Skrupulatyzm (skrupulanctwo) – objaw nerwicy natręctw, jedna z możliwych form myśli obsesyjnych, w których głównym tematem staje się grzech. Osoba nim dotknięta nie ma pewności, czy poprawnie odbyła spowiedź, czy nie zataiła grzechu. W najmniejszym uchybieniu osoba ze skrupulatyzmem widzi grzech^[1]. Często towarzyszą temu myśli dotyczące kary za grzechy. W ciężkich przypadkach osoba dotknięta tym zaburzeniem rozwiązanie każdego problemu uważa za grzech^[a]. Zaburzeniu temu mogą towarzyszyć także inne obsesje. Ze względu na tematykę lęk może być szczególnie silny.

W teologii chrześcijańskiej występuje określenie sumienia skrupulanckiego, które jest zaliczane do deformacji sumienia i oznacza dostrzeganie grzechu tam, gdzie on w rzeczywistości nie występuje. Osoby przejawiające skrupulantyzm uważają także grzechy lekkie za ciężkie^[2].

Termin pochodzi od łacińskiego Scripulum (ostry kamień), co ma oznaczać przeszywający ból na sumieniu^[3].

Kościół katolicki ze zrozumieniem podchodzi do osób cierpiących na skrupulanctwo i dla tych ciężej dotkniętych skrupułami wypracował tzw. przywileje skrupulantów, które spowiednicy dostosowują do potrzeb określonych penitentów. Przywileje te wyartykułowano w książce „Skrupulantom na ratunek”^[1].

• Emanuel Działa OP - Skrupulantom na ratunek
• red. Wacław Królikowski SJ - Świat moralnych lęków
• ks. Krzysztof Grzywocz - Przesłonięte światło
• o. Frederic William Faber - Postęp duszy, czyli wzrost w świętości (rozdział XVII - Skrupuły)
• Bruce M. Hyman, Cherry Pedrick - Pokonać OCD, czyli zaburzenia - obsesyjno-kompulsyjne
• św. Ignacy Loyola - Ćwiczenia duchowe