Wodorowęglan sodu
| |||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
NaHCO3 | ||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
84,01 g/mol | ||||||||||||||||||||||||||
| Wygląd |
białe jednoskośne kryształy[1] | ||||||||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | |||||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | |||||||||||||||||||||||||||
| PubChem | |||||||||||||||||||||||||||
| DrugBank | |||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
| Podobne związki | |||||||||||||||||||||||||||
| Inne aniony | |||||||||||||||||||||||||||
| Inne kationy | |||||||||||||||||||||||||||
| Podobne związki | |||||||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||||||||||||||||||||||||||
Wodorowęglan sodu, pot. soda oczyszczona, E500b, NaHCO
3 – nieorganiczny związek chemiczny z grupy wodorowęglanów, wodorosól kwasu węglowego i sodu.
Właściwości
Wodorowęglan sodu bywa też nazywany kwaśnym węglanem sodu. Ta nazwa może być myląca, gdyż w rzeczywistości wodny roztwór wodorowęglanu sodu ma odczyn słabo alkaliczny i zachowuje się w wielu reakcjach jak słaba zasada. Z kwasami reaguje z wydzieleniem dwutlenku węgla i wody:
- NaHCO
3 + HCl → NaCl + H
2O + CO
2↑ (zobojętnianie kwasu solnego – głównego składnika soku żołądkowego)[4] - NaHCO
3 + CH
3COOH → CH
3COONa + H
2O + CO
2↑
Nie reaguje z alkoholami i fenolami, co bywa wykorzystywane do odróżniania ich od kwasów karboksylowych w chemicznej analizie związków organicznych.
Jego własności spulchniające i pianotwórcze wynikają z faktu, że rozkłada się on w temperaturze powyżej 60 °C z wydzieleniem dwutlenku węgla:
- 2NaHCO
3 → Na
2CO
3 + H
2O + CO
2
W laboratorium najłatwiej jest go otrzymać przez wprowadzenie dwutlenku węgla do nasyconego wodnego roztworu węglanu sodu:
- Na
2CO
3 + CO
2 + H
2O → 2NaHCO
3.
W przemyśle otrzymuje się go jako produkt pośredni przy otrzymywaniu węglanu sodu metodą Solvaya.
Zastosowanie
Stosowany jest jako jeden ze składników proszku do pieczenia, dodatek do żywności regulujący pH, składnik musujących napojów w proszku i tabletek musujących[5], w lecznictwie (przy nadkwasocie), w gaśnicach pianowych (jako składnik części alkalicznej gaśnicy – wraz z rozpuszczonym środkiem spieniającym – zob. Spumogen), jako substancja pochłaniająca zapachy i wilgoć oraz do zmiękczania wody.
Zastosowanie w medycynie
Wskazania[6]:
- ciężka kwasica metaboliczna (np. w wyniku zatrucia alkoholem metylowym)
- zatrucie trójcyklicznymi lekami przeciwdepresyjnymi
- hiperkaliemia.
Przypisy
- ↑ a b c d e David R. Lide (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 4-90, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
- ↑ a b Sodium bicarbonate (nr S6014) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2012-05-06]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ Sodium bicarbonate (nr S6014) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2012-05-06]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ Podręczny słownik chemiczny, Romuald Hassa (red.), Janusz Mrzigod (red.), Janusz Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 366, ISBN 83-7183-240-0.
- ↑ Flavamed, 60 mg, tabletki musujące. Ulotka dla pacjenta: informacja dla użytkownika. Flavamed. [dostęp 2014-11-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
- ↑ Janusz Andres, Teresa Sokołowska-Kozub: Pierwsza pomoc i resuscytacja krążeniowo-oddechowa. Podręcznik dla studentów. Kraków: Polska Rada Resuscytacji, 2006, s. 56. ISBN 83-89610-00-0.
