Skalnica zwodnicza
| |||||
| Systematyka[1][2] | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Podkrólestwo | |||||
| Nadgromada | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Nadklasa | |||||
| Klasa | |||||
| Nadrząd | |||||
| Rząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek | |||||
| Podgatunek |
skalnica zwodnicza | ||||
| Nazwa systematyczna | |||||
| Saxifraga rosacea subsp. sponhemica (C.C.Gmel.) D.A.Webb Feddes Repert. Spec. Nov. Regni Veg. 68: 210 (1963)[3] | |||||
| |||||
Skalnica zwodnicza (Saxifraga rosacea subsp. sponhemica) – podgatunek roślin z rodziny skalnicowatych (Saxifragaceae).
Rozmieszczenie geograficzne
Występuje w środkowej Europie na obszarze od wschodniej Francji, południowej Belgii, przez Niemcy, Czechy po południową Polskę i Słowację[3].
W Polsce znana z dwóch stanowisk, położonych w Sudetach Środkowych. Jedno z nich – historyczne – znajdowało się w Górach Bardzkich, między Bardem a Ostrą Górą. Współcześnie istniejące stanowisko znajduje się w Górach Stołowych, na Rogowej Kopie[4].
W 1946 r. okaz tej rośliny Zofia Radwańska-Paryska zebrała do swojego zielnika ...w starej fontannie w zapuszczonym ogrodzie willi Mak na ul. Zamoyskiego w Zakopanem. W 1982 r. Halina Piękoś-Mirkowa zanotowała skalnicę zwodniczą hodowaną przy schronisku na Polanie Chochołowskiej[5].
Morfologia
- Łodyga
- Wzniesiona, wysokości 10–15 cm.
- Liście
- Liście różyczkowe długości 8–25 mm, rombowo-klinowate, 3-5-łatkowe, łatki z ością. Liście łodygowe siedzące, mięsiste, owłosione, pokryte włoskami gruczołowatymi[4].
- Kwiaty
- Białe, zebrane w 2-5-kwiatowy kwiatostan.
Biologia i ekologia
Bylina. Rośnie na ścianach skalnych, na podłożu zasadowym. Wymaga dużej wilgotności powietrza[5]. Kwitnie w maju i czerwcu. Takson charakterystyczny klasy Asplenietea rupestria[6].
Zagrożenia
Roślina bardzo rzadka. Informacje o stopniu zagrożenia na podstawie:
- Polskiej czerwonej księgi roślin (2001) – takson w randze gatunku w kategorii zagrożony wyginięciem (EN)[7]; 2014: krytycznie zagrożony (CR)[8].
- Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006) – gatunek wymierający, krytycznie zagrożony (kategoria zagrożenia E)[9]; 2016: CR (krytycznie zagrożony)[10].
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).
- ↑ a b c Saxifraga rosacea subsp. sponhemica (C.C.Gmel.) D.A.Webb, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2025-01-02].
- ↑ a b Gołąb Z. 2001. Skalnica zwodnicza. s. 186-189. W: Polska Czerwona Księga Roślin, Kraków 2001. ISBN 83-85444-85-8.
- ↑ a b Anna Maria Ociepa. Z zielnika Zofii. „Tatry”, s. 15, jesień 2024. Tatrzański Park Narodowy. ISSN 0867-4531. (pol.).
- ↑ Władysław Matuszkiewicz, Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059.
- ↑ K. Zarzycki, R. Kaźmierczakowa: Polska Czerwona Księga Roślin. Kraków: IB PAN, 2001. ISBN 83-85444-85-8.
- ↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kazimierz Zarzycki. Kraków: IB PAN, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.