem Millerem na pokładzie; kilka osób zostało ciężko rannych.
- Katastrofa polskiego Tu-154 w Smoleńsku – 10 kwietnia 2010 w Smoleńsku w Rosji uległ katastrofie Tu-154M (numer boczny 101); w wyniku katastrofy zginęło 96 osób.
Flota
- Samoloty[18]:
- PZL M28B Bryza (numer boczny: 0205, data produkcji: 15 kwietnia 2002)
- PZL M28B Bryza (numer boczny: 0206, data produkcji: 14 maja 2002)
- PZL M28B Bryza (numer boczny: 0207, data produkcji: 19 maja 2004)
- Śmigłowce[18]:
- Mi-8 (numer boczny: 620, data produkcji: 1973)
- Mi-8 (numer boczny: 630, data produkcji: 31 maja 1977)
- Mi-8 (numer boczny: 631, data produkcji: 1 lipca 1977)
- Mi-8 (numer boczny: 633, data produkcji: 23 września 1977)
- Mi-8 (numer boczny: 634, data produkcji: 9 września 1977)
- Mi-8 (numer boczny: 636, data produkcji: 14 lipca 1977)
- Mi-8 (numer boczny: 660, data produkcji: 31 marca 1983)
- PZL W-3 Sokół (numery boczne: 504, data produkcji: 23 maja 1993)
- PZL W-3 Sokół (numery boczne: 0618, data produkcji: nieznana)
- PZL W-3 Sokół (numery boczne: 0619, data produkcji: nieznana)
- PZL W-3 Sokół (numery boczne: 0915, data produkcji: nieznana)
- PZL W-3 Sokół (numery boczne: 0916, data produkcji: nieznana)
- Bell 412 (numer boczny: 02, data produkcji: 1 maja 1991)
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c Zdzisław Sawicki [i inni]: Mundur i odznaki Wojska Polskiego. Czas przemian. s. 153–154.
- ↑ Oświadczenie ministra Jacka Sasina. prezydent.pl, 2010-04-28. [dostęp 2010-07-16]. [zarchiwizowane z [brak tego adresu] (2010-05-02)]. (pol.).
- ↑ Skrzydlata Polska – 11/2008 – Samoloty VIP: Do krwi ostatniej?
- ↑ Robert Rochowicz, Przetarg na latające salonki rozpoczęty, „Nowa Technika Wojskowa”, nr 1 (2007), s. 42–43, ISSN 1230-1655
- ↑ Piotr Abraszek, Samoloty dla VIP najbardziej pechowyprzetarg”, „Nowa Technika Wojskowa”, nr 7 (2007), s. 53–54, ISSN 1230-1655
- ↑ Piotr Abraszek, Jaki samolot dla „specpułku”, „Nowa Technika Wojskowa”, nr 5 (2010), s. 84–86, ISSN 1230-1655
- ↑ Embraery bez przetargu. Altair, 9 czerwca 2010.
- ↑ Bartosz Głowacki, Znowu czarter samolotów dla VIP, „Raport”, nr 6 (2013), s. 16–20, ISSN 1429-270x
- ↑ a b 103 Pułk Lotniczy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Warszawie. 1944r.-2001r. – Polot [online], 10 lutego 2024 [dostęp 2024-11-13] (pol.).
- ↑ a b c Krzysztof Komorowski: Kronika Wojska Polskiego 2007. Warszawa: 2008, s. 49.
- ↑ Dz.U. z 2001 r. nr 27, poz. 298. W dokumencie wyznaczono ostateczną datę likwidacji NJW MSWiA. Ich rozformowanie zakończone zostało 31 grudnia 2001 r., następnie żołnierze, z którymi nie rozwiązano stosunku służbowego, przeszli do dyspozycji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji lub Ministra Obrony Narodowej.
- ↑ 36. pułk specjalny został zlikwidowany rmf24.pl, 4 sierpnia 2011 [dostęp 2011-08-04].
- ↑ Informacja na stronach internetowych MON. Ostatni dostęp: 2011-12.
- ↑ Sztandar 36 Specjalnego Pułku Transportowego w Muzeum Wojska Polskiego, www.muzeumwp.pl dostęp 2012-03-19.
- ↑ Decyzja nr 231/MON 1995 roku.
- ↑ Twórcami wizerunku sztandaru z 1995 roku oraz inicjatorami przejęcia w dziedzictwo tradycji przez 36 splt byli: ppłk Tadeusz Krząstek z Departamentu Wychowania i pracownik 36 splt mjr Krzysztof Nawrocki, zob. Kronika 36 Specjalnego Pułku Lotnictwa Transportowego, cz. IV, s. 77–89, Warszawa Okęcie.
- ↑ Płk Jemielniak nowym dowódcą 36. specpułku. fakty.interia.pl, 2010-11-08. [dostęp 2010-11-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-12)].
- ↑ a b Dane za: Polska Zbrojna, nr 29 (547) z 15 lipca 2007, s. 19.
Bibliografia
- Kronika Wojska Polskiego 2007. Krzysztof Komorowski (red.). Warszawa: Fundacja Polonia Militaris, 2008, s. 48–50. ISSN 1734-2317.
- Zdzisław Sawicki, Jerzy Waszkiewicz, Adam Wielochowski: Mundur i odznaki Wojska Polskiego. Czas przemian. Warszawa: Bellona, 1997. ISBN 83-11-08588-9.
Linki zewnętrzne
