19 Oddział WOP

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1957
Rozformowanie	1976
Nazwa wyróżniająca	Kętrzyński
Tradycje
Rodowód	5 Oddział OP 5 Oddział WOP 7 Brygada OP 19 Brygada WOP
Organizacja
Numer	JW 1491
Kryptonim	Odwaga
Dyslokacja	Kętrzyn ul. Sikorskiego 78 (102)
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza
Podległość	Dowództwu WOP

19 Kętrzyński Oddział WOP – jeden z oddziałów w strukturze organizacyjnej Wojsk Ochrony Pogranicza.

W 1957, na bazie Grupy Manewrowej i Samodzielnego Oddziału Zwiadowczego, sformowano 19 Oddział WOP^[a].
Zgodnie z etatem czasu „P” nr 354/6, na dzień 1 sierpnia 1957 Oddział liczył 360 żołnierzy, a etat czasu „W” nr 0354/13 przewidywał 683 żołnierzy^[1].

Sztab i sekcję polityczną sformowano w oddziale dopiero w 1958 roku^[b]. W 1959 roku 19 Oddziałowi nadano nazwę: 19 Kętrzyński Oddział WOP^[c]. W 1961 roku dowództwo posiadało kryptonim Odwaga.
W 1962 wprowadzono nowy plan mobilizacyjny PM–62. Zakładał on na wypadek wojny znaczne rozwiniecie jednostki. Zgodnie z etatem czasu „P”, na dzień 1 lipca 1965 Oddział liczył 250 żołnierzy, a etat czasu „W” przewidywał 1239 żołnierzy^[2].

Do 1 grudnia 1968 przeformowano 19 Kętrzyński Oddział WOP z etatu 354/23 na etat 33/13 o stanie osobowym 363 wojskowych i 10 pracowników cywilnych^[d].

• dowództwo, sztab i pododdziały dowodzenia
• dwie kompanie piechoty
• placówki WOP:
  • do 1959 Ołownik, Szczurkowo, Gronowo, Gołdap
  • po 1959 Braniewo, Bartoszyce, Węgorzewo, Gołdap
• graniczna placówka kontrolna (GPK): Braniewo (drogowa), Bartoszyce (kolejowa) i Skadnawa (kolejowa)

1 stycznia 1960 roku 19 Kętrzyńskiemu Oddziałowi WOP podlegały:

• 1 placówka WOP Gołdap
• 2 placówka WOP Żabin
• 3 placówka WOP Rudziszki (potem Węgorzewo)
• 4 placówka WOP Szczurkowo (potem Bartoszyce)
• 5 placówka WOP Świątki Iławieckie(potem Górowo)
• 6 placówka WOP Braniewo

Struktura oddziału i numeracja placówek na dzień 1.01.1964 roku.

• 1 placówka WOP Banie Mazurskie
• 2 placówka WOP Węgorzewo
• 3 placówka WOP Bartoszyce
  • przejście graniczne ruchu uproszczonego Barciany
• 4 placówka WOP Górowo Iławieckie
  • przejście graniczne ruchu uproszczonego Bartoszyce
• 5 placówka WOP Braniewo
  • przejście graniczne ruchu uproszczonego Braniewo

Struktura oddziału i numeracja placówek w 1968 roku.

• 1 placówka WOP Gołdap typu I
  • przejście graniczne ruchu uproszczonego Gołdap
• 2 placówka WOP Banie Mazurskie typu II
• 3 placówka WOP Węgorzewo typu II
• 4 placówka WOP Barciany typu I

• • przejście graniczne ruchu uproszczonego Barciany
• 5 placówka WOP Bartoszyce typu I

• • przejście graniczne ruchu uproszczonego Bartoszyce
• 6 placówka WOP Górowo Iłowieckie typu II
• 7 placówka WOP Braniewo typu I
  • przejście graniczne ruchu uproszczonego Braniewo

W 1964 roku społeczeństwo Warmii i Mazur ufundowało oddziałowi sztandar. Wręczenia dokonał 7.06.1964 roku gen. bryg. Józef Waluk^[3].

• ppłk Wacław Kurowski
• ppłk Edward Rataj
• płk Zbigniew Furgała
• ppłk Edward Rataj
• ppłk Edward Pietraszkiewicz
• ppłk Zbigniew Twaróg

• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
• Grzegorz Goryński. Plany mobilizacyjne Wojsk Ochrony Pogranicza okresu zimnej wojny – zadania na rzecz MON. „Biuletyn Historyczny Muzeum Marynarki Wojennej”. 36/2021, 2021. Gdynia: Muzeum Marynarki Wojennej. ISSN 0137-5539. 
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945-1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Jan Ławski: Ochrona granic Polski Ludowej 1945-1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowe, 1974.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• Archiwum Straży Granicznej, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1842/9, Historia Kętrzyńskiego Oddziału Wojsk Ochrony Pogranicza. Kętrzyn 1961.