Przełęcz Sanguszki

Rejon przełęczy
Państwo	Polska
Wysokość	480 m n.p.m.
Pasmo	Beskid Makowski, Pogórze Wielickie
Sąsiednie szczyty	Kopytówka, Krowia Góra
Położenie na mapie Beskidu Żywieckiego, Małego i Makowskiego Przełęcz Sanguszki
Położenie na mapie Karpat Przełęcz Sanguszki
49°48′23,1″N 19°45′24,0″E/49,806417 19,756667
Multimedia w Wikimedia Commons

Przełęcz Sanguszki (480 m n.p.m.) – przełęcz między szczytami Kopytówki (549 m) od północy oraz Krowiej Góry (617 m) od południa, a także miejscowościami Harbutowice i Palcza^[1]. Zgodnie z regionalizacją fizycznogeograficzną Polski według Jerzego Kondrackiego, Kopytówka znajduje się na Wzgórzach Lanckorońskich na Pogórzu Wielickim, a Krowia Góra w Paśmie Babicy zaliczanym do Beskidu Makowskiego, jest to więc przełęcz także między tymi dwoma pasmami i mezoregionami^[2].

Przebiega przez nią droga wojewódzka nr 956 Biertowice – Sułkowice – Zembrzyce oraz pieszy szlak turystyczny, wiodący z Lanckorony do Jordanowa. Na przełęczy znajduje się obelisk ku czci Eustachego Sanguszki, inicjatora budowy przebiegającej tędy drogi. Wybudowana została w latach 90. XIX wieku. Posiadała duże znaczenie gospodarcze i militarne. Austriacy w okresie I wojny światowej zaryglowali tę drogę. U podnóży Krowiej Góry do tej pory istnieją pozostałości ich okopów^[3].

Na północ, nieco powyżej przełęczy znajduje się duży krzyż upamiętniający bitwę, jaką stoczyli tutaj konfederaci barscy (zwaną bitwą pod Grobami). Obok krzyża umieszczono duże głazy i zamontowano tabliczkę ze słowami Karola Balińskiego (w tekście inskrypcji błędnie przypisanymi Adamowi Mickiewiczowi):
Tylko pod krzyżem, tylko pod tym znakiem
Polska jest Polską, a Polak Polakiem.

Krzyż i tablicę ustawiono w 1999 r. dla uczczenia konfederatów. Ich zbiorowy grób znajduje się na pobliskim wzgórzu, przez miejscową ludność nazywanym Groby^[3].

• 
  Przełęcz Sanguszki
• 
  Krzyż konfederatów
• 
  Tablica pamiątkowa przy krzyżu konfederatów