Piotr II Romanow

Cesarz Rosji
Okres	od 17 maja 1727 do 30 stycznia 1730
Poprzednik	Katarzyna I
Następca	Anna Iwanowna Romanowa
Dane biograficzne
Dynastia	Romanowowie
Data i miejsce urodzenia	23 października 1715 Petersburg
Data i miejsce śmierci	30 stycznia 1730 Moskwa
Ojciec	Aleksy Piotrowicz Romanow
Matka	Szarlota Krystyna
Rodzeństwo	Natalia Aleksiejewna
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Piotr II Aleksiejewicz, ros. Пётр II Алексеевич (ur. 12 października^?/23 października 1715 w Petersburgu, zm. 19 stycznia^?/30 stycznia 1730 w Moskwie) – cesarz Rosji^[1] w latach 1727–1730, wnuk cara Piotra I (1682-1725). Pochodził z dynastii Romanowów, której był ostatnim potomkiem w linii męskiej.

Urodził się 12 października 1715 r. w Petersburgu jako jedyny syn carewicza rosyjskiego Aleksego Piotrowicza i księżniczki brunszwickiej Szarloty Krystyny^[2]. Jego ojciec był dziedzicem cara Piotra Wielkiego pochodzącego z jego związku z Eudoksją Łopuchiną, natomiast matka była członkinią dynastii Welfów^[2]. Piotr szybko został sierotą – Szarlota Krystyna zmarła 10 dni po porodzie a Aleksy zginął w tajemniczych okolicznościach w 1718 r.^[3] Piotr miał starszą o rok siostrę Natalię^[3]. Jego kuzynką była cesarzowa Maria Teresa^[4].

W 1725 r. zmarł Piotr Wielki i rozpoczął się spór o sukcesję, gdyż cesarz nie wyznaczył oficjalnie swego następcy^[5]. Piotr Aleksiejewicz jako jedyny żyjący mężczyzna z dynastii Romanowów był jednym z kandydatów do tronu^[6]. Roszczenia do korony miały także córki Piotra I i jego drugiej żony Katarzyny Anna i Elżbieta^[6]. Pretendentkami do objęcia rządów były również trzy córki Iwana V: Katarzyna, Anna i Praskowia^[5].

Kandydatura 10-letniego Piotra była popierana przez Borysa Iwanowicza Kurakina i Dymitra Michałowicza Golicyna^[6]. Szybko odrzucono kandydatury córek Iwana V i Piotra I^[7]. Piotr Tołstoj zaproponował, aby rządy objęła samodzielnie Katarzyna, wdowa po Piotrze Wielkim^[7]. Książę Aleksandr Mienszykow również agitował za kandydaturą Katarzyny^[6]. Gwardia natychmiastowo poparła tę decyzję i feldmarszałek Stiepan Apraksin obwołał Katarzynę cesarzową^[7].

Wychowawcą Piotra był Andriej Iwanowicz Ostermann, który skoncentrował się na wojskowej edukacji księcia^[8]. Zaniedbał pozostałe dziedziny edukacji Piotra, który w efekcie posługiwał się jedynie łaciną^[8]. Książę mimo młodego wieku lubił polowania i innego rodzaju rozrywki, w których towarzyszyli mu najczęściej przedstawiciele rodziny Dołgorukich^[9]. Był wysoki, postawny i przypominał swego dziadka Piotra Wielkiego^[8]. Ostermann wysunął projekt małżeństwa pomiędzy swym wychowankiem a jego ciotką Elżbietą, jednak nie zdobył on aprobaty Katarzyny I^[8].

Katarzyna I zmarła w maju 1727 r. Na swego sukcesora wyznaczyła niespełna 12-letniego Piotra^[10]. Cesarzowa pominęła w testamencie swoje córki Annę i Elżbietę prawdopodobnie pod wpływem swego faworyta księcia Mienszykowa, który miał zachować realną władzę w Rosji aż do czasu osiągnięcia pełnoletności przez Piotra^[10][11]. Zgodnie z wolą zmarłej nowego cesarza zaręczono z 16-letnią Marią Mienszykową, córką Aleksandra Mienszykowa^[11].

Rządy regencyjne w imieniu małoletniego cesarza, zgodnie z wolą zmarłej cesarzowej, miały sprawować jej córki Elżbieta i Anna oraz zięć Karol Fryderyk wraz z Najwyższą Tajną Radą^[9]. Faktycznie cesarz znajdował się pod opieką i przemożnym wpływem księcia Aleksandra Mienszykowa^[11][9]. Anna Piotrowna i jej mąż zaczęli się sprzeciwiać księciu, jednak ten przekonał ich do opuszczenia Rosji^[11].

Piotr poprzez swego przyjaciela Iwana Dołgorukowa związał się blisko z książęcą rodziną Dołgorukowowów, zwaśnioną z rodem Mienszykowów. Relacje pomiędzy cesarzem a Mienszykowem stawały się coraz bardziej napięte. Książę czuł się jak prawdziwy władca i nie liczył się z Piotrem, a także okradał skarbiec państwowy^[8]. Cesarz wyraźnie powiedział Mienszykowowi, że nie zawrze żadnego związku małżeńskiego przed ukończeniem 25. roku życia^[8][12] W sierpniu 1727 r. książę poważnie zachorował. Jego niedyspozycję wykorzystali Dołgorukowowie i przekonali Piotra, żeby odsunął Mienszykowa od wszelkich wpływów^[12]. 8 września 1727 r. cesarz nakazał aresztować księcia. O łaskę dla Mienszykowa prosiła jego żona, szwagierka i córki, lecz decyzja cesarza była ostateczna i została wykonana dzień później^[13]. Całą rodzinę wywieziono na Syberię a ich majątek skonfiskowano^[13]. W drodze na zesłanie zmarła żona księcia, a w listopadzie 1729 r. zmarł sam Mienszykow^[13]. Niedoszła cesarzowa Maria zmarła w grudniu 1729 r.^[13]

Od upadku Mienszykowa realna władza spoczęła w rękach rodziny Dołgorukowowych^[14]. Swego przyjaciela Iwana car mianował wielkim szambelanem. Jednym z głównych doradców cesarza został jego nauczyciel z dzieciństwa Andriej Ostermann^[12]. Piotr nie wyrażał zainteresowania sprawowaniem władzy^[12][14].

4 lutego^?/ 15 lutego 1728 Piotr II przyjechał do Moskwy na koronację, która odbyła się 25 lutego^?/ 7 marca 1728 r.^[14] Cesarz ogłosił, że Moskwa jest stolicą Rosji i już nigdy nie wrócił do Petersburga^[14]. Swojej babce Eudoksji, uwolnionej już za czasów Katarzyny I, cesarz przyznał 60 tysięcy rubli rocznej pensji^[14].

W podmoskiewskiej posiadłości Dołgorukowowów Gorienki Piotr spędzał dużo czasu^[15]. Tam poznał siostrę swego przyjaciela, starszą o 3 lata Katarzynę Aleksjejewną Dołgorukową^[15]. Katarzyna, zapewne na polecenie swojej rodziny, stale towarzyszyła Piotrowi^[15]. 19/30 listopada 1729 r. odbyły się ich uroczyste zaręczyny^[15]. Ceremonia ślubna została wyznaczona na 19 stycznia^?/30 stycznia 1730^[16].

7 stycznia 1730 r. Piotr zachorował^[15]. Miał wysoką gorączkę, a na twarzy pojawiły się oznaki ospy^[17][15]. Katarzyna Dołgorukowa i jej rodzina czuwali przy łożu cesarza^[15]. Piotr zmarł o 3 nad ranem 19 stycznia 1730 r.^[15] Dołgorukowowie ogłosili Katarzynę cesarzową powołując się na rzekomy testament Piotra^[15][17]. Oszustwo było zbyt jawne i nie było szans na utrzymanie władzy, więc rodzina Katarzyny pogodziła się z porażką i spaliła sfałszowany dokument^[18]. Cesarzową została Anna, córka Iwana V^[18].

Niedoszła żona Piotra w kwietniu 1730 r. urodziła córkę^[18].

W 1728 odznaczony Orderem Orła Białego^[19].

• Imperium Rosyjskie
• Historia Rosji