Piątkowy system liczbowy
Piątkowy system liczbowy – pozycyjny system liczbowy, w którym podstawą jest liczba 5. Do zapisu liczb potrzebne jest 5 cyfr: 0, 1, 2, 3 i 4.
Występowanie
Znane są języki[1], w których występują liczebniki oparte na systemie piątkowym. Przykładami mogą być gumatj, nunggubuyu[2], kuurn kopan noot[3] i saraveca. Wśród tych języków jedynie gumatj jest prawdziwie piątkowy, czyli liczba 25 jest grupą wyższą po 5. Liczebniki języka gumatj przedstawia następująca tabelka:[2]
| Wartość | Liczebnik |
|---|---|
| 1 | wanggang |
| 2 | marrma |
| 3 | lurrkun |
| 4 | dambumiriw |
| 5 | wanggang rulu |
| 10 | marrma rulu |
| 15 | lurrkun rulu |
| 20 | dambumiriw rulu |
| 25 | dambumirri rulu |
| 50 | marrma dambumirri rulu |
| 75 | lurrkun dambumirri rulu |
| 100 | dambumiriw dambumirri rulu |
| 125 | dambumirri dambumirri rulu |
| 625 | dambumirri dambumirri dambumirri rulu |
System bi-piątkowy
Często występuje sytuacja, że system piątkowy jest podsystemem innego systemu o wyższej podstawie.
- Dziesiętny system liczbowy w językach wolof i khmerski oraz dwudziestkowy system liczbowy w języku nahuatl i cyfrach Majów.
- Rzymski system zapisywania liczb w specyficzny sposób wyróżnia liczby 1, 5, 10, i 50, które zapisywane są jako I, V, X, i L odpowiednio.
- Jednostki walut są zwykle częściowo lub całkowicie bi-piątkowe.
- Chiński i japoński abakus używa systemu bi-piątkowego do systemu dziesiątkowego w celu ułatwienia obliczeń.
Przypisy
- ↑ Harald Hammarström, Rarities in numeral systems, [w:] Jan Wohlgemuth, Michael Cysouw (red.), Rethinking Universals. How Rarities Affect Linguistic Theory, 2010, s. 11-60, DOI: 10.1515/9783110220933.11, ISBN 978-3-11-022093-3, Cytat: Bases 5, 10, and 20 are omnipresent (ang.).
- ↑ a b John Harris, Facts and fallacies of aboriginal number systems, Susanne Hargrave (red.), „Work Papers of SIL-AAB Series B”, 8, 1982, s. 153–181 [zarchiwizowane z adresu 2012-02-08].
- ↑ Dawson, J. "Australian Aborigines: The Languages and Customs of Several Tribes of Aborigines in the Western District of Victoria (1881), p. xcviii.
Linki zewnętrzne
- Quinary Base Conversion (ang.) - konwertuje również ułamki