Nie mylić z: Pomezania.

Pogezania

Państwa	Polska
Stolica	Elbląg
Ważniejsze miejscowości	Morąg, Pasłęk
Położenie na mapie
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Pogezania (niem. Pogesanien, prus. *Pagude) – dawne terytorium plemienne w historycznych Prusach. Większość terytorium Pogezanii, która stała się częścią Prus Górnych w Prusach Książęcych, znana jest jako Hockerlandia (od imienia legendarnego księcia pruskiego Hoggo). W Prusach Królewskich znalazły się natomiast: północny fragment Pogezanii z miastami: Elbląg i Tolkmicko, stanowiący część historycznej ziemi malborskiej (obejmującej terytorium województwa malborskiego I Rzeczypospolitej), zaś etnokulturowo należący do Powiśla, a także ziemia Gudikus z miastami Orneta i Dobre Miasto, która przynależy zarówno historycznie jak i etnokulturowo do Warmii.

Nazwę Pogezania wywodzi się od zrekonstruowanego pruskiego słowa *Pagude, oznaczającego "kraj krzewów"^[1].

Pogezania sąsiadowała z Pomezanią, Sasinią, Galindią, Barcją, Warmią i Pomorzem Gdańskim. Region ten rozciągał się od rzeki Nogat aż do Łyny i był oddzielony na wschodzie od Pomezanii m.in. jeziorami Piniewo i Sambród oraz położonym na wschód od nich i na południe od wsi Sambród zwartym kompleksem leśnym^[2]. Obecnie region ten znajduje się w całości na terenie województwa warmińsko-mazurskiego.

W V–IX wieku tereny te zasiedlili Prusowie^[3]. W VIII w. duńscy wikingowie stworzyli tu emporium handlowe – Truso^[4]. W XII i XIII wieku w Pogezanii istniały ziemie: Pogyzan, Glottowia, Zambroch, Passaluc, Drusen, Wurmedyten i Gudikus. Ta ostatnia obejmowała obszar na wschód od rzeki Pasłęki do środkowej Łyny, więc tereny na północny zachód od dzisiejszego Olsztyna^[1][5].

W trakcie podbojów Prus przez Zakon Krzyżacki, Pogezanie stawiali zacięty opór. W 1239 r. zostali podbici w trakcie wyprawy z udziałem księcia Ottona z Brunszwiku. Pogezanie brali udział w obu wielkich powstaniach pruskich oraz w powstaniu w 1278 roku, po którym przestali istnieć w wyniku represji krzyżackich, kiedy to plemię z wyjątkiem nielicznych, którzy schronili się na Litwie w okolicach zamku Grodno, zostało wybite lub wzięte do niewoli. Po zdławieniu wielkiego powstania Prusów (1260-1276) obszar Pogezanii stał się miejscem ożywionej działalności kolonizacyjnej zakonu, w wyniku której jego większość znalazła się w obrębie komturii elbląskiej, z wyjątkiem ziemi Gudikus, która weszła w skład biskupiej Warmii. ^[6]

Na terenie dawnej Pogezanii leży współcześnie 8 miast, z których:

• dwa leżą na ziemi Gudikus, która weszła w skład biskupiej Warmii:

Lp.	Miasto	Populacja	Powierzchnia
1.	Dobre Miasto	10 239	4,86 km²
2.	Orneta	8924	9,63 km²

• cztery leżą w Hockerlandii, która weszła w skład Prus Górnych:

Lp.	Miasto	Populacja	Powierzchnia
1.	Morąg	14 042	6,11 km²
2.	Pasłęk	12 298	10,63 km²
3.	Miłakowo	2609	8,76 km²
4.	Młynary	1792	2,76 km²

• dwa leżą na ziemi malborskiej, która weszła w skład Prus Królewskich:

Lp.	Miasto	Populacja	Powierzchnia
1.	Elbląg	117 952	79,82 km²
2.	Tolkmicko[a][7]	2731	2,29 km²

• Prusy (kraina historyczna)
• Prusowie
• Powiśle
• Prusy Górne
• Truso

• Pogezania, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 497 .