Zbrojovka Z 9
 Z 9 sedan | |
| Producent | |
|---|---|
| Okres produkcji |
1930–1932 |
| Miejsce produkcji | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane techniczne | |
| Segment | |
| Typy nadwozia | |
| Silniki | |
| Skrzynia biegów |
3-biegowa manualna |
| Napęd |
tylny, silnik wzdłużnie z przodu |
| Długość |
3950 mm[1] |
| Szerokość |
1460 mm[1] |
| Wysokość |
1655 mm (sedan)[1] |
| Rozstaw osi |
2650 mm[1] |
| Masa własna |
1050 kg (sedan)[1] |
| Zbiornik paliwa |
33 l[1] |
| Dane dodatkowe | |
| Konkurencja | |
Zbrojovka Z 9 – samochód osobowy klasy niższej średniej produkowany przez czechosłowackie przedsiębiorstwo Zbrojovka Brno w latach 1930–1932. Napędzany był silnikiem o pojemności 1 l. Wyprodukowano 850 sztuk.
Historia i opis modelu
Samochód Z 9 został zaprezentowany przez przedsiębiorstwo zbrojeniowe i przemysłu maszynowego Zbrojovka Brno na salonie samochodowym w Pradze w październiku 1929 roku[1]. Był on następcą pierwszego udanego modelu samochodu tej firmy: Z 18, stanowiąc rozwinięcie jego konstrukcji[1]. Z 9 produkowany był od wiosny 1930 roku do 1932 roku[1].
Konstrukcja była ulepszona w porównaniu do modelu Z 18, ale pozostała klasyczna, z silnikiem umieszczonym z przodu, napędzającym tylne koła, oraz sztywnymi osiami zawieszonymi na podłużnych półeliptycznych resorach piórowych, z amortyzatorami hydraulicznymi[1]. Rozstaw osi pozostał ten sam 2650 mm, natomiast rozstaw kół zwiększono o 60 mm do 1180 mm[2]. Silnik był dwusuwowy, dwucylindrowy, chłodzony cieczą, nominalnie również o pojemności 1 litra, lecz pojemność skokowa została nieco pomniejszona, z 1004 cm³ do 993 cm³[2]. Między innymi dzięki zastosowaniu rozrządu suwakowego z obrotowym suwakiem rozwijał jednak większą moc od poprzednika: 22 KM (16 kW) zamiast 18 KM[2]. Napęd przenoszony był przez trzybiegową skrzynię biegów; w stosunku do poprzednika ulepszono tylny most z przekładnią stożkową Gleasona i mechanizmem różnicowym[1]. Samochód miał mechaniczne hamulce bębnowe na wszystkich kołach[1]. Opony miały rozmiar 4,75-18[1]. Silnik wyposażony był w rozrusznik elektryczny, a instalacja elektryczna miała napięcie 12 V (poprzedni model: 6 V)[2]. Prędkość maksymalna wynosiła 80 km/h w wersji sedan, a średnie zużycie paliwa: 10-11 l/100 km[1].
Podstawowymi odmianami nadwoziowymi były: czterodrzwiowe otwarte torpedo i dwudrzwiowy sedan (tudor)[1]. Nadwozia były czteromiejscowe, wykonane z blachy na szkielecie drewnianym[1]. Na zamówienie dostępny był dwumiejscowy roadster karosowany przez zakład Petera w Vrchlabí[1]. Później oferowany był także czterodrzwiowy sedan z nadwoziem samochodu Praga Piccolo, z wyjątkiem maski i wystającego bagażnika z tyłu, dla którego 500 zestawów oblachowania dostarczyła w ramach współpracy firma ČKD (producent Pragi)[1]. Karosowały je także inne firmy nadwoziowe, jak m.in. Sodomka z Vysokégo Mýta, Fischer z Brna i Brožík z Pilzna[1]. Przez to spotykano także nietypowe warianty nadwoziowe, jak luksusowy czterodrzwiowy lub dwudrzwiowy kabriolet (firmy Sodomka), albo pick-up (z osobną skrzynią)[1].
Produkcja i eksploatacja
Cena bazowa samochodu wynosiła 42 000 koron (równowartość ok. 11 tys. zł)[a], przez co był on dość drogi i nie odniósł sukcesu rynkowego, nawet pomimo późniejszych obniżek cen[1]. Do zakończenia produkcji latem 1932 roku powstało 850 egzemplarzy[1].
Samochody Z 9 brały też udział w imprezach sportowych. Latem 1930 roku zapowiedziany był długodystansowy rajd Automobilklubu Niemiec na trasie długości 10 tysięcy km po Europie, który został ostatecznie odwołany, mimo to kierowcy fabryczni Antonín Kahle i Rudolf Müttermüller przejechali na Z 9 planowaną trasę rajdu[1]. Antonín Kahle i Karel Divíšek wzięli następnie udział na Z 9 w takim rajdzie zorganizowanym rok później, na przełomie maja i czerwca 1931 roku. Ukończyli oni zawody na trasie o długości 10 255 km ze startem i metą w Berlinie bez punktów karnych, zdobywając I nagrodę w kategorii do 2000 cm³ (wespół z 30 innymi samochodami)[1]. Oldřich Kroupa wziął udział na Z 9 tudor w Rajdzie Monte Carlo w styczniu 1931 roku, startując z Rygi, lecz wycofał się we Francji po zabłądzeniu we mgle pod Lyonem[1]. 23 maja tego roku kierowca ten na Z 9 zdobył I miejsce w zjeździe gwiaździstym do Krakowa (przejeżdżając 1068 km)[3]
Uwagi
- ↑ Przelicznik z 1930 na złote według Przedwojenne kursy walut. dobroni.pl. – cena orientacyjna, nie uwzględnia ceł i podatków.
Przypisy
Bibliografia
- Jan Tuček: Z 9 – První Zetká. Automobil, 16-11-2016. (cz.).
- Jan Tuček: Z 9 – Druha Zetká. Automobil, 12-01-2018. (cz.). (wersja pdf)