Wydarzenia styczniowe
| Rozpad ZSRR | |||
 Mężczyzna trzymający flagę Litwy obok radzieckiego czołgu T-80 | |||
| Czas |
11–13 stycznia 1991 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Przyczyna | |||
| Wynik |
wycofanie się wojsk radzieckich | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Wydarzenia styczniowe (lit. Sausio įvykiai) – wydarzenia związane z interwencją Armii Radzieckiej na Litwie w styczniu 1991[1]. W wyniku działań wojsk radzieckich śmierć poniosło 14 osób cywilnych, a ponad 600 zostało rannych[2].
11 marca 1990 roku Litwa ogłosiła niepodległość (Akt Przywrócenia Państwa Litewskiego), w odpowiedzi Moskwa wprowadziła czołgi do Wilna – stolicy Litwy. 13 stycznia 1991 roku Armia Radziecka[3] dokonała szturmu na wieżę telewizyjną ochranianą przez ludność cywilną, a przede wszystkim studentów. Litwini bronili przed komandosami Michaiła Gołowatowa wejścia do studia, w którym do ostatniej chwili nadawany był program wolnej Litwy. Ludzie kładli się na ziemię, tworząc żywe zapory przed gąsienicami czołgów. Tego dnia zginęło w Wilnie 14 osób (13 cywilów oraz żołnierz radziecki; 15 osoba zmarła w lutym), a ponad 600 zostało rannych[2]. Następnego dnia Litwini przyszli tłumnie oddać hołd zabitym.
Obrońcy parlamentu również przygotowywali obronę na wypadek szturmu – byli uzbrojeni w broń myśliwską, czasem nawet zabytkowe strzelby skałkowe, a na dachu zamontowano druty ustawione na sztorc, które miały utrudnić lądowanie sowieckich desantowców[4]. Ochotnicy przyjęli odpuszczenie grzechów od księdza i po złożeniu przysięgi oczekiwali na atak – ten ostatecznie nie nastąpił.
21 sierpnia 1991 załamał się w Moskwie pucz Janajewa i sowieckie siły opuściły wieżę telewizyjną w Wilnie, a na placu Łukiskim obalono pomnik Lenina.
Dla upamiętnienia tych wydarzeń na Litwie co rok 13 stycznia obchodzone jest święto narodowe o nazwie Dzień Obrońców Wolności[5][6].
Wydarzenia styczniowe relacjonowali również polscy dziennikarze, którzy utrzymywali kontakt z redakcjami na całym świecie, m.in. Maja Narbutt i Piotr Hlebowicz[4][7].
Przypisy
- ↑ Historia Polski. Kalendarium dziejów: 1943-2009, red. A. Nowak, Kraków 2010, s. 319.
- ↑ a b Artykuł z portalu historykon.pl, 11 I 2017 [dostęp: 29 XII 2017].
- ↑ L. Pawlikowicz, K. Surowiec, Udział radzieckich resortów „siłowych” w „puczu sierpniowym” 1991 roku. Część 1, „Humanities and Social Sciences”, vol. XIX, 21 (1/2014), s. 151, przypis nr 24; 153, przypis nr 36; 155.
- ↑ a b Ilona Lewandowska, Świadkowie historii 13 stycznia: Noc, w której Litwa obroniła wolność – Kurier Wileński [online], kurierwilenski.lt [dostęp 2021-08-02] (pol.).
- ↑ Dzień w pigułce: Dzień Obrońców Wolności.
- ↑ Honorata Adamowicz, Obchody Dnia Obrońców Wolności jak pamięć o epokowym przełomie – Kurier Wileński [online], kurierwilenski.lt [dostęp 2021-08-02] (pol.).
- ↑ Apolinary Klonowski, „To była trauma”. Wywiad z Mają Narbutt, dziennikarką, która przeżyła 13 stycznia – Kurier Wileński [online], kurierwilenski.lt [dostęp 2021-08-02] (pol.).
Bibliografia
- W. Roszkowski, Półwiecze. Historia polityczna świata po 1945 roku, wyd. 4, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003, s. 419. ISBN 83-01-13841-6.
Linki zewnętrzne
- Strona poświęcona wydarzeniom styczniowym (lit.)
- Wydarzenia styczniowe na stronie Sejmu Republiki Litewskiej (lit.)
- Wydarzenia styczniowe na stronie Sejmu Republiki Litewskiej (ang.)
| Polska | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Węgry | |||||
| Czechosłowacja | |||||
| NRD | |||||
| Rumunia | |||||
| Bułgaria | |||||
| Jugosławia | |||||
| Albania | |||||
| ZSRR |
|
