Świergotek nadmorski
| Anthus petrosus[1] | |||
| (Montagu, 1798) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
świergotek nadmorski | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 w sezonie lęgowym występuje przez cały rok zimowiska | |||
Świergotek nadmorski[4] (Anthus petrosus) – gatunek małego ptaka z rodziny pliszkowatych (Motacillidae).
Zasięg występowania
Gnieździ się na skalistych wybrzeżach zachodniej i północnej Europy od Bretanii po Półwysep Fennoskandzki i północno-zachodnią Rosję[2]. Zachodni zasięg jego występowania obejmuje Irlandię, Wielką Brytanię i Francję, natomiast populacje skandynawskie i rosyjskie zimują na wybrzeżach zachodniej Europy (na południe od Półwyspu Skandynawskiego) oraz w północno-zachodniej Afryce[2]. W czasie migracji (marzec–kwiecień i wrzesień–listopad) nielicznie pojawia się w Polsce.
Systematyka
Dawniej świergotka nadmorskiego uznawano za podgatunek siwerniaka[5]. Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia dwa podgatunki A. petrosus[6]:
- świergotek nadmorski[4] (A. petrosus petrosus) (Montagu, 1798) – Wyspy Brytyjskie i zachodnia Francja.
- świergotek skandynawski[4] (A. petrosus littoralis) C. L. Brehm, 1823 – Skandynawia do północno-zachodniej Rosji.
Autorzy Handbook of the Birds of the World wyróżniają jeszcze trzeci podgatunek (IOC wlicza tę populację do podgatunku nominatywnego):
- A. petrosus kleinschmidti E. J. O. Hartert, 1905 – Wyspy Owcze oraz szkockie wyspy: Szetlandy, Orkady, Fair Isle i St Kilda[2].
Morfologia
Długość ciała 16–17 cm[7], masa ciała 18–32 g[8].
Wyglądem i wielkością podobny do siwerniaka[7]. Samice są podobne do samców[8].
Ekologia i zachowanie
- Biotop
- Gniazduje w pobliżu skalistych wybrzeży i na wyspach z niską roślinnością. Czasami może gniazdować w głębi lądu, np. na wyspach St Kilda w Szkocji, lub w pobliżu jezior słodkowodnych. Zimuje na skalistych wybrzeżach, w pobliżu słonych bagien, w ujściach rzek, a czasem w głębi lądu, w pobliżu słodkowodnych jezior i rzek[8].
- Zachowanie
- Jest to ptak terytorialny, gniazdujący w samotnych parach. Zimą tworzy grupy lub większe stada i jest bardziej towarzyski. Duża część populacji jest osiadła i nie oddala się daleko od swego terytorium. Żeruje wśród skał, traw i roślinności na wybrzeżach. Obdziobuje kamienie i wodorosty. Chodzi i biega po ziemi, rzadko skacze[8].
- Rozród
- Okres lęgowy trwa od połowy marca do sierpnia, w zależności od rejonu występowania. Gniazdo w kształcie miseczki jest budowane przez samicę z suchej trawy, liści i wodorostów, a wyściółkę stanowi sierść zwierzęca lub inne miękkie materiały. Umieszczone jest w szczelinie lub małym zagłębieniu między skałami, często blisko brzegu. Samica składa 4–5 białawych lub szarych jaj z brązowym plamkowaniem. W południowej części zasięgu lęgowego gatunek ten zwykle wyprowadza dwa lęgi w sezonie. Inkubacją jaj zajmuje się samica przez około dwa tygodnie, w tym czasie samiec pilnuje otoczenia gniazda. Opieką nad pisklętami zajmują się oboje rodzice. Młode opuszczają gniazdo po około 15 dniach od wyklucia i rozpraszają się. Stają się niezależne od rodziców dwa tygodnie później[8].
- Pożywienie
- Żywi się bezkręgowcami, w tym mięczakami (np. ślimakami), pierścienicami, skorupiakami (np. krabami) czy larwami. Zjada również małe rybki, owady i nasiona[8].
Status i ochrona
IUCN uznaje świergotka nadmorskiego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku[3]. W 2015 roku organizacja BirdLife International szacowała liczebność światowej populacji na 164–281 tysięcy par lęgowych. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny[3].
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[9].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Anthus petrosus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d Tyler, S.: Rock Pipit (Anthus petrosus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-05-05].
- ↑ a b c Anthus petrosus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Motacillidae Horsfield, 1821 – pliszkowate – Wagtails and pipits (wersja: 2019-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-05-05].
- ↑ Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 554. ISBN 83-919626-1-X.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Waxbills, parrotfinches, munias, whydahs, Olive Warbler, accentors, pipits. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-05-05]. (ang.).
- ↑ a b Świergotek nadmorski (Anthus petrosus). [w:] ptaki.info [on-line]. [dostęp 2021-06-07]. (ang.).
- ↑ a b c d e f N. Bouglouan: Eurasian Rock Pipit. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2021-06-07]. (ang.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
Linki zewnętrzne
- Zdjęcia, nagrania audio i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).