Retrospekcja (łac. retro „wstecz” i specere „zobaczyć, widzieć”) – w utworze epickim przywołanie wcześniejszych wydarzeń przez bohatera bądź bohaterów.

Retrospekcja może przybrać postać wypowiedzi w mowie zależnej lub niezależnej. Odegrała ważną rolę w powieści psychologicznej, np. w dziełach Marcela Prousta i Marii Kuncewiczowej (np. w Cudzoziemce). Często stosowana jest, aby zwolnić tempo wydarzeń (powieść, wiersz), cofnąć się do przeszłości^{[styl do poprawy]}, przypomnieć wcześniejsze wydarzenia, tak aby czytelnik mógł sobie dokładniej wyobrazić i zrozumieć okoliczności następstw akcji. Odegrała ważną rolę m.in. w noweli Sienkiewicza Latarnik, powieści Dickensa Opowieść wigilijna i noweli Prusa Kamizelka.

Zabieg retrospekcji stosowany jest również często w kinematografii, zarówno w filmach fabularnych (np. Memento Christophera Nolana, Forrest Gump Roberta Zemeckisa)^[1], jak i w serialach telewizyjnych.

Retrospekcja jest również jedną z metod stosowanych w medycynie, gdzie badania retrospektywne pozwalają określić wartość danego parametru w przeszłości, na przykład oznaczenie hemoglobiny glikowanej pozwala oszacować poziom glikemii u pacjenta do 3 miesięcy wstecz.

Zobacz też:

• hysteron-proteron