Włókniak plamisty
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
włókniak plamisty |
| Nazwa systematyczna | |
| Inosperma maculatum (Boud.) Matheny & Esteve-Rav. Mycologia: 10.1080/00275514.2019.1668906, 21 (2019) | |
Włókniak plamisty, strzępiak plamisty (Inosperma maculatum (Boud.) Matheny & Esteve-Rav.) – gatunek grzybów należący do rodziny strzępiakowatych (Inocybaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Inosperma, Inocybaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1885 r. Jean Louis Émile Boudier nadając mu nazwę Inocybe maculata. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu Matheny i Esteve-Rav. w 2019 r.[1]
Synonim: Inocybe maculata Boud. 1885[2]:
Nazwę polską nadał Andrzej Nespiak w 1990 r.[3] Po przeniesieniu go do rodzaju Inosperma nazwa polska stała się niespójna z nową nazwą naukową. W 2021 r. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów przy Polskim Towarzystwie Mykologicznym zarekomendowała nazwę włókniak plamisty[4].
Morfologia
Średnica 2–5 cm, początkowo stożkowaty, potem stożkowato wypukły z garbkiem. Brzeg początkowo prosty lub nieco podgięty, na starość nieco wygięty ku górze. Powierzchnia pasemkowato-włókienkowata, już u młodych owocników. Na szczycie często występują białe plamki lub pasemka. Są to pozostałości zanikającej osłony. Barwa ciemnobrązowa, brązowokasztanowa z oliwkowym odcieniem, przy brzegu jaśniejsza[5].
Nieco zatokowato wycięte i przyrośnięte, średnio grube, wąskie. Początkowo białawe, potem brudnooliwkowe lub płowe. Ostrza jaśniejsze i nierówne[5].
Wysokość 3–6 cm, grubość 0,4–1 cm, mięsisty, mniej więcej walcowaty, czasami z bulwkowatym zgrubieniem u podstawy. Powierzchnia delikatnie pasemkowato-włókienkowata, na szczycie nieco oszroniona. Na szczycie przeważnie biały, w środkowej części rdzawobrązowy lub brązowy, podstawa biała[5].
Zwarty, dość gruby, biały lub żółtawy. Smak łagodny, zapach spermy, podczas wysychania podobny do zapachu trufli[5].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki 8,5–10,5 × 5–6 µm, owalno-fasolkowate, gładkie z gutulami. Cystydy gładkie, tej samej wielkości co podstawki: 25–40 × 8–13 µm[5].
Występowanie i siedlisko
Znane jest występowanie włókniaka plamistego w Europie, Ameryce Północnej oraz w Japonii i Maroku[6]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. podano wiele stanowisk[3]. Nowsze stanowiska tego gatunku podaje internetowy atlas grzybów. Zaliczony w nim jest do gatunków zagrożonych i chronionych[7].
Grzyb mikoryzowy. Rośnie na ziemi w lasach liściastych i na obrzeżach leśnych dróg. Szczególnie często występuje razem z bluszczykiem kurdybankiem (Glechoma hedracea)[5].
Przypisy
- ↑ a b c Mapa występowania włókniaka plamistego na świecie [online] [dostęp 2020-03-04] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2020-03-04].
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Rekomendacja nr 2/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online] [dostęp 2021-07-19].
- ↑ a b c d e f Andrzej Nespiak, Grzyby. Tom XIX. Strzępiak (Inocybe), Warszawa – Kraków: PWN, 1990, ISBN 83-01-08749-8.
- ↑ Index Fungorum [online] [dostęp 2020-03-04] (ang.).
- ↑ Aktualne stanowiska włókniaka plamistego w Polsce [online] [dostęp 2020-03-04].