Pałac Załuskich w Iwoniczu
 nr rej. A-121 z 23.02.1989[1]
| |
 Elewacja frontowa | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Rozpoczęcie budowy |
1882 |
| Ukończenie budowy |
1883 |
| Pierwszy właściciel |
Michał Załuski |
| Kolejni właściciele |
rodzina Załuskich do 1945 |
| Obecny właściciel |
Uniwersytet Rzeszowski |
Położenie na mapie gminy Iwonicz-Zdrój  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu krośnieńskiego  | |
 49°36′07,5″N 21°47′56,4″E/49,602083 21,799000
| |
Pałac Załuskich w Iwoniczu – zabytkowy pałac wybudowany w latach 1882–1883, wraz z parkiem, znajdujący się w miejscowości Iwonicz.
Opis
Pałac w Iwoniczu został wzniesiony w latach 1882–1883 z inicjatywy Michała i Heleny Załuskich, ówczesnych właścicieli majątku. Rodzina Załuskich była jego właścicielami do wybuchu II wojny światowej. W czasie II wojny światowej budynek został zniszczony za sprawą stacjonujących w nim wojsk niemieckich, potem rosyjskich. Po wojnie majątek upaństwowiono. W 2 połowie XX w. mieściła się tu szkoła, następnie siedziba PGR i Wojewódzki Ośrodek Postępu Rolniczego. W latach 1977–78 obiekt był remontowany, później przez dłuższy czas stał nieużytkowany, aż do przekazania go, wraz z całym zespołem, Uniwersytetowi Rzeszowskiemu. Po kolejnym remoncie pałac jest użytkowany jako ośrodek konferencyjno-szkoleniowy Międzynarodowego Centrum Edukacji Ekologicznej Uniwersytetu Rzeszowskiego[2].
Jednopiętrowy pałac, nakryty niskim czterospadowym dachem, wzniesiono na planie wydłużonego prostokąta. Jedenastoosiową elewację frontową zdobi dwukondygnacyjny portyk kolumnowy z balkonem zwieńczonym belkowaniem z attyką murową. W trójkątnym zwieńczeniu loggii kartusz z herbami fundatorów: Junosza Załuskich i Strzemię Brzostowskich. Elewację tylną urozmaicają dwa dwuosiowe ryzality połączone galerią. W obu bocznych elewacjach czterokolumnowe portyki wspierają balkony[3][4].
Pierwszy dwór w Iwoniczu istniał już w XV w. Pozostałością tamtego założenia dworskiego jest dawny dwór wieżowy z przełomu XVI i XVII w., określany obecnie jako spichlerz lub zbór ariański, znajdujący się w południowo-zachodnim narożniku parku[3].
Częścią pałacowego założenia jest rozległy park krajobrazowy z około 1840. Na jego terenie zachowało się kilka stawów, w tym relikty dawnych fos i obszerny staw z wyspą, aleja lipowa a także wiele drzew pomnikowych, między innymi: dębów szypułkowych, lip drobnolistnych i szerokolistnych, buków, klonów[2].
Elewacja tylna
Staw
Spichlerz (dawny dwór)
Przypisy
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 stycznia 2025 [dostęp 2024-01-13].
- ↑ a b Zespół złożony z pałacu, spichrza, oranżerii oraz parku stanowi reprezentatywny przykład założenia rezydencjonalnego w regionie.. zabytek.pl. [dostęp 2024-01-13].
- ↑ a b Piotr Libicki: Dwory i pałace wiejskie w Małopolsce i na Podkarpaciu. Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2012, s. 128, 129. ISBN 978-83-7510-597-1.
- ↑ Jacek Żabicki: Leksykon zabytków architektury Lubelszczyzny i Podkarpacia. Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2013, s. 264. ISBN 978-83-213-4787-5.