Proces społeczny – jest to seria zjawisk mających wpływ na osobowość jednostki bądź grupy społecznej. Grupy te i jednostki ścierają się ze sobą pod wpływem różnego rodzaju zależności przyczynowych lub strukturalno-funkcjonalnych. I w wyniku tych zjawisk następują różnego rodzaju przeobrażenia społeczno-kulturowe.

Proces – powiązania strukturalno-funkcjonalne lub przyczynowe, ciągła seria zmian, rozwój.

1. ze względu na układ w jakim przebiegają:
   • procesy intrapersonalne
   • procesy zachodzące między jednostkami
   • procesy zachodzące między jednostką, a grupą
   • procesy zachodzące między dwoma grupami
2. ze względu na dążenia jednostek i grup społecznych:
   • procesy przystosowania
   • procesy współpracy
   • procesy współzawodnictwa
   • procesy konfliktowe
3. ze względu na zmiany w organizacji:
   • procesy rozwoju i postępu
   • procesy dekadencji
   • procesy reorganizacji
   • procesy dezorganizacji

Proces intrapersonalny

zachodzi tylko w obrębie osobowości jednostki, jak np.: samokształcenie, adaptacja.

Proces zachodzący między jednostkami

kontakty międzyludzkie, powstawanie przyjaźni, wrogości

Proces zachodzący między jednostką, a grupą

np. podporządkowania, identyfikacji, buntu, chęć oderwania się

Proces zachodzący między dwoma grupami

np. współpracy, wzajemnej pomocy, tolerowania się. niechęci, konkurencji, wrogości, konfliktu, walki, wojny

Proces przystosowania

kiedy jednostka lub grupa znajdzie się w nowych warunkach, w nowym środowisku, sytuacji, wtedy należy się przystosować, czasem zatrzeć różnice (kulturalne, obyczajowe, witanie się, gesty, tradycje); Etapy:

1. orientacja psychologiczna: zauważamy inność zachowań, co nie znaczy, że się do nich dostosowujemy
2. tolerancja: przyjmujemy inne zachowania, szanujemy je
3. akomodacja: nie tylko tolerujemy, ale także przejmujemy niektóre sposoby bycia, które wydają się nam lepsze
4. asymilacja: pełne przystosowanie, przejęcie wszystkich zachowań, stanie się "tubylcem" tutejszym

Proces współpracy

współpraca → dotyczy dwóch lub więcej osób, grup

• jest możliwa gdy obie strony mają wspólny cel, interes
• możliwość podziału pracy na części, podział czynności
• wzajemne zaufanie
• sposób komunikowania się (informowanie, postęp pracy, czasem istnieje system kontroli)

Współpraca zbliża ludzi, ale może również prowadzić do konfliktów, gdy pewne osoby nie wykazują się ze swoich obowiązków.

Proces współzawodnictwa

współzawodnictwo → ma miejsce wtedy, gdy jest rozbieżność interesów, gdy ilość dóbr nie wystarcza dla wszystkich. Rywalizacja ta może mieć charakter:

• koleżeński
• konfliktowy (np.: gdy jedna ze stron okazuje się nieuczciwa)

Proces konfliktowy

konflikt → gdy strony dążą do wyeliminowania przeciwnika, podporządkowania lub zniszczenia, rozbieżność interesów.

eliminowanie osoby konfliktowej → przestać z nią się kontaktować

podporządkowanie → gdy zmusza do uległości, gdy strony nie są równe (siła i słabość)

Konflikty są szkodliwe, ale też mają charakter twórczy, sam konflikt nie jest zły, ale często nie potrafimy go rozwiązać, nie ma krajów, miejsc, gdzie nie ma konfliktów, życie składa się z konfliktów, a gdy on narasta prowadzi do dezorganizacji.

Rozwiązanie konfliktów:

• podporządkowanie → korzystne dla osoby mocniejszej (siła) gdyż ta słabsza musi ulec (słabość)
• eliminacja → niekorzystna dla osoby wyeliminowanej
• porozumienie → gdy każdy musi z pewnych rzeczy zrezygnować, iść na kompromis, daje korzyści tylko częściowe i jest rozwiązaniem na pewien czas.
• integracja → znalezienie takiego rozwiązania konfliktu, by każda ze stron miała pełne korzyści, bez rezygnacji z niczego, nikt nie musi ustępować.

Konflikty są i będą. Sztuką jest umiejętność ich rozwijania, przyczyniają się do postępu, rozwoju,mają charakter twórczy.

Proces rozwoju i postępu

zmiany pozytywne wnoszące coś nowego,lepszego

Proces dekadencji

upadek norm społecznych w danej społeczności

Proces reorganizacji

stworzenie nowego porządku oceniania, wzorców zachowań, systemu instytucji w miejsce starych

Proces dezorganizacji

jest wynikiem gwałtownych przemian społecznych i wzrostu patologicznych zachowań takich, jak np. narkomania. Prowadzą też do niej duże kataklizmy zachodzące na kuli ziemskiej takie jak: powódź, trzęsienia ziemi itd., których wynikiem jest dezorganizacja społeczeństwa, którą pogłębiać może nie radzenie sobie z tym problemem władz i służb porządkowych. Dłuższe nie radzenie sobie z tym problemem może prowadzić do rozruchów i wojen domowych.

Jako proces społeczny – rodzaje ruchliwości:

1. pionowa (ruchliwość wertykalna) – przesuwanie się jednostki w wyniku awansu lub degradacji (np.Wałęsa z robotnika na prezydenta – szczeble drabiny zawodowej)
2. pozioma (ruchliwość horyzontalna) – ludzie awansują ale zmieniają miejsce pracy (np.zmiana firmy)
3. pokoleniowa (generacyjna) – porównując z poprzednim pokoleniem szanse awansu (rozwijająca się gospodarka, możliwości zagranicznych wyjazdów, praca poza krajem)
4. międzypokoleniowa – polega na tym, by zbadać czy państwo osiągnie więcej teraz w porównaniu z pokoleniem naszych rodziców.