Eisspeedway

Ławta: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Panek (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
18 413 edycji
m drobne merytoryczne
Julo (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
52 259 edycji
WP:SK+mSK+mSI+Bn, przeniesienie refów na koniec, drobne redakcyjne, drobne techniczne, jęz., int.
Linia 27: Linia 27:
|commons =
|commons =
}}
}}
'''Ławta''' ('''Mędrzycka Struga''', {{w języku|ru|Лавя}}, ''Ławia''; dawn. {{w języku|de|Lauter}}) – transgraniczna [[struga (hydrologia)|struga]] w obrębie [[Wzniesienia Górowskie|Wzniesień Górowskich]] w pobliżu [[Zalew Wiślany|Zalewu Wiślanego]], w zależności ujęcia uznawana za źródłowy odcinek lub dopływ [[Wituszka|Wituszki]] (Jarft). W pierwszym przypadku jest więc uznawana za dopływ [[Banówka (rzeka)|Banówki]]. W obu ujęciach jej ujście znajduje się w [[obwód kaliningradzki|obwodzie kaliningradzkim]]). Rzadziej reprezentowane jest ujęcie, według którego to Banówka jest dopływem Ławty.
'''Ławta''' ('''Mędrzycka Struga''', {{w języku|ru|Лавя}}, ''Ławia''; dawn. {{w języku|de|Lauter}}) – transgraniczna [[struga (hydrologia)|struga]] w obrębie [[Wzniesienia Górowskie|Wzniesień Górowskich]] w pobliżu [[Zalew Wiślany|Zalewu Wiślanego]], w zależności od ujęcia uznawana albo za źródłowy odcinek [[Wituszka|Wituszki]] (Jarft lub Jorft) albo za jej dopływ. W pierwszym przypadku jest więc uznawana za dopływ [[Banówka (rzeka)|Banówki]]. W obu ujęciach jej ujście znajduje się w [[obwód kaliningradzki|obwodzie kaliningradzkim]])<!-- SPRAWDŹ TO MIEJSCE! (NIESPAROWANE NAWIASY OKRĄGŁE) -->. Rzadziej reprezentowane jest ujęcie, według którego to Banówka jest dopływem Ławty.


Kilka jej odcinków źródłowych wypływa w pobliżu wsi [[Grabowiec (wieś w powiecie braniewskim)|Grabowiec]] na wysokości ok. 120-125 [[m n.p.m.]] Ma mały spadek. W przekroju granicznym [[przepływ rzeki]] wynosi średnio 0,24 m³/s{{r|wios2006}}. Podawane są również następujące przepływy charakterystyczne: SWQ=2,900, SSQ=0,299 i SNQ=0,074<ref>{{Cytuj |tytuł = Program biologicznego udrożnienia rzek województwa warmińsko-mazurskiego |miejsce = Poznań |wydawca = Biuro Projektów Wodnych Melioracji i Inżynierii Środowiska BIPROWODMEL Sp. z o.o. |data = 2007 |s = 81}}</ref>. W okolicach granicy państwa szerokość koryta wynosi 3 m, a średnia głębokość – 0,5 m{{r|ichtio}}.
Kilka jej odcinków źródłowych wypływa w pobliżu wsi [[Grabowiec (wieś w powiecie braniewskim)|Grabowiec]] na wysokości ok. 120-125 [[m n.p.m.]] Ma mały spadek. W przekroju granicznym [[przepływ rzeki]] wynosi średnio 0,24 m³/s{{r|wios2006}}. Podawane są również następujące przepływy charakterystyczne: SWQ=2,900, SSQ=0,299 i SNQ=0,074{{r|Biprowod}}. W okolicach granicy państwa szerokość koryta wynosi 3 m, a średnia głębokość – 0,5 m{{r|ichtio}}.


== Nazwa i pozycja w systemie administracji ==
== Nazwa i pozycja w systemie administracji ==
Według [[Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych|Państwowego Rejestru Nazw Geograficznych]] struga w granicach Polski nosi nazwę Ławta i ma identyfikator 71573. PRNG podaje również nazwę oboczną: Mędrzycka Struga<ref>Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych. plik obiekty_fizjograficzne.xlsx, ftp://91.223.135.109/prng/PRNG_OBIEKTY_FIZJOGRAFICZNE_XLSX.zip.</ref>. Strugę Ławta opisaną jako dopływ Banówki podaje również wykaz [[hydronim]]ów Polski [[Komisja Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych|Komisji Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych]]<ref name="KNMOF">{{cytuj |redaktor = Izabella Krauze-Tomczyk, Jerzy Ostrowski |tytuł = Hydronimy. Część 1. Wody płynące |url = http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/hydronimy1.pdf |data = 2006 |wydawca = Główny Urząd Geodezji i Kartografii |miejsce = Warszawa |s = 146 |isbn = 83-239-9607-5}}</ref>. „Atlas podziału hydrograficznego Polski” (2005) odcinek płynący w Polsce nazywa Mędrzycką Strugą, a Ławtą odcinek płynący w Rosji<ref>{{Cytuj | tytuł = Atlas podziału hydrograficznego Polski. Część 1. Mapy w skali 1:200 000 | redaktor = Halina Czarnecka | miejsce = Warszawa | wydawca = Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej | data = 2005 | isbn = 83-88897-66-7 | rozdział = Lidzbark Warm. G-2}}</ref>. Z kolei [[Mapa Podziału Hydrograficznego Polski]] nie określa tego cieku nazwą Ławta, a Wituszka, przy czym odcinek do ujścia Owsianki (leżącego na terenie Rosji) nosi też nazwę Mędrzycka Struga. Identyfikator MPHP całej tej rzeki, a więc do ujścia do Banówki, to 5726, a dodatkowy identyfikator cieku obowiązujący w granicach Polski to 71573. Ma on długość ok. 43 km<ref>{{Cytuj |tytuł = Mapa Podziału Hydrograficznego Polski w skali 1:10 000 |data = 2014}}</ref>, podczas gdy polski odcinek ok. 11 km. W systemie gospodarki wodnej polski odcinek stanowi [[jednolita część wód|jednolitą część wód powierzchniowych]] „Wituszka (Mędrzycka Struga) w granicach państwa” o kodzie PLRW40001757261. Jej [[typologia wód powierzchniowych|typ]] to potok nizinny piaszczysty (typ 17). Początkowo ta jednolita część wód leżała na obszarze [[region wodny|regionu wodnego]] Jarft i obszaru dorzecza Jarft, podlegając [[regionalny zarząd gospodarki wodnej|regionalnemu zarządowi gospodarki wodnej]] w Warszawie<ref>{{Cytuj |tytuł = Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Jarft |s = 1741}} {{Monitor Polski|2011|37|424}}.</ref>, następnie zaś regionu wodnego i obszaru dorzecza Banówki, podlegając rzgw w Gdańsku. Według obowiązującego na początku XXI w. wykazu śródlądowych wód powierzchniowych lub ich części stanowiących własność publiczną Ławta nie tylko jest tożsama rzeką płynącą poniżej połączenia odcinków płynących z Rosji i Polski, ale to Banówka jest jej dopływem, czyli Ławta jest bezpośrednim dopływem Zalewu Wiślanego. W tym wykazie Ławta jest nazwą alternatywną wobec podstawowej nazwy Jarft<ref name=rozp200316149>Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 grudnia 2002 r. w sprawie śródlądowych wód powierzchniowych lub części stanowiących własność publiczną {{Dziennik Ustaw|2003|16|149}}.</ref>. To podejście uzasadniało wyróżnianie transgranicznego obszaru dorzecza Jarft zastąpionego w 2018 przez obszar dorzecza Banówki.
Według [[Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych|Państwowego Rejestru Nazw Geograficznych]] struga w granicach Polski nosi nazwę Ławta i ma identyfikator 71573. PRNG podaje również nazwę oboczną: Mędrzycka Struga{{r|PRNG}}. Strugę Ławta opisaną jako dopływ Banówki podaje również wykaz [[hydronim]]ów Polski [[Komisja Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych|Komisji Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych]]{{r|KNMOF}}. „Atlas podziału hydrograficznego Polski” (2005) odcinek płynący w Polsce nazywa Mędrzycką Strugą, a Ławtą odcinek płynący w Rosji{{r|atlas}}. Z kolei [[Mapa Podziału Hydrograficznego Polski]] nie określa tego cieku nazwą Ławta, a Wituszka, przy czym odcinek do ujścia Owsianki (leżącego na terenie Rosji) nosi też nazwę Mędrzycka Struga. Identyfikator MPHP całej tej rzeki, a więc do ujścia do Banówki, to 5726, a dodatkowy identyfikator cieku obowiązujący w granicach Polski to 71573. Ma on długość ok. 43 km{{r|mapa14}}, podczas gdy polski odcinek ok. 11 km. W systemie gospodarki wodnej polski odcinek stanowi [[jednolita część wód|jednolitą część wód powierzchniowych]] „Wituszka (Mędrzycka Struga) w granicach państwa” o kodzie PLRW40001757261. Jej [[typologia wód powierzchniowych|typ]] to potok nizinny piaszczysty (typ 17). Początkowo ta jednolita część wód leżała na obszarze [[region wodny|regionu wodnego]] Jarft i obszaru dorzecza Jarft, podlegając [[regionalny zarząd gospodarki wodnej|regionalnemu zarządowi gospodarki wodnej]] w Warszawie{{r|MP11}}, następnie zaś regionu wodnego i obszaru dorzecza Banówki, podlegając rzgw w Gdańsku. Według obowiązującego na początku XXI w. wykazu śródlądowych wód powierzchniowych lub ich części stanowiących własność publiczną Ławta nie tylko jest tożsama rzeką płynącą poniżej połączenia odcinków płynących z Rosji i Polski, ale to Banówka jest jej dopływem, czyli Ławta jest bezpośrednim dopływem Zalewu Wiślanego. W tym wykazie Ławta jest nazwą alternatywną wobec podstawowej nazwy Jarft{{r|rozp200316149}}. To podejście uzasadniało wyróżnianie transgranicznego obszaru dorzecza Jarft zastąpionego w 2018 przez obszar dorzecza Banówki.


Polski odcinek Ławty należy do obwodu rybackiego rzeki Banówka{{r|RZGW}}.
⚫
Polski odcinek Ławty należy do obwodu rybackiego rzeki Banówka<ref>{{Cytuj |tytuł = Obwieszczenie Nr 3/2016 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie z dnia 30 września 2016r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia w sprawie ustanowienia obwodów rybackich na publicznych śródlądowych wodach powierzchniowych płynących |url = https://www.edziennik.mazowieckie.pl/WDU_W/2016/8700/akt.pdf}}</ref>.


W okresie, gdy rzeka płynęła na terenie [[Prusy Wschodnie|Prus Wschodnich]], górny odcinek, odpowiadający Mędrzyckiej Strudze nazywał się Lauter Bach, natomiast dolny – Jarft Fluss<ref>{{Cytuj |tytuł = Jarft. Map |url = https://www.meyersgaz.org/place/10892043 |opublikowany = Meyers Gazetteer}}</ref>. Urzędową zmianę nazwy „Lauter” na „Ławta” usankcjonowano w 1958, określając ciek jako małą rzekę, dopływ Jawty<ref>{{Cytuj |tytuł = Zarządzenie nr 198 Prezesa Rady Ministrów z dnia 27 września 1958 r. w sprawie przywrócenia i ustalenia urzędowych nazw obiektów fizjograficznych w powiatach: elbląskim, gdańskim, kwidzyńskim, malborskim i sztumskim województwa gdańskiego oraz w powiatach: braniewskim, iławeckim, lidzbarskim, morąskim, nidzickim, ostródzkim, olsztyńskim, pasłęckim, suskim, reszelskim i węgorzewskim województwa olsztyńskiego |s = 749}} {{Monitor Polski|1958|90|502}}.</ref>. W rosyjskim państwowym rejestrze wodnym uznaje się, że Wituszka (Jorft) ma źródła w obwodzie kaliningradzkim<ref>{{Cytuj |tytuł = Река Витушка (Йорфт) |url = http://textual.ru/gvr/index.php?card=149652 |opublikowany = Государственный водный реестр |język = ru}}</ref>, a Ławia, czyli dawny Lauter, jest jej dopływem<ref>{{Cytuj |tytuł = Реестр зарегистрированных в АГКГН географических названий объектов на 22.12.2020. Калининградская область |url = https://cgkipd.ru/upload/iblock/9db/9db09ac708803321329ffeba7cbe4c08.pdf}}</ref>.
W okresie, kiedy tereny wzdłuż rzeki należały do [[Prusy Wschodnie|Prus Wschodnich]], jej górny odcinek (odpowiadający Mędrzyckiej Strudze) nazywał się Lauter Bach, natomiast dolny – Jarft Fluss{{r|Mey}}. Urzędową zmianę nazwy „Lauter” na „Ławta” usankcjonowano w 1958, określając ciek jako „rzeczkę, dopływ strumienia Jawty”{{r|z198}}. W rosyjskim państwowym rejestrze wodnym uznaje się, że Wituszka (Jorft) ma źródła w obwodzie kaliningradzkim{{r|gwr}}, a Ławia, czyli dawny Lauter, jest jej dopływem{{r|АГКГН}}.


== Jakość wód ==
== Jakość wód ==
W górnym biegu, przepływając częściowo przez [[torfowiska]], wody Ławty przybierają okresowo barwę brunatną. Struga jest odbiornikiem [[oczyszczalnia ścieków|oczyszczalni ścieków]] komunalnych w [[Zagaje (województwo warmińsko-mazurskie)|Zagajach]], a jej zlewnia zbiera wody z rolniczo wykorzystywanych ziem [[Lelkowo (gmina)|gminy Lelkowo]] w [[powiat braniewski|powiecie braniewskim]]{{r|wios2006}}.
W górnym biegu, przepływając częściowo przez [[torfowiska]], wody Ławty przybierają okresowo barwę brunatną. Struga jest odbiornikiem [[oczyszczalnia ścieków|oczyszczalni ścieków]] komunalnych w [[Zagaje (województwo warmińsko-mazurskie)|Zagajach]], a jej zlewnia zbiera wody z rolniczo wykorzystywanych ziem [[Lelkowo (gmina)|gminy Lelkowo]] w [[powiat braniewski|powiecie braniewskim]]{{r|wios2006}}.


W 2003 według ówczesnych kryteriów wody Ławty nie spełniały norm żadnej [[Klasy czystości wód w Polsce|klasy czystości]], ze względu na przekroczenie norm sanitarnych i zawartości fosforu w odcinku górnym i tlenu w odcinku dolnym<ref>{{Cytuj |autor = Zdzisław W. Krajewski, Elżbieta Kochańska |tytuł = Stan środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w świetle badań przeprowadzonych w 2003 roku |url = http://www.archive.ecoeet.com/pdf/IE-11.pdf |czasopismo = Inżynieria Ekologiczna |wolumin = 11 |data = 2005 |s = 69–89}}</ref>. W 2006 [[stan ekologiczny wód]] strugi klasyfikowano jako słaby. Zadecydowały o tym wskaźniki dotyczących zawartości [[węgiel organiczny|węgla organicznego]] i [[chemiczne zapotrzebowanie tlenu|utlenialności]], jak również przekroczenie norm dla niektórych form azotu, a w górnym odcinku także fosforu. Jakość wód na odcinku bezpośrednio poniżej oczyszczalni w Zagajach dyskwalifikowała strugę także ze względu na stan sanitarny<ref name="wios2006">{{Cytuj |tytuł = Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w 2006 roku |url = https://www.wios.olsztyn.pl/fileadmin/user_upload/monitoring/raporty/raport_2006.pdf |redaktor = Danuta Budzyńska, Elżbieta Kochańska |miejsce = Olsztyn |wydawca = Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Olsztynie |data = 2007 |s = 15, 26, 35 |isbn = 978-83-7217-308-9}}</ref>. Według badań monitoringowych z 2018 stan ekologiczny w okolicach [[Mędrzyki|Mędrzyk]] był umiarkowany, o czym zadecydował umiarkowany stan [[makrozoobentos]]u i przekroczenie norm dla niektórych wskaźników dotyczących zawartości węgla organicznego i utlenialności. Pozostałe wskaźniki fizykochemiczne i biologiczne osiągały stan dobry lub bardzo dobry. Spośród badanych [[Substancje priorytetowe w dziedzinie polityki wodnej|substancji priorytetowych]] normy dobrego [[stan chemiczny wód|stanu chemicznego]] przekroczyło stężenie [[Benzopireny|benzo(a)pirenu]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Ocena stanu jednolitych części wód rzek i zbiorników zaporowych w latach 2014–2019 na podstawie monitoringu – tabela |url = https://www.gios.gov.pl/images/dokumenty/pms/monitoring_wod/Klasyfikacja_i_ocena_stanu_RW_2014-2019_monitoring.xlsx |opublikowany = Główny Inspektorat Ochrony Środowiska |typ nośnika = xlsx}}</ref>.
W 2003 według ówczesnych kryteriów wody Ławty nie spełniały norm żadnej [[Klasy czystości wód w Polsce|klasy czystości]], ze względu na przekroczenie norm sanitarnych i zawartości fosforu w odcinku górnym i tlenu w odcinku dolnym{{r|Eko}}. W 2006 r. [[stan ekologiczny wód]] strugi klasyfikowano jako słaby. Zadecydowały o tym wskaźniki dotyczących zawartości [[węgiel organiczny|węgla organicznego]] i [[chemiczne zapotrzebowanie tlenu|utlenialności]], jak również przekroczenie norm dla niektórych form azotu, a w górnym odcinku także fosforu. Jakość wód na odcinku bezpośrednio poniżej oczyszczalni w Zagajach dyskwalifikowała strugę także ze względu na stan sanitarny{{r|wios2006}}. Według badań monitoringowych z roku 2018 stan ekologiczny w okolicach [[Mędrzyki|Mędrzyk]] był umiarkowany, o czym zadecydował umiarkowany stan [[makrozoobentos]]u i przekroczenie norm dla niektórych wskaźników dotyczących zawartości węgla organicznego i utlenialności. Pozostałe wskaźniki fizykochemiczne i biologiczne osiągały stan dobry lub bardzo dobry. Spośród badanych [[Substancje priorytetowe w dziedzinie polityki wodnej|substancji priorytetowych]] normy dobrego [[stan chemiczny wód|stanu chemicznego]] przekroczyło stężenie [[Benzopireny|benzo(a)pirenu]]{{r|GIOS}}.


W okolicach Mędrzyk w ichtiofaunie dominuje [[cierniczek północny]]. Licznie występują też [[śliz pospolity|śliz]] i [[Słonecznica pospolita|słonecznica]]. Rzadsza jest [[płoć]], a bardziej rzadkie [[strzebla potokowa]], [[Okoń pospolity|okoń]] i [[piskorz]]. Roślinność w tym miejscu pokrywa ponad połowę powierzchni koryta<ref name=ichtio>{{Cytuj |autor = Grzegorz Radtke, Rafał Bernaś, Krzysztof Cegiel, Piotr Dębowski, Michał Skóra |tytuł = Ichtiofauna dorzecza Baudy oraz mniejszych cieków uchodzących do Zalewu Wiślanego |url = http://www.pzw.org.pl/pliki/prezentacje/1395/cms/szablony/9399/pliki/06bauda.pdf |czasopismo = Roczniki Naukowe Polskiego Związku Wędkarskiego |wolumin = 24 |data = 2011 |s = 115–132}}</ref>.
W okolicach Mędrzyk w ichtiofaunie dominuje [[cierniczek północny]]. Licznie występują też [[śliz pospolity|śliz]] i [[Słonecznica pospolita|słonecznica]]. Rzadsza jest [[płoć]], a bardziej rzadkie [[strzebla potokowa]], [[Okoń pospolity|okoń]] i [[piskorz]]. Roślinność w tym miejscu pokrywa ponad połowę powierzchni koryta{{r|ichtio}}.


== Przypisy ==
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
{{Przypisy|
<ref name="atlas">{{cytuj|tytuł=Atlas podziału hydrograficznego Polski. Część 1. Mapy w skali 1:200 000|redaktor=Halina Czarnecka|miejsce=Warszawa|wydawca=Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej|data=2005|isbn=83-88897-66-7|rozdział=Lidzbark Warm. G-2}}</ref>
<ref name="Biprowod">{{cytuj|tytuł=Program biologicznego udrożnienia rzek województwa warmińsko-mazurskiego|miejsce=Poznań|wydawca=Biuro Projektów Wodnych Melioracji i Inżynierii Środowiska BIPROWODMEL Sp. z o.o.|data=2007|s=81}}</ref>
<ref name="Eko">{{cytuj|autor=Zdzisław W. Krajewski, Elżbieta Kochańska|tytuł=Stan środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w świetle badań przeprowadzonych w 2003 roku|url=http://www.archive.ecoeet.com/pdf/IE-11.pdf|czasopismo=Inżynieria Ekologiczna|wolumin=11|data=2005|s=69–89}}</ref>
<ref name="GIOS">{{cytuj|tytuł=Ocena stanu jednolitych części wód rzek i zbiorników zaporowych w latach 2014–2019 na podstawie monitoringu – tabela|url=https://www.gios.gov.pl/images/dokumenty/pms/monitoring_wod/Klasyfikacja_i_ocena_stanu_RW_2014-2019_monitoring.xlsx|opublikowany=Główny Inspektorat Ochrony Środowiska|typ nośnika=xlsx}}</ref>
<ref name="gwr">{{cytuj|tytuł=Река Витушка (Йорфт)|url=http://textual.ru/gvr/index.php?card=149652|opublikowany=Государственный водный реестр|język=ru}}</ref>
<ref name="ichtio">{{cytuj|autor=Grzegorz Radtke, Rafał Bernaś, Krzysztof Cegiel, Piotr Dębowski, Michał Skóra|tytuł=Ichtiofauna dorzecza Baudy oraz mniejszych cieków uchodzących do Zalewu Wiślanego|url=http://www.pzw.org.pl/pliki/prezentacje/1395/cms/szablony/9399/pliki/06bauda.pdf|czasopismo=Roczniki Naukowe Polskiego Związku Wędkarskiego|wolumin=24|data=2011|s=115–132}}</ref>
<ref name="KNMOF">{{cytuj|redaktor=Izabella Krauze-Tomczyk, Jerzy Ostrowski|tytuł=Hydronimy. Część 1. Wody płynące|url=http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/hydronimy1.pdf|data=2006|wydawca=Główny Urząd Geodezji i Kartografii|miejsce=Warszawa|s=146|isbn=83-239-9607-5}}</ref>
<ref name="mapa14">{{cytuj|tytuł=Mapa Podziału Hydrograficznego Polski w skali 1:10 000|data=2014}}</ref>
<ref name="Mey">{{cytuj|tytuł=Jarft. Map|url=https://www.meyersgaz.org/place/10892043|opublikowany=Meyers Gazetteer}}</ref>
<ref name="MP11">{{Cytuj |tytuł = Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Jarft |s = 1741}} {{Monitor Polski|2011|37|424}}.</ref>
<ref name="PRNG">[ftp://91.223.135.109/prng/PRNG_OBIEKTY_FIZJOGRAFICZNE_XLSX.zip Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych. plik obiekty_fizjograficzne.xlsx]</ref>
<ref name="rozp200316149">{{Dziennik Ustaw|2003|16|149}}, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 grudnia 2002 r. w sprawie śródlądowych wód powierzchniowych lub części stanowiących własność publiczną.</ref>
⚫
<ref name="RZGW">{{cytuj|tytuł=Obwieszczenie Nr 3/2016 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie z dnia 30 września 2016r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia w sprawie ustanowienia obwodów rybackich na publicznych śródlądowych wodach powierzchniowych płynących|url=https://www.edziennik.mazowieckie.pl/WDU_W/2016/8700/akt.pdf}}</ref>
<ref name="wios2006">{{cytuj|tytuł=Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w 2006 roku|url=https://www.wios.olsztyn.pl/fileadmin/user_upload/monitoring/raporty/raport_2006.pdf|redaktor=Danuta Budzyńska, Elżbieta Kochańska|miejsce=Olsztyn|wydawca=Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Olsztynie|data=2007|s=15, 26, 35|isbn=978-83-7217-308-9}}</ref>
<ref name="z198">{{Cytuj |tytuł = Zarządzenie nr 198 Prezesa Rady Ministrów z dnia 27 września 1958 r. w sprawie przywrócenia i ustalenia urzędowych nazw obiektów fizjograficznych w powiatach: elbląskim, gdańskim, kwidzyńskim, malborskim i sztumskim województwa gdańskiego oraz w powiatach: braniewskim, iławeckim, lidzbarskim, morąskim, nidzickim, ostródzkim, olsztyńskim, pasłęckim, suskim, reszelskim i węgorzewskim województwa olsztyńskiego |s = 749}} {{Monitor Polski|1958|90|502}}.</ref>
<ref name="АГКГН">{{cytuj|tytuł=Реестр зарегистрированных в АГКГН географических названий объектов на 22.12.2020. Калининградская область|url=https://cgkipd.ru/upload/iblock/9db/9db09ac708803321329ffeba7cbe4c08.pdf}}</ref>
}}


[[Kategoria:Dorzecze Banówki]]
[[Kategoria:Dorzecze Banówki]]

Wersja z 17:25, 16 lut 2021

Ławta
Ilustracja
Ławta koło Grabowca
Kontynent

Europa

Państwo

 Polska
 Rosja

Lokalizacja

Województwo warmińsko-mazurskie
Obwód kaliningradzki

Struga
Średni przepływ

0,24 m³/s Mędrzyki

Źródło
Miejsce okolice wsi Grabowiec
Wysokość

ok. 125 m n.p.m.

Współrzędne

54°22′50,9″N 20°14′25,6″E/54,380806 20,240444

Ujście
Recypient Wituszka lub Banówka
Miejsce

obwód kaliningradzki

Współrzędne

54°27′06,3″N 20°10′06,2″E/54,451750 20,168389

Położenie na mapie obwodu królewieckiego
Mapa konturowa obwodu królewieckiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „źródło”, powyżej na lewo znajduje się również punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie Rosji
Mapa konturowa Rosji, blisko lewej krawiędzi u góry znajduje się punkt z opisem „źródło”, powyżej na prawo znajduje się również punkt z opisem „ujście”

Ławta (Mędrzycka Struga, ros. Лавя, Ławia; dawn. niem. Lauter) – transgraniczna struga w obrębie Wzniesień Górowskich w pobliżu Zalewu Wiślanego, w zależności od ujęcia uznawana albo za źródłowy odcinek Wituszki (Jarft lub Jorft) albo za jej dopływ. W pierwszym przypadku jest więc uznawana za dopływ Banówki. W obu ujęciach jej ujście znajduje się w obwodzie kaliningradzkim). Rzadziej reprezentowane jest ujęcie, według którego to Banówka jest dopływem Ławty.

Kilka jej odcinków źródłowych wypływa w pobliżu wsi Grabowiec na wysokości ok. 120-125 m n.p.m. Ma mały spadek. W przekroju granicznym przepływ rzeki wynosi średnio 0,24 m³/s[1]. Podawane są również następujące przepływy charakterystyczne: SWQ=2,900, SSQ=0,299 i SNQ=0,074[2]. W okolicach granicy państwa szerokość koryta wynosi 3 m, a średnia głębokość – 0,5 m[3].

Nazwa i pozycja w systemie administracji

Według Państwowego Rejestru Nazw Geograficznych struga w granicach Polski nosi nazwę Ławta i ma identyfikator 71573. PRNG podaje również nazwę oboczną: Mędrzycka Struga[4]. Strugę Ławta opisaną jako dopływ Banówki podaje również wykaz hydronimów Polski Komisji Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych[5]. „Atlas podziału hydrograficznego Polski” (2005) odcinek płynący w Polsce nazywa Mędrzycką Strugą, a Ławtą odcinek płynący w Rosji[6]. Z kolei Mapa Podziału Hydrograficznego Polski nie określa tego cieku nazwą Ławta, a Wituszka, przy czym odcinek do ujścia Owsianki (leżącego na terenie Rosji) nosi też nazwę Mędrzycka Struga. Identyfikator MPHP całej tej rzeki, a więc do ujścia do Banówki, to 5726, a dodatkowy identyfikator cieku obowiązujący w granicach Polski to 71573. Ma on długość ok. 43 km[7], podczas gdy polski odcinek ok. 11 km. W systemie gospodarki wodnej polski odcinek stanowi jednolitą część wód powierzchniowych „Wituszka (Mędrzycka Struga) w granicach państwa” o kodzie PLRW40001757261. Jej typ to potok nizinny piaszczysty (typ 17). Początkowo ta jednolita część wód leżała na obszarze regionu wodnego Jarft i obszaru dorzecza Jarft, podlegając regionalnemu zarządowi gospodarki wodnej w Warszawie[8], następnie zaś regionu wodnego i obszaru dorzecza Banówki, podlegając rzgw w Gdańsku. Według obowiązującego na początku XXI w. wykazu śródlądowych wód powierzchniowych lub ich części stanowiących własność publiczną Ławta nie tylko jest tożsama rzeką płynącą poniżej połączenia odcinków płynących z Rosji i Polski, ale to Banówka jest jej dopływem, czyli Ławta jest bezpośrednim dopływem Zalewu Wiślanego. W tym wykazie Ławta jest nazwą alternatywną wobec podstawowej nazwy Jarft[9]. To podejście uzasadniało wyróżnianie transgranicznego obszaru dorzecza Jarft zastąpionego w 2018 przez obszar dorzecza Banówki.

Polski odcinek Ławty należy do obwodu rybackiego rzeki Banówka[10].

W okresie, kiedy tereny wzdłuż rzeki należały do Prus Wschodnich, jej górny odcinek (odpowiadający Mędrzyckiej Strudze) nazywał się Lauter Bach, natomiast dolny – Jarft Fluss[11]. Urzędową zmianę nazwy „Lauter” na „Ławta” usankcjonowano w 1958, określając ciek jako „rzeczkę, dopływ strumienia Jawty”[12]. W rosyjskim państwowym rejestrze wodnym uznaje się, że Wituszka (Jorft) ma źródła w obwodzie kaliningradzkim[13], a Ławia, czyli dawny Lauter, jest jej dopływem[14].

Jakość wód

W górnym biegu, przepływając częściowo przez torfowiska, wody Ławty przybierają okresowo barwę brunatną. Struga jest odbiornikiem oczyszczalni ścieków komunalnych w Zagajach, a jej zlewnia zbiera wody z rolniczo wykorzystywanych ziem gminy Lelkowo w powiecie braniewskim[1].

W 2003 według ówczesnych kryteriów wody Ławty nie spełniały norm żadnej klasy czystości, ze względu na przekroczenie norm sanitarnych i zawartości fosforu w odcinku górnym i tlenu w odcinku dolnym[15]. W 2006 r. stan ekologiczny wód strugi klasyfikowano jako słaby. Zadecydowały o tym wskaźniki dotyczących zawartości węgla organicznego i utlenialności, jak również przekroczenie norm dla niektórych form azotu, a w górnym odcinku także fosforu. Jakość wód na odcinku bezpośrednio poniżej oczyszczalni w Zagajach dyskwalifikowała strugę także ze względu na stan sanitarny[1]. Według badań monitoringowych z roku 2018 stan ekologiczny w okolicach Mędrzyk był umiarkowany, o czym zadecydował umiarkowany stan makrozoobentosu i przekroczenie norm dla niektórych wskaźników dotyczących zawartości węgla organicznego i utlenialności. Pozostałe wskaźniki fizykochemiczne i biologiczne osiągały stan dobry lub bardzo dobry. Spośród badanych substancji priorytetowych normy dobrego stanu chemicznego przekroczyło stężenie benzo(a)pirenu[16].

W okolicach Mędrzyk w ichtiofaunie dominuje cierniczek północny. Licznie występują też śliz i słonecznica. Rzadsza jest płoć, a bardziej rzadkie strzebla potokowa, okoń i piskorz. Roślinność w tym miejscu pokrywa ponad połowę powierzchni koryta[3].

Przypisy

  1. ↑ a b c Danuta Budzyńska, Elżbieta Kochańska (red.), Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w 2006 roku, Olsztyn: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Olsztynie, 2007, s. 15, 26, 35, ISBN 978-83-7217-308-9.
  2. ↑ Program biologicznego udrożnienia rzek województwa warmińsko-mazurskiego, Poznań: Biuro Projektów Wodnych Melioracji i Inżynierii Środowiska BIPROWODMEL Sp. z o.o., 2007, s. 81.
  3. ↑ a b Grzegorz Radtke i inni, Ichtiofauna dorzecza Baudy oraz mniejszych cieków uchodzących do Zalewu Wiślanego, „Roczniki Naukowe Polskiego Związku Wędkarskiego”, 24, 2011, s. 115–132.
  4. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych. plik obiekty_fizjograficzne.xlsx
  5. ↑ Izabella Krauze-Tomczyk, Jerzy Ostrowski (red.), Hydronimy. Część 1. Wody płynące, Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006, s. 146, ISBN 83-239-9607-5.
  6. ↑ Lidzbark Warm. G-2, [w:] Halina Czarnecka (red.), Atlas podziału hydrograficznego Polski. Część 1. Mapy w skali 1:200 000, Warszawa: Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, 2005, ISBN 83-88897-66-7.
  7. ↑ Mapa Podziału Hydrograficznego Polski w skali 1:10 000, 2014.
  8. ↑ Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Jarft, s. 1741. M.P. z 2011 r. nr 37, poz. 424.
  9. ↑ Dz.U. z 2003 r. nr 16, poz. 149, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 grudnia 2002 r. w sprawie śródlądowych wód powierzchniowych lub części stanowiących własność publiczną.
  10. ↑ Obwieszczenie Nr 3/2016 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie z dnia 30 września 2016r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia w sprawie ustanowienia obwodów rybackich na publicznych śródlądowych wodach powierzchniowych płynących [online].
  11. ↑ Jarft. Map [online], Meyers Gazetteer.
  12. ↑ Zarządzenie nr 198 Prezesa Rady Ministrów z dnia 27 września 1958 r. w sprawie przywrócenia i ustalenia urzędowych nazw obiektów fizjograficznych w powiatach: elbląskim, gdańskim, kwidzyńskim, malborskim i sztumskim województwa gdańskiego oraz w powiatach: braniewskim, iławeckim, lidzbarskim, morąskim, nidzickim, ostródzkim, olsztyńskim, pasłęckim, suskim, reszelskim i węgorzewskim województwa olsztyńskiego, s. 749. M.P. z 1958 r. nr 90, poz. 502.
  13. ↑ Река Витушка (Йорфт) [online], Государственный водный реестр (ros.).
  14. ↑ Реестр зарегистрированных в АГКГН географических названий объектов на 22.12.2020. Калининградская область [online].
  15. ↑ Zdzisław W. Krajewski, Elżbieta Kochańska, Stan środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w świetle badań przeprowadzonych w 2003 roku, „Inżynieria Ekologiczna”, 11, 2005, s. 69–89.
  16. ↑ Ocena stanu jednolitych części wód rzek i zbiorników zaporowych w latach 2014–2019 na podstawie monitoringu – tabela [xlsx], Główny Inspektorat Ochrony Środowiska.
Quelle: https://pl.wikipedia.org/wiki/Specjalna:R%C3%B3%C5%BCnica/62369351