Pałac Tyszkiewiczów w Wace Trockiej

Pałac Tyszkiewiczów
w Wace Trockiej
Państwo	Litwa
Okręg	wileński
Miejscowość	Waka Trocka (Wilno)
Typ budynku	pałac
Styl architektoniczny	neoklasycyzm, neogotyk, eklektyzm
Architekt	Leandro Marconi
Kondygnacje	2
Pierwszy właściciel	Jan Witold Emanuel Tyszkiewicz
Kolejni właściciele	Jan Józef Tyszkiewicz; Jan Michał Tyszkiewicz; Litewski Naukowo-Badawczy Instytut Rolnictwa; Królewski Związek Szlachty Litewskiej
Obecny właściciel	Urząd miasta Wilna
	Położenie na mapie Wilna Pałac Tyszkiewiczów; w Wace Trockiej
	Położenie na mapie Litwy Pałac Tyszkiewiczów; w Wace Trockiej
	54°37′50″N 25°06′31″E/54,630556 25,108611
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pałac Tyszkiewiczów w Wace Trockiej (lit. Trakų Vokės grafų Tiškevičių rūmai) – pałac należący do rodziny Tyszkiewiczów położony w Wace Trockiej.

Historia

W latach 40. XIX w. od Ludwika Dąbrowskiego kupił Wakę Józef hr. Tyszkiewicz (1805-1844) herbu Leliwa, marszałek szlachty powiatu oszmiańskiego, właściciel Wołożyna i Połągi, Znajdował się tu drewniany dwór zbudowany przez Dąbrowskich. Po śmierci Józefa Tyszkiewicza w 1844 r. Wakę odziedziczył jego syn, Jan Witold Emanuel hr. Tyszkiewicz (1831-1892), marszałek powiatu wileńskiego. Postanowił zbudować nową siedzibę w Wace i przenieść się do niej. Obiekt zbudowano według projektu arch. Leandra Marconiego. Wzniósł on rezydencję wzorowaną na pałacu w warszawskich Łazienkach.

Ostatni właściciel, Jan Michał Tyszkiewicz, był osobą powszechnie szanowaną, posłem do Sejmu II Rzeczypospolitej. Zginął 31 maja 1939 r. w katastrofie lotniczej, wracając do rodziny w Wace Trockiej z rekolekcji w Międzyrzecu Podlaskim. Został pochowany w Wace Trockiej, przy kaplicy w rodzinnym majątku. Po wybuchu wojny hrabina Anna Tyszkiewiczowa wraz z trójką dzieci: Izabelą, Zygmuntem i Anną uciekła do Anglii. Zmarła w 1983 r. w Brighton. W pałacu zainstalowała się sowiecka komenda wojskowa, dzięki której cały majątek został rozgrabiony i zniszczony. W latach 1941–44 Niemcy zorganizowali tu szkołę rolniczą "Niederlandische Ost Compani", prowadzoną przez Holendrów. Całym majątkiem zarządzał arystokrata holenderski von Vorenkampf.

Po zakończeniu II wojny światowej majątek w Wace Trockiej (lit. Trakų Vokė) stał się kołchozem. W 1970 r. litewski Instytut Konserwacji Zabytków doprowadził do restauracji pałacu. Po jej zakończeniu zajęła go filia Litewskiego Naukowo-Badawczego Instytutu Rolnictwa.

Na początku lat 90. XX wieku Instytut Rolnictwa wyprowadził się z pałacu i stał on opuszczony aż do 2005 r. Wtedy to najwyższe władze Litwy przekazały go na lat 99 Związkowi Szlachty Litewskiej, który urządził w jego wnętrzach Centrum Kultury Dworskiej. Odbywały się w nim różne imprezy kulturalne, doroczne święto "Szlachta na koniach", organizowane były wystawy prac młodych malarzy itp. (Dvaru Kulturos Centras). Zorganizowana została wystawa pokazująca dzieje Waki Trockiej i rodu Tyszkiewiczów.

W 2014 roku pałac został przekazany do gestii samorządu miasta Wilna, który po długich dyskusjach, podjął decyzję o przekazaniu pałacu w Wace Trockiej w zarządzanie Instytucji Pożytku Publicznego "Trakų Vokės dvaro sodyba". Instytucja ta ubiega się obecnie o środki unijne na odrestaurowanie pałacu i przywrócenie dawnego wyglądu parku^[1].

Architektura

Pałac posiada bogato rzeźbione, intarsjowane stropy w dwóch salach - odkryto je dopiero w 1970 r., gdy litewskie władze zwróciły się do polskich urzędów konserwatorskich w Warszawie z prośbą o dokumentację pałacu, potrzebną dla przeprowadzenia remontu. Dopiero z tych planów Litwini zorientowali się, że nad gładkim, podwieszonym przez Rosjan stropem zbitym z desek i wielokrotnie malowanym wapnem, znajdują się piękne kasetony i obrzeża sufitu zdobione stiukami.

Park

Autorem parku był francuski architekt krajobrazu Édouard André. Park o powierzchni 23 ha, znajdujący się w pobliżu trasy wiodącej z Wilna do Trok, został otwarty w 1900 roku. Na jego terytorium znajdują się aleje, plac widokowy, trzy stawy oraz płynie rzeczka Waka^[2].