Wyspy Marshalla
| |||||
| Dewiza: „Jepilpilin ke Ejukaan” (Osiągnąć sukces poprzez wspólny wysiłek) | |||||
| Hymn: Forever Marshall Islands | |||||
| Ustrój polityczny | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Stolica | |||||
| Data powstania | |||||
| Prezydent | |||||
| Powierzchnia |
181 km² | ||||
| Populacja (2018) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
304 os./km² | ||||
| Kod ISO 3166 |
MH | ||||
| Waluta |
dolar amerykański (USD) | ||||
| Telefoniczny nr kierunkowy |
+692 | ||||
| Domena internetowa | |||||
| Kod samochodowy |
MH | ||||
| Kod samolotowy |
V7 | ||||
| Strefa czasowa |
UTC +12 | ||||
| Język urzędowy | |||||
| Religia dominująca | |||||
| PKB (2017) • całkowite • na osobę |
|||||
| PKB (PSN) (2017) • całkowite • na osobę |
| ||||
| |||||
Położenie na mapie
| |||||
Wyspy Marshalla[3] (Republika Wysp Marshalla, marsz. Aolepān Aorōkin M̧ajeļ, ang. Republic of the Marshall Islands) – państwo wyspiarskie na Oceanie Spokojnym, położone na północ od Nauru i Kiribati, na wschód od Mikronezji oraz na południe od amerykańskiej wyspy Wake.
Ustrój polityczny
Prezydent Wysp Marshalla jest jednocześnie głową państwa i szefem rządu. Jest on wybierany spośród członków marszalskiego parlamentu Nitijela przez członków tegoż parlamentu. Po wyborze na stanowisko wyznacza swój gabinet.
Wybory do parlamentu, w którym zasiada 33 parlamentarzystów, odbywają się co cztery lata.
Historia
Chociaż wyspy Mikronezji zasiedlone były już w 2 tysiącleciu p.n.e., to mało wiadomo o ich wczesnej historii. Pierwszym Europejczykiem, który przybył na Wyspy Marshalla, był hiszpański odkrywca Álvaro de Saavedra Cerón w roku 1529. Później wyspy uległy zapomnieniu na kilka kolejnych wieków. W 1788 roku wylądował tu angielski kapitan John Marshall, od którego nazwiska wzięły nazwę wyspy.
W 1885 roku otwarto niemiecką placówkę handlową na wyspach. Tym samym stały się one częścią protektoratu Nowej Gwinei Niemieckiej. Japonia zajęła je podczas I wojny światowej i administrowała nimi jako terytorium mandatowym Ligi Narodów.
Podczas II wojny światowej wyspy w ramach Operacji Flintlock (Walki o Wyspy Marshalla) zostały zajęte w 1944 roku przez Stany Zjednoczone i włączone do Powierniczych Wysp Pacyfiku. Stany Zjednoczone zaraz po wojnie rozpoczęły na atolach Bikini i Enewetak próby z bronią jądrową, które trwały aż do lat 60. XX wieku. Wielu mieszkańców Wysp Marshalla cierpi dzisiaj z powodu choroby popromiennej. Problem rekompensat za szkody wywołane przez Amerykanów jest nadal przedmiotem rozmów dwustronnych.
W 1979 roku Republika Wysp Marshalla podpisała z rządem amerykańskim układ o wolnym stowarzyszeniu, który wszedł w życie w 1986 roku. Od tej pory Wyspy Marshalla są niezależnym państwem stowarzyszonym z USA. Na podstawie Rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 704 z 9 sierpnia 1991 roku Wyspy Marshalla zostały członkiem ONZ[4], a w 2008 roku po raz pierwszy uczestniczyły w igrzyskach olimpijskich.
Geografia
Republika Wysp Marshalla to 1225 wysepek rozrzuconych na zachodnim Pacyfiku (w Mikronezji), na terenie o powierzchni ponad miliona kilometrów kwadratowych. W skład państwa wchodzi 29 atoli i 5 izolowanych wysp, a łączna powierzchnia lądu wynosi 181 km². Najważniejsze atole oraz wyspy tworzą dwie główne grupy: Ratak Chain i Ralik Chain[3], które znaczą odpowiednio „wschód słońca” i „zachód słońca”[5].
Klimat wysp jest gorący i wilgotny z porą deszczową między majem a listopadem. Wyspy nawiedzają co jakiś czas tajfuny.
Gospodarka
Pomoc rządowa Stanów Zjednoczonych stanowi podstawę gospodarki tej wyspiarskiej republiki. Produkcja rolnicza skupia się w małych gospodarstwach. Główne uprawy to palma kokosowa, pomidory, melony oraz drzewo chlebowe. Przemysł jest słabo rozwinięty i reprezentuje go rękodzielnictwo, przetwórstwo ryb oraz kopry. Turystyka, w której zatrudnione jest obecnie 10% siły roboczej, stanowić może ważny dział gospodarki w przyszłości. Wyspy nie posiadają znaczących zasobów naturalnych (niewielka ilość fosforytów), stąd import znacznie przewyższa eksport.
Jako że Wyspy Marshalla pozostają w wolnym stowarzyszeniu z USA, rząd tego kraju udziela im corocznej pomocy w wysokości około 65 mln dolarów. W 1999 roku toczyły się negocjacje nad zwiększeniem tej pomocy, bowiem w poprzedzających latach 1996–1998 nastąpił znaczący spadek PKB kraju, który był m.in. następstwem kryzysu azjatyckiego.
Demografia
Ludność złożona jest głównie z Marszalezów (96,6%). Mieszkańcy Wysp Marshalla są pochodzenia mikronezyjskiego, którzy przybyli w te rejony Oceanii kilka tysięcy lat temu z Azji oraz z napływowej ludności pochodzenia japońskiego.
Język angielski jest w powszechnym użyciu i ma status języka urzędowego, ale mieszkańcy, rząd i parlament używają na co dzień języka marszalskiego.
Religia
Struktura religijna kraju w 2010 roku według Pew Research Center[6][7]:
- Protestantyzm: 87,0% (gł. kongregacjonaliści: 55% i zielonoświątkowcy: 30%[8])
- Katolicyzm: 8,4%
- Inni chrześcijanie: 2,1% (gł. mormoni, ale także Świadkowie Jehowy)
- Brak religii: 1,5%
- Tradycyjne religie plemienne: 0,3%
- Inne religie: 0,7%.
Kultura
Mieszkańcy Wysp Marshalla znani byli w przeszłości ze swego kunsztu w budowaniu łodzi. Na wysokim poziomie stała także sztuka nawigacji, która jednak obecnie ulega zapomnieniu. W nawigacji pomagały mapy wykonywane z wiązanych ze sobą drewnianych patyczków z włókien palmy kokosowej i muszli kauri nazywane rebbelib[9].
Amerykańskie próby jądrowe
W latach 1946–1958 wyspy archipelagu były miejscem, gdzie USA testowały 67 bomb nuklearnych. Najsłynniejszy test bomby „Bravo” miał miejsce w marcu 1954 roku. Na atolu Bikini zrzucono wówczas bombę tysiąc razy silniejszą niż ta, która spadła na Hiroszimę. Amerykańskie testy nuklearne zapisały się niepochlebnie w narodowej świadomości mieszkańców Republiki Wysp Marshalla, władze kontynuują walkę o globalne rozbrojenie z atomowych zapasów. Wyspy Marshalla złożyły symboliczny pozew przeciwko Wielkiej Brytanii, Indiom i Pakistanowi, by wywrzeć presję na pozbycie się przez nie nuklearnego arsenału[10].
Zobacz też
Uwagi
- ↑ W niektórych źródłach stolicą Wysp Marshalla określa się cały atol Majuro, na którym znajduje się aglomeracja Delap-Uliga-Darrit, gdzie znajdują się siedziby władz państwowych. Według Urzędowego wykazu nazw państw i terytoriów niesamodzielnych stolicą państwa jest Delap.
Przypisy
- ↑ Urzędowy wykaz nazw państw i terytoriów niesamodzielnych. Wyd. 6. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2021, s. 42. ISBN 978-83-254-2587-6.
- ↑ a b c d e International Monetary Fund: World Economic Outlook Database, April 2018. [dostęp 2018-06-25]. (ang.).
- ↑ a b Nazewnictwo Geograficzne Świata. Zeszyt 1. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych, 2004, s. 143. ISBN 83-239-7552-3. (pol.).
- ↑ Security Council Resolution 704 – UNSCR [online], unscr.com [dostęp 2022-02-15].
- ↑ Anono Lieom Loeak, Veronica C. Kiluwe, Linda Crowl: Life in the Republic of the Marshall Islands. University of South Pacific Centre Majuro and Institute of Pacific Studies Univeristy of the South Pacific, s. 241. ISBN 978-982-02-0364-8. [dostęp 2016-07-30].
- ↑ Religious Composition by Country, in Percentages. The Pew Research Center. [dostęp 2014-08-01].
- ↑ Christian Population as Percentages of Total Population by Country. The Pew Research Center. [dostęp 2014-08-01].
- ↑ U.S. Department of State Annual Report on International Religious Freedom for 2006 – Marshall Islands. United States Department of State. [dostęp 2014-08-10].
- ↑ Hannah Knighton, Navigating the Waters with Micronesian Stick Charts | Smithsonian Ocean [online], ocean.si.edu [dostęp 2022-02-16] (ang.).
- ↑ BusinessInsider com Mark Abadi, 17 Cze 16 15:30, 2754, 60 lat po zrzuceniu 67 bomb nuklearnych, te wyspy nadal są radioaktywne [online], Business Insider, 17 czerwca 2016 [dostęp 2019-07-18] (pol.).
| Państwa | |
|---|---|
| Terytoria zależne | |
| Integralne części państw położonych poza Australią i Oceanią |
|
