Witold Kieżun

Witold Kieżun (2014)
Data i miejsce urodzenia	6 lutego 1922 Wilno
Data i miejsce śmierci	12 czerwca 2021 Warszawa
Miejsce spoczynku	Cmentarz Wojskowy na Powązkach
Zawód, zajęcie	ekonomista, nauczyciel akademicki
Tytuł naukowy	profesor nauk ekonomicznych
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Rodzice	Witold, Leokadia z d. Bokun
Małżeństwo	Danuta Magreczyńska
Dzieci	Krystyna Macqueron, Witold Olgierd Kieżun
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Witold Kieżun

Wypad, 2786, Krak

Witold Kieżun podczas powstania warszawskiego (23 sierpnia 1944)
podporucznik
Data i miejsce urodzenia	6 lutego 1922 Wilno
Data śmierci	12 czerwca 2021
Przebieg służby
Lata służby	1939–1944
Siły zbrojne	Armia Krajowa
Jednostki	Zgrupowanie Pułku Baszta Batalion Karpaty Batalion „Gustaw”
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa (powstanie warszawskie)

Witold Jerzy Kieżun (ur. 6 lutego 1922 w Wilnie, zm. 12 czerwca 2021 w Warszawie^[1][2][3]) – polski ekonomista, profesor nauk ekonomicznych, teoretyk zarządzania, przedstawiciel polskiej szkoły prakseologicznej, w ramach której rozwijał prakseologiczną teorię organizacji i zarządzania.

Podczas II wojny światowej działacz konspiracyjny, żołnierz Armii Krajowej, podporucznik czasu wojny, uznawany za jednego z największych bohaterów powstania warszawskiego, a następnie więzień radzieckich łagrów.

Był uczniem Tadeusza Kotarbińskiego i Jana Zieleniewskiego, pracował naukowo na Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie. Został nagrodzony doktoratami honoris causa czterech uczelni. Autor kilkudziesięciu książek i skryptów naukowych, a także kilkuset artykułów, referatów i rozdziałów w zbiorowych monografiach oraz dwóch pozycji literackich i szeregu utworów muzyki fortepianowej.

Był honorowym członkiem Komitetu Polskiej Akademii Nauk, a także honorowym obywatelem miasta stołecznego Warszawy^[4]. Kawaler Orderu Virtuti Militari, Orderu Odrodzenia Polski III klasy, a także wielu innych odznaczeń państwowych.

Urodził się w Wilnie w rodzinie lekarzy: Witolda i Leokadii z d. Bokun^[5]. Po śmierci ojca^[5] w 1931 przeniósł się z matką z Wilna do Warszawy. W 1939 zdał maturę w Gimnazjum i Liceum im. Ks. Józefa Poniatowskiego w Warszawie.

Po wybuchu II wojny światowej w okresie okupacji niemieckiej pracował jako szklarz, zajmował się również rozprowadzaniem podziemnej prasy. Od 1939 brał udział w działalności konspiracyjnej i kształcił się. W 1942 ukończył studia w Szkole Budowy Maszyn i Elektrotechniki (dawniejszej Wawelberga i Rotwanda) uzyskując dyplom technika – inżyniera budowy maszyn, w tym samym roku podjął studia na Wydziale Prawa tajnego Uniwersytetu Warszawskiego^[5].

Służył w Komendzie Głównej Armii Krajowej, Zgrupowaniu Pułku Baszta, batalionie „Karpaty”, kompanii „K-4” (łączności), a od 1944 w batalionie „Gustaw” NOW-AK. Od 1944 jego mieszkanie było magazynem broni.

Od sierpnia 1944 walczył w powstaniu warszawskim w stopniu kaprala podchorążego pod ps. „Wypad”. Służył w oddziale do zadań specjalnych „Harnaś” w batalionie „Gustaw”^[5]. Uczestniczył m.in. w akcji zdobycia Poczty Głównej (plac Napoleona, dziś Powstańców Warszawy), Komendy Policji (na Krakowskim Przedmieściu 1) i parafialnego domu kościoła Świętego Krzyża (Krakowskie Przedmieście 3).

Podczas zwycięskiego szturmu na Pocztę Główną, samodzielnie wziął do niewoli 14 jeńców niemieckich z zaciętym pistoletem maszynowym MP 40^[5] (przy czym pozyskał ręczny karabin maszynowy, 14 karabinów oraz 2000 sztuk amunicji)^[6]. W sierpniu 1944 odznaczono go Krzyżem Walecznych. 23 września 1944 został odznaczony bezpośrednio podczas walk przez gen. Bora-Komorowskiego Orderem Virtuti Militari^[5], a w październiku 1944 roku awansował do stopnia podporucznika.

Po powstaniu uciekł z niemieckiego transportu wiozącego żołnierzy-powstańców do obozów jenieckich. Dostał się do Krakowa, nawiązał kontakt z tamtejszą AK. W marcu 1945 został aresztowany przez NKWD. Przesłuchanie odbyło się na Montelupich^[5]. Nie ujawnił żadnych nazwisk, nie przyznał się do swojej podziemnej działalności (zgodnie z zakazem ujawniania się, wydanym przez gen. Okulickiego). 23 maja 1945 przewieziony do łagru radzieckiego w Krasnowodsku w Turkmeńskiej SRR (obecnie Turkmenistan), na obrzeżu pustyni Kara-kum^[5]. Tam doświadczył skrajnej formy wyczerpania. Chory na zapalenie płuc trafił do obozowego „szpitala”, w którym podczas czteromiesięcznego pobytu przeszedł dodatkowo tyfus, dystrofię, świnkę, świerzb oraz beri-beri, skrajną formę awitaminozy^[7]. Do kraju powrócił na mocy amnestii w 1946. Był jeszcze więziony przez Urząd Bezpieczeństwa w Złotowie^[8].

Po wyjściu na wolność rozpoczął studia prawnicze na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, które ukończył w 1949. W tym samym roku wstąpił do Stronnictwa Demokratycznego^[9]. Następnie pracował w Narodowym Banku Polskim. Był współorganizatorem Rewolucyjnego Komitetu Destalinizacji.

W 1964 uzyskał stopień doktora w Szkole Głównej Planowania i Statystyki, a w 1969 habilitował się. W 1971 został kierownikiem Zakładu Prakseologii Polskiej Akademii Nauk. Z funkcji tej usunięto go w 1973 z inicjatywy tamtejszej POP. Następnie był kierownikiem Zakładu Teorii Organizacji Instytutu Organizacji i Kierowania Uniwersytetu Warszawskiego i Polskiej Akademii Nauk (od 1977 Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego). W 1975 uzyskał tytuł naukowy profesora. W latach 70. XX w. prowadził wykłady z zakresu zarządzania i administracji w Wyższej Szkole Nauk Społecznych przy KC PZPR^[9].

W 1980 wyjechał za granicę. Wykładał zarządzanie m.in. na Temple University w Filadelfii i na Uniwersytecie Montrealskim. Pracował w Burundi, najpierw z ramienia ONZ, później jako przedstawiciel Kanady. W Burundi pomagał w tworzeniu administracji.

W 1995 został profesorem Akademii Leona Koźmińskiego. Wykładał także m.in. w Wyższej Szkole Humanistycznej w Pułtusku. Był członkiem honorowym Komitetu Nauk Organizacji i Zarządzania PAN^[10].

W 2005 był członkiem Honorowego Komitetu Poparcia Lecha Kaczyńskiego w wyborach prezydenckich. Objął funkcję przewodniczącego Rady Fundacji Ius et Lex^{[potrzebny przypis]}. Został członkiem Warszawskiego Społecznego Komitetu Poparcia Jarosława Kaczyńskiego w przedterminowych wyborach prezydenckich w 2010^[11].

W 2007 otrzymał nagrodę Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za wybitne osiągnięcia naukowe^[12]. Z okazji 70. rocznicy Powstania Warszawskiego Poczta Polska wprowadziła do obiegu znaczki z podobizną prof. Kieżuna^[13].

We wrześniu 2014 na łamach prasy został oskarżony o współpracę ze służbami specjalnymi PRL^[14][15]. Przyznał się do rozmów z SB, jednak zaprzeczył formalnej i świadomej współpracy^[16]. Publikacja tych oskarżeń spotkała się z krytyką części historyków i publicystów^{[17][18][19][20]}.

Zmarł 12 czerwca 2021 w wieku 99 lat^[21]. 23 czerwca 2021 spoczął w Panteonie Żołnierzy Polski Walczącej na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie^[22].

Ożenił się z Danutą Magreczyńską „Jolą” (1922–2013), sanitariuszką z kompanii „Anna” batalionu „Gustaw”^[23]. Miał dwoje dzieci, córkę Krystynę Macqueron (ur. 1951) oraz syna Witolda Olgierda Kieżuna (ur. 1954) i troje wnuków. Syn Witold był współinicjatorem angielskojęzycznej witryny internetowej warsawuprising.com, poświęconej powstaniu warszawskiemu.

• 2013 – Magdulka i cały świat. Rozmowa biograficzna z Witoldem Kieżunem przeprowadzona przez Roberta Jarockiego.
• 2012 – Drogi i bezdroża polskich przemian
• 2012 – Patologia transformacji
• 2008 – Niezapomniane twarze
• 2004 – Dobre państwo (redakcja naukowa z J. Kubinem)
• 2003 – O odbudowę kapitału społecznego
• 1997 – Sprawne zarządzanie organizacją
• 1994 – Successful, though short lived sociotechnics
• 1992 – Management Efficient
• 1991 – Management in Socialist Countries
• 1990 – Manuel sur l’analyse des travaux administratifs
• 1990 – Problematique generale de la reforme administrative dans le monde
• 1984 – Organisation et Gestion
• 1978 – Ewolucja systemów zarządzania
• 1978 – Elementy socjalistycznej nauki o organizacji i zarządzaniu
• 1977 – Podstawy organizacji i zarządzania
• 1977 – Autonomization of Organizational Units. From Pathology of Organization
• 1974 – Organizace prace reditele
• 1971 – Organizacja pracy własnej dyrektora
• 1971 – Autonomizacja jednostek organizacyjnych. Z patologii zarządzania
• 1968 – Dyrektor. Z problematyki zarządzania instytucją
• 1965 – Organizacja bankowości w Polsce Ludowej
• 1964 – Bank a przedsiębiorstwo

Odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (23 września 1944, nadany przez gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego)^[5]
• Krzyż Walecznych (sierpień 1944)^[8]
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 (1945)^[24]
• Odznaka Grunwaldzka (1946)^[24]
• Srebrny Krzyż Zasługi (10 lipca 1954, uchwałą Rady Państwa „za zasługi w pracy zawodowej w dziedzinie finansów”)^[25][25]
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (8 stycznia 1955, na wniosek Ministra Finansów)^[26][26]
• Złoty Krzyż Zasługi (1964)^[24][8]
• Srebrny Krzyż Zasługi^[8]
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1966)^[24]
• Brązowy Medal za Zasługi dla Obronności Kraju (1969)^[24][8]
• Srebrny Medal za Zasługi dla Obronności Kraju (1972)^[24][8]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1972)^[24][8]
• Medal Komisji Edukacji Narodowej (1976)^[24][8]
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2004, za wybitne zasługi w pracy naukowej, dydaktycznej i organizacyjnej)^[27]
• Medal „Pro Patria” (17 grudnia 2013)
• Srebrna odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1965)^[28]
• Krzyż Kawalerski Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec (2015)^[29]

Wyróżnienia

• Doktor honoris causa Akademii Leona Koźmińskiego
• Doktor honoris causa Akademii Obrony Narodowej: 2012
• Doktor honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego (2014)^[30]
• Honorowy Obywatel miasta stołecznego Warszawy (2012)^[31]
• Nagroda Przeglądu Wschodniego im. Aleksandra Gieysztora (2013)^[32]
• Tytuł honorowy Deo et Patriae deditus Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II (2014)

• Prof. dr hab. Witold Kieżun, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2022-08-25] .
• Witold Kieżun [online], Muzeum Powstania Warszawskiego [dostęp 2014-07-31] .
• Jan Szostak, Zeszyty Historyczne – Kawalerowie Orderu Wojennego Virtuti Militari w kraju i na obczyźnie, część II – Wojenne i powojenne losy Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari (noty biograficzne), Warszawa: Stowarzyszenie–Klub Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari, 2008, ISSN 1895-9482 .

• Witold Kieżun – strona prywatna
• Życiorys Witolda Kieżuna na stronie Projektu InPosterum
• Rozmowa z prof. Kieżunem
• Jan Zieleniewski na stronach Zespołu Badawczego Prakseologii im. Tadeusza Kotarbińskiego. umcs.lublin.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-06-26)].
• Witold Kieżun: Jestem dzieckiem szczęścia (Prof. Witold Kieżun w „Godzinie prawdy” – 20 kwietnia 2012)