2 Eskadra Wywiadowcza
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
5 listopada 1918 |
| Rozformowanie |
18 stycznia 1921 |
| Tradycje | |
| Kontynuacja | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
mjr Jerzy Syrokomla-Syrokomski |
| Ostatni |
por. Wiktor Robotycki |
| Działania zbrojne | |
| Wojna polsko-ukraińska wojna polsko-bolszewicka | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja |
Formowanie: |
2 eskadra wywiadowcza – pododdział lotnictwa rozpoznawczego Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.
Eskadra sformowana została w 1918 jako Oddział Lotniczy w Lublinie. Wzięła udział w wojnie polsko-ukraińskiej i polsko-bolszewickiej. W lipcu 1920 do eskadry wcielono personel 9 eskadry wywiadowczej. W styczniu 1921 eskadra została rozwiązana, a jej personel i sprzęt wszedł w skład 1 eskadry wywiadowczej.
Formowanie, zmiany organizacyjne i walki eskadry
5 listopada 1918 na lotnisku Lublin rozpoczęto organizację jednostki lotniczej pod nazwą Oddział Lotniczy w Lublinie[1][2]. Organizatorem i pierwszym dowódcą został mjr pil. Jerzy Syrokomla-Syrokomski[3]. Kompletowanie wyszkolonego personelu i sprzętu lotniczego przebiegało w trudnych warunkach. Istniejący park lotniczy został wywieziony przez Austriaków, a duża część została przekazana organizującym się w Krakowie formacjom lotniczym[4]. Początkowo wyposażenie oddziału stanowiło pięć samolotów typu Lloyd C.V Formir. (?).
Działania na froncie ukraińskim
Na początku 1919 jednostka otrzymała nazwę 2 eskadra lotnicza, a wkrótce została przemianowana na 2 eskadrę wywiadowczą[4]. W marcu jednostka przegrupowała się w rejon Włodzimierza Wołyńskiego i została podporządkowana grupie wojsk gen. Bronisława Babiańskiego[4][1]. W kwietniu, na skutek pożaru wagonów kolejowych, spłonęła część wyposażenia eskadry. Od tej pory eskadra dysponowała tylko 3 samolotami. Były to: Albatros C.1, Albatros C.V i Rumpler C.I. W sierpniu eskadra przeniosła się do Równego, gdzie weszła w skład Frontu Ukraińskiego gen. Antoniego Listowskiego. Na lotnisku w Równem personel eskadry spędził jesień i zimę[4]. Wykorzystując względny spokój na froncie, w okresie jesienno–zimowym eskadra prowadziła szkolenie personelu lotniczego i uzupełniała stany[a]. Na dzień 1 lutego 1920 eskadra wchodziła w skład II Grupy Lotniczej, posiadała 8 pilotów, 5 obserwatorów i 7 samolotów[6]. Wiosną 1920 eskadra została wyznaczona do udziału w ofensywie na Kijów. Posiadała wtedy 10 samolotów, 8 pilotów i 5 obserwatorów[7]. Zaplecze techniczne eskadry stanowił II ruchomy park lotniczy w Łucku[7]. W rejonie Berdyczowa eskadra wykonała dla 2 Armii 14 lotów wywiadowczych, zrzucając przy tym 180 kg bomb i wykonując 41 zdjęć[8]. Na początku maja eskadra stacjonowała w Koziatyniu[9].
Walki odwrotowe na Ukrainie
W czerwcu i lipcu oddziały polskie prowadziły walki obronno-opóźniające, a Armia Konna Budionnego, będąca głównym przeciwnikiem polskiej 6 Armii, znacznie udoskonaliła metody walki z lotnictwem i stała się jego bardzo groźnym przeciwnikiem[10]. Kawalerzyści Siemiona Budionnego zaczęli powszechnie używać sprzężonych karabinów maszynowych ustawionych na taczankach, organizując przy tym zasadzki z wykorzystaniem niewielkich pododdziałów kawalerii[11]. W tym czasie eskadra przegrupowała się z Równego do Łucka. Tam oddana została do dyspozycji Frontu gen. Edwarda Rydza-Śmigłego[4]. 2 eskadra, dysponująca tylko trzema samolotami[12], utraciła 28 czerwca kolejną załogę. Podczas lotu na rozpoznanie w rejonie Miropola została zestrzelona i zginęła w walce na ziemi załoga: ppor. Kunicki i pchor. Bochenek. Na przełomie lipca i sierpnia w działaniach bojowych eskadry wyróżniły się załogi: kpt. Reimana i ppor. Latawca oraz ppor. Beliny-Brzozowskiego. Ten ostatni podczas rozpoznania przeprowadzonego 6 sierpnia w rejonie Brześcia, mimo ciężkiego postrzału w brzuch, wypełnił zadanie, a dopiero potem pozwolił pilotowi na powrót na lotnisko[13]. W końcu lipca zreorganizowano eskadrę. W jej skład wcielono między innymi personel 9 eskadry wywiadowczej[2], która to z powodu braku sprzętu nie była w stanie działać samodzielnie[1]. W kolejnych dniach, startując z lotniska Chełm, działania eskadry ograniczały się do prowadzenia rozpoznania. W czasie jednego z takich lotów w okolice Brześcia, ppor. obs. Kazimierz Belina-Brzozowski został ciężko ranny w obie nogi[1].
Działania w bitwie warszawskiej
W ramach przygotowań do operacji znad Wieprza Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego zarządziło koncentrację eskadr polskiego lotnictwa wojskowego w dwóch rejonach: lotnictwa 1 i 5 Armii – na lotniskach warszawskich (Mokotów i Siekierki), a lotnictwa 2, 3 i 4 Armii na lotniskach Radomia, Dęblina, Puław i Lublina[b][15]. Ciężkie walki odwrotowe zmusiły eskadrę do odejścia na lotnisko Lublin, skąd po kilkudniowym pobycie wycofano ją do Dęblina w celu ponownego uzupełnienia personelu latającego i samolotów. Mimo niepełnego stanu, załogi brały udział w lotach bojowych[4]. Od 10 do 12 sierpnia, działając w ramach lotnictwa Frontu Środkowego, prawie wyłącznie wykonywała loty wywiadowcze, rozpoznawała przeciwnika i aktywnie wspierała wojska lądowe[16]. W czasie jednego z nich, po zbombardowaniu mostu w Miropolu, polegli na samolocie Albatros C.X ppor. pil. Kazimierz Kunicki i pchor. obs. Michał Bochenek[4].
25 sierpnia zakończyły się działania pościgowe za rozbitymi oddziałami sowieckimi. Na kilka tygodni nastąpiła stabilizacja linii frontu, a jednostki Wojska Polskiego, w tym lotnicze, przeszły kolejną reorganizację. Celem uzupełnienia, wycofano eskadry najbardziej wyczerpane intensywnymi walkami. Były to 2., 8. i 21 eskadra. Poza nimi na tyłach przebywały także inne eskadry. Były to: 3., 11., 14., 17. i 18. oraz (4.) eskadra toruńska[17].
Rozejm zastał eskadrę w Dęblinie[c][18][3].
Podczas wojny o granice 2 eskadra wywiadowcza wykonała 193 loty bojowe w łącznej ilości 434 godzin przebytych nad terenami nieprzyjaciela[18]. Zginęło 7 lotników[19].
Eskadra w okresie pokoju
Na mocy rozkazu z 18 stycznia 1921 eskadry 1. i 2. połączono tworząc nową 1 eskadrę wywiadowczą. Eskadra ta została później przemianowana na 35 eskadrę liniową 3 pułku lotniczego stacjonującego w Poznaniu[1].
Żołnierze eskadry
| Dowódcy eskadry[20][21] | ||
| Stopień, imię i nazwisko | Okres pełnienia służby | |
|---|---|---|
| mjr pil. Jerzy Syrokomla-Syrokomski | XI 1918 – V 1919 | |
| por. pil. Wiktor Robotycki | V 1919 – I 1921 | |
| Personel latający okresu wojny polsko – bolszewickiej[21] | ||
| Obserwatorzy | Piloci | |
| por. obs. inż. Karol Słowik | mjr pil. Jerzy Syrokomla-Syrokomski | |
| por. obs. Zygmunt Tebinka | por. pil. Wiktor Robotycki | |
| por. obs. Bronisław Niski | por. pil. Henryk Skoczdopole | |
| por. obs. Leonard Zbigniew Lepszy | por. pil. Władysław Matula | |
| por. obs. Piotr Kurbatow | ppor. pil. Kazimierz Kunicki | |
| por. obs. Kazimierz Olechnowicz | ppor. pil. Lipczyński | |
| ppor. obs. Kazimierz Belina-Brzozowski | ppor. pil. Wojciech Woyna | |
| ppor. obs. Wiktor Ryl | sierż. pil. Jan Kauba | |
| ppor. obs. Jan Latawiec | sierż. pil. Stefan Niewitecki | |
| ppor. obs. Jan Żardecki | sierż. pil. Antoni Karliński | |
| ppor. obs. Stefan Zaykowski | sierż. pil. Marjan Pałuczak | |
| ppor. obs. Wacław Kościanowski | sierż. pil. Stefan Karpiński | |
| ppor. obs. Antoni Misiejuk | sierż. pil. Stefan Zajc | |
| ppor. obs. Eljasz Herman | sierż. pil. Karol Jacon | |
| ppor. obs. Pawłowski | sierż. pil. Stanisław Tondis | |
| pchor. obs. Czesław Zawisza | sierż. pil. Maurycy Zieber | |
| pchor. obs. Tomasz Bierzyński | sierż. pil. Jan Wnuk | |
| pchor. obs. Bohdan Prawecki | sierż. pil. Józef Rejman | |
| pchor. obs. Michał Franciszek Bochenek | sierż. pil. Edmund Krzyżanowski | |
Wypadki lotnicze
- 28 czerwca 1920 podczas lotu bojowego (bombardowanie mostu w m. Miropol) na samolocie Albatros C.X polegli ppor. pil. Kazimierz Kunicki i pchor. obs. Michał Bochenek[4].
Samoloty eskadry
Uwagi
- ↑ W tym czasie na Ukrainie toczyły się walki pomiędzy bolszewikami a Armią Denikina atakującą Armię Czerwoną od południa[5].
- ↑ Plan przydziału poszczególnych eskadr dla związków armijnych przed bitwą warszawską przedstawiał się następująco: 5 Armia – 1, 12 i 13 eskadra, 1 Armia – 8 i 9 eskadra, 2 Armia – 17 eskadra, 4 Armia – 3, 10 i 15 eskadra, 3 Armia – 2, 14 i 21 eskadra, 6 Armia – 5, 6 i 7 eskadra. Z planu tego nie zrealizowano przydziału 15 eskadry do 4 Armii oraz nie uwzględniono w nim przydziału eskadry toruńskiej do 2 Armii. Natomiast 16 i 19 eskadra pozostawały w odwodzie Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego[14].
- ↑ Zawieszenie broni zostało podpisane w Rydze 12 października 1920, a wchodziło w życie 18 października o 24.00[15].
Przypisy
- ↑ a b c d e Romeyko (red.) 1933 ↓, s. 141.
- ↑ a b Brummer i Zawadzki 2000 ↓, s. 85.
- ↑ a b Pawlak 1998 ↓, s. 12.
- ↑ a b c d e f g h Pawlak 1989 ↓, s. 249.
- ↑ Romeyko (red.) 1933 ↓, s. 150.
- ↑ Bartel i in. 1978 ↓, s. 42.
- ↑ a b Tarkowski 1991 ↓, s. 48.
- ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 56.
- ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 58.
- ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 72.
- ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 77.
- ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 78.
- ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 79.
- ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 119.
- ↑ a b Tarkowski 1991 ↓, s. 92.
- ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 98.
- ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 99-100.
- ↑ a b Pawlak 1989 ↓, s. 250.
- ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 118.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 249–250.
- ↑ a b Romeyko (red.) 1933 ↓, s. 142.
Bibliografia
- Ryszard Bartel, Jan Chojnacki, Tadeusz Królikiewicz, Adam Kurowski: Z historii polskiego lotnictwa wojskowego 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
- Wiktor Brummer, Wacław Zawadzki. Spis byłych oddziałów Wojska Polskiego. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 2 (183), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281.
- Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). Walka i demobilizacja. T. II. Oświęcim: Wydawnictwo NapoleonV, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0.
- Marian Romeyko (red.): Ku czci poległych lotników. Księga pamiątkowa. Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika ku Czci Poległych Lotników, 1933.
- Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4.
- Jerzy Pawlak: Pamięci lotników polskich 1918–1945. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 1998. ISBN 83-11-08786-5.
- Krzysztof Tarkowski: Lotnictwo polskie w wojnie z Rosją Sowiecką 1919–1920. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0985-2. OCLC 69498511.
