Zamek w Czudcu
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Ukończenie budowy | |
| Ważniejsze przebudowy | |
| Zniszczono | |
Położenie na mapie gminy Czudec  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu strzyżowskiego  | |
 49°56′14,89″N 21°49′14,20″E/49,937470 21,820610
| |
Zamek w Czudcu – ruiny średniowiecznego zamku rycerskiego we wsi Czudec w powiecie strzyżowskim w województwie podkarpackim.
Położenie, prace badawcze
Ruiny znajdują się na południe od Czudca, na wzgórzu zwanym Górą Zamkową lub Zamczyskiem, usytuowanym nad Wisłokiem. W trakcie niewielkich badań sondażowych prowadzonych przez archeologów w latach 1938 i 1954 odkryto tu okrągły majdan o średnicy 50 metrów otoczony wałem o wysokości dochodzącej do 7 metrów i stwierdzono obecność śladów zabudowań i murów z cegły gotyckiej, w tamtym okresie niemożliwych do datowania. W 2001 roku rozpoczęto kompleksowe prace archeologiczne, trwające do chwili obecnej, które doprowadziły do odsłonięcia pozostałości zamku, w tym murów gotyckich wież obronnych i pozostałości baszty bramnej z XVI wieku o średnicy 6 metrów, a także części murów i piwnic zamku[1].
Historia zamku
W okresie wczesnopiastowskim na Górze Zamkowej w Czudcu znajdował się gródek ziemno-kamienno-drewniany, z którego zachowały się po którym zachowały się wały obronne o wielkości 50 × 60 m. Po raz pierwszy zamek wzmiankowano w 1354 roku w dokumencie lokacyjnym Rzeszowa[2]. Był to już wtedy murowany zamek w stylu gotyckim, który zbudowali przedstawiciele rodów Bogoriów albo Gryfitów (być może wojewoda krakowski Teodor Gryfita)[2]. W drugiej połowie XVI wieku zamek został przebudowany w stylu renesansowym. Obiekt uległ zniszczeniu podczas Potopu w trakcie najazdu Jerzego Rakoczego w 1657 roku. Ruiny rozebrano w ostatnim dziesięcioleciu XVII wieku.
Początkowo zamek w Czudcu strzegł granicy między Polską a Księstwem halicko-wołyńskim i szlaku handlowego biegnącego w dolinie Wisłoka. Od XV wieku do 1610 roku należał do właścicieli Czudca, rodziny Strzyżowskich herbu Gozdawa; w 1610 roku przeszedł w ręce Grabieńskich herbu Pomian i Prawdzic, właścicieli Czudca do 1840 roku.
Wizerunek zamku znajdował się na wczesnych pieczęciach miejskich Czudca z okresu, gdy miejscowość posiadała prawa miejskie (lata 1427–1935); ich najstarsze odciski, pochodzące z drugiej połowy XVI wieku, przedstawiają mur i trzy wieże, dwie wyższe i jedną niższą. Pieczęcie z tym wizerunkiem były używane do XVIII wieku; nawiązuje do nich obecny herb gminy Czudec.
Szlaki turystyczne
Przez Górę Zamkową w Czudcu przebiega żółty 
szlak turystyczny z Czudca do miejscowości Wyżne.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Informacje o pracach archeologicznych w Czudcu na stronie Gazeta.pl Rzeszów [1]
- ↑ a b Paweł Kocańda, Badania nad pierwszymi murowanymi zamkami na obszarze obecnego województwa podkarpackiego, "Archeologie západních Čech", 11, 2016, 66-82.pdf [online] [dostęp 2025-01-08].
Bibliografia
- G. Leńczyk, Katalog grodzisk i zamczysk z terenu Małopolski, Muzeum Archeologiczne w Krakowie, Kraków 1983
- J. Marszałek, Katalog grodzisk i zamczysk w Karpatach, Wydawnictwo Stanisław Kryciński, Warszawa 1993
- Gmina Czudec: Rys historyczny. www.czudec.pl. [dostęp 2011-02-11].
- Gmina Czudec: Herb. www.czudec.pl. [dostęp 2011-02-11].
- A. Lubelczyk, Czudec. Średniowieczny zamek na pograniczu polsko-ruskim, Zamojsko-Wołyńskie Zeszyty Muzealne II, 2004, s. 241–254.
Linki zewnętrzne
- Jarosław Dobkiewicz: Wzgórze nad Czudcem odsłania tajemnice. [dostęp 2011-02-11].