Tlenek cynku

sproszkowany tlenek cynku
struktura krystaliczna
Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) tlenek cynku Inne nazwy i oznaczenia farm. Zincum oxydatum inne biel cynkowa (nazwa techniczna)[1], biel chińska, łac. oxidium zinci, nihil album
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	ZnO
Masa molowa	81,41 g/mol
Wygląd	biały proszek[2]
Identyfikacja
Numer CAS	1314-13-2
PubChem	14806
DrugBank	DB09321
SMILES Zn=O
InChI InChI=1S/O.Zn InChIKey XLOMVQKBTHCTTD-UHFFFAOYSA-N
Właściwości Gęstość 5,6 g/cm³[2]; ciało stałe Rozpuszczalność w wodzie nierozpuszczalny[2] w innych rozpuszczalnikach rozcieńczone kwasy[2] Temperatura topnienia 1974 °C[2]
Budowa Układ krystalograficzny heksagonalny[2]
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2015-03-19] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI[3] Uwaga Zwroty H H410 Zwroty P P273, P501[4] Europejskie oznakowanie substancji oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI[3] Groźny dla środowiska (N) Zwroty R R50/53 Zwroty S S60, S61 NFPA 704 Na podstawie podanego źródła[5] 0 0 0   Numer RTECS ZH4810000
Podobne związki
Inne aniony	ZnS, ZnTe
Inne kationy	HgO
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Multimedia w Wikimedia Commons

Tlenek cynku (biel cynkowa), ZnO – związek chemiczny z grupy tlenków, połączenie tlenu z cynkiem na II stopniu utlenienia. Jest to materiał wielofunkcyjny stosowany m.in. jako pigment do farb^[6].

Związek ten jest otrzymywany w wyniku prażenia rudy cynkowej: siarczku cynku (ZnS) lub węglanu cynku (ZnCO
3) w obecności powietrza. Stosowany jest jako dodatek do farb i lakierów, w kosmetyce i ceramice oraz jako wypełniacz i stabilizator gumy, kauczuku i tworzyw sztucznych, do produkcji mas izolacyjnych, zasypek, środków do impregnacji drewna. Pierwotnie, jako pigment, został wprowadzony w 1779 roku, od 1834 roku jako „biel chińska” stosowany w gwaszu, w farbach olejnych od ok. 1850 roku. W oleju biel cynkowa jest słabiej kryjąca niż biel ołowiowa, nie działa sykatywowo, w grubszych warstwach pęka. Obecnie sproszkowaną biel cynkową stosuje się powszechnie (obok innych proszków, jak: grafit, sadza angielska, argentorat, tkanol) w kryminalistyce, w badaniu daktyloskopijnym metodą mechaniczną (obok metody chemicznej i metody optyczno-fotograficznej). Tlenek cynku ma lekkie działanie antybakteryjne i przyspiesza gojenie ran. Z tego powodu jest używany jako składnik maści i zasypek leczących rozmaite choroby skóry. Jest też używany w stomatologii do tymczasowych wypełnień. Przy głębokich odwiertach stosuje się aktywny tlenek cynku RC, który z racji na rozbudowaną cząsteczkę, pozwala na skuteczną eliminację wydobywającego się siarkowodoru^[7].

• barwa biała (dotyczy sproszkowanego ZnO, kryształ ZnO bez zanieczyszczeń jest bezbarwny)
• ciało stałe,
• trudno rozpuszczalne w wodzie
• ma własności amfoteryczne:
  • w reakcji z kwasami tworzy sole cynku(II), np. chlorek cynku, siarczan cynku.
  • z mocnymi zasadami tworzy sole, które nazywa się cynkanami(II), np. cynkan(II) sodu.
  • w wodnym roztworze amoniaku związek ten tworzy jon kompleksowy: [Zn(NH₃)₄]²⁺ (kation tetraaminacynku(II)).

• Henryk Różański: Tlenek cynku – Zincum oxydatum w medycynie XVIII i XIX wieku. [w:] Medycyna dawna i współczesna [on-line]. rozanski.li. [dostęp 2016-07-27].