Powstanie w Sarawaku
| zimna wojna | |||
 Uzbrojeni żołnierze pilnujący grupy chińskich mieszkańców wioski w czasie kąpieli w rzece, aby uniemożliwić im współpracę z partyzantką komunistyczną i chronić ten obszar przed indonezyjskimi infiltratorami, 1965. | |||
| Czas |
grudzień 1962 – 3 listopada 1990 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Przyczyna |
dążenia narodowowyzwoleńcze, rezultaty II powstania malajskiego, rządy kolonialne, powstanie w Brunei | ||
| Wynik |
zwycięstwo sił rządowych, | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
Powstanie w Sarawaku – konflikt zbrojny toczący się w latach 1962–1990 między siłami bezpieczeństwa Malezji a partyzantami z grup Ludowych Sił Partyzantów Sarawaku i Ludowej Armii Północnego Kalimantanu.
Podobnie jak wcześniejsze powstanie malajskie (1948–1960), powstańcy byli głównie Chińczykami przeciwnymi kolonialnym rządom Wielkiej Brytanii, a następnie przyłączeniu Sarawaku do nowo utworzonej Federacji Malezji[1]. Rebelia została wywołana wybuchem powstania w Brunei, sprowokowanego przez lewicową Partię Ludową przeciwną uczestnictwu Brunei w Federacji Malezji[2]. Do 1965 roku partyzanci byli wspierany przez rząd Sukarno z Indonezji, który prowadził politykę konfrontacji indonezyjsko-malezyjskiej. Jednak po zakończeniu konfrontacji, indonezyjskie siły zbrojne rozpoczęły współpracę z rządem Malezji przeciwko dotychczasowym sprzymierzeńcom z ruchu rebelianckiego[2]. Rebelia zakończyła się podpisaniem porozumienia pokojowego w dniu 17 października 1990 roku[3][1].
Geneza
Ruchy partyzanckie Sarawaku wywodziły się ze zdominowanych przez etnicznych Chińczyków organizacji komunistycznych, jak Organizacja Komunistyczna Sarawaku (będącej lokalnym odpowiednikiem Malajskiej Partii Komunistycznej)[1]. Organizacja liczyła około 24 tys. działaczy[4]. Popularność ruchu komunistycznego związana była z rozpowszechnieniem maoizmu w Sarawaku w latach 40. XX wieku, głównie pośród studentów. Wpływy maoistowskie pojawiły się również w ruchu robotniczym, związkach zawodowych, chińskojęzycznych mediach oraz w powstałej w czerwcu 1959 roku Zjednoczonej Ludowej Partii Sarawaku będącej pierwszą partią polityczną działającą w Sarawaku (skupiała ona w swoich szeregach głównie Chińczyków)[5]. Celem ruchu maoistowskiego w Sarawaku było przede wszystkim uzyskanie niepodległości i likwidacja kolonializmu, innym postulatem było ustanowienie społeczeństwa komunistycznego. Taktyką maoistów było stworzenie „jednolitego frontu” antybrytyjskiego wraz z innymi grupami lewicowymi i antykolonialnymi[6].
Przebieg
Powstanie w Sarawaku rozpoczęło się po wybuchu rebelii na Brunei w 1962 roku (choć grupy maoistowskie przeprowadziły pierwszy antybrytyjski atak już w kwietniu 1952 roku). Z siłami kolonialnymi starły się Ludowe Siły Guerilli Sarawaku i Ludowa Armia Północnego Kalimantanu stawiające sobie za cel utworzenie niepodległego Północnego Kalimantanu, (Kalimantan). Dzięki polityce prezydenta Indonezji Sukarno, który miał z ówczesną kolonialną Malezją złe relacje, partyzanci zyskali pomoc indonezyjską. Około 700-800 młodych Chińczyków, których dotknęły represje ze strony rządu, uciekło do indonezyjskiego Kalimantanu, gdzie przeszli szkolenie militarne[7]. Od tamtego czasu organizacje niepodległościowe Sarawaku działały z terenów indonezyjskich. Sytuacja zmieniła się w 1965 roku, gdy dyktatorską władzę w Indonezji objął Suharto, który usunął z kraju separatystów oraz rozpoczął walkę przeciwko nim[8]. W 1966 roku rząd Malajów zaoferował rebeliantom amnestię, jednak z oferty skorzystało tylko około 40 partyzantów[9].
W ciągu pierwszej połowy lat 70. wojska rebelianckie zostały w dużej mierze rozbite, a rząd przekonał kilka grup powstańczych do złożenia broni. Po udanych negocjacjach w 1989 roku, w wyniku których zakończyło się drugie powstanie malajskie, rebelianci z Sarawaku zgodzili się na rozmowy z rządem. Porozumienie pokojowe podpisano w 1990 roku i tym samym zakończyła się trwająca od początku lat 60. separatystyczna rebelia na wyspie[1].
Przypisy
- ↑ a b c d Boon Kheng Cheah. The Communist Insurgency in Malaysia, 1948–90: Contesting the Nation-State and Social Change. „New Zealand Journal of Asian Studies”. 11 (1), s. 132–152, 2009. University of Auckland. ISSN 1174-8915. (ang.).
- ↑ a b Fowler, Will (2006). Britain’s Secret War: The Indonesian Confrontation 1962-66. London: Osprey Publishing. s. 11, 41. ISBN 1-84603-048-X.
- ↑ Hara, Fujiol (grudzień 2005). „The North Kalimantan Communist Party and the People’s Republic of China”. The Developing Economies
- ↑ Robin Corbett, 124
- ↑ Vernon Porritt, Rise and Fall of Communism in Sarawak, rozdziały 1-4
- ↑ Vernon Porritt, s.81-83
- ↑ Francis Chan; Phyllis Wong (2011). "Saga of communist insurgency in Sarawak". The Borneo Post
- ↑ Vernon Porritt, s. 135-139, 143-47.
- ↑ Vernon Porritt, s.153-66
Bibliografia
- Chan, Francis; Wong, Phyllis (2011). „Saga of communist insurgency in Sarawak”. The Borneo Post.
- Pilo, Wilfred (5 kwietnia 2014). „Former enemies meet as friends 40 years later”. The Borneo Post.
- Corbett, Robin (1986). Guerilla Warfare: from 1939 to the present day. London: Orbis Book Publishing Corporation. ISBN 0-85613-469-4.
- Cheah Boon Kheng (2009). „The Communist Insurgency in Malaysia, 1948–90: Contesting the Nation-State and Social Change” (PDF). New Zealand Journal of Asian Studies (University of Auckland) 11 (1): 132–52. Retrieved 5 January 2013.
- Fowler, Will (2006). Britain’s Secret War: The Indonesian Confrontation 1962-66. London: Osprey Publishing. ISBN 1-84603-048-X.