Osiedle robotnicze na Czartorii

Ostatni pozostały budynek osiedla - w tle Zagórze (za Wartą)
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Miasto	Poznań
Dzielnica	Osiedle Stare Miasto
Data budowy	1899–1902
Położenie na mapie Poznania Osiedle robotnicze na Czartorii
Położenie na mapie Polski Osiedle robotnicze na Czartorii
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Osiedle robotnicze na Czartorii
52°24′27,6″N 16°56′37,1″E/52,407667 16,943639

Osiedle robotnicze na Czartorii – pozostałość założenia osiedlowego dla robotników w Poznaniu na Czartorii (Chwaliszewo) na osiedlu samorządowym Stare Miasto.

Głód mieszkaniowy wśród uboższych warstw społecznych, przede wszystkim rozwijającej się klasy robotniczej, na przełomie XIX i XX wieku, spowodował, że zaczęto myśleć w Poznaniu o rozwijaniu mieszkalnictwa dla tej grupy ludności. Dodatkowym asumptem do działań w tym zakresie była wielka powódź, jaka nawiedziła miasto w 1898, niszcząc dobytek bardzo wielu biednych osób.

Odpowiedzią na takie zaszłości było powstanie Poznańskiej Spółdzielni Budowlanej Użyteczności Publicznej (Posener Gemeinnützige Baugenossenschaft). Jednym z ważnych osiągnięć spółdzielni był blok zabudowy robotniczej (1899–1902), zlokalizowany na Czartorii, w stylu inspirowanym innymi realizacjami neogotyckimi (autor koncepcji nie jest znany). Wygięty w łuk kwartał kamienic odwrócony był do obecnego koryta Warty stroną pełną. Wewnątrz znalazł się zielony dziedziniec o charakterze rekreacyjnym. W 21 trzypiętrowych budynkach zrealizowano 214 skromnych mieszkań (jedno- lub dwuizbowych). Ubikacje znajdowały się tylko na klatkach schodowych. Bloki nie posiadały łazienek (łaźnia mieściła się przy ul. Siennej 7). Lokale zasiedlono rodzinami robotniczymi z Chwaliszewa, Zawad i Śródki. Pieniądze na budowę Spółdzielnia uzyskała z kredytu zaciągniętego w Krajowym Zakładzie Ubezpieczeń w Poznaniu (Landesversicherungs-Anstalt Posen). Pomimo przeznaczenia mieszkań dla robotników domy budowane były w nowoczesny sposób: belki stropowe z żelaza, sufity według systemu Schürmanna, schody cementowe, balkony, a do mieszkań doprowadzono wodę i gaz. Spółdzielnia pobierała czynsz co najmniej 20% niższy od czynszu w innych kamienicach czynszowych w Poznaniu.

Do dziś po kompleksie pozostał tylko jeden dom (ściślej - jest to część po większej kamienicy, mocno uszkodzonej w czasie ostatniej wojny) w bardzo złym stanie technicznym (ul. Czartoria 5). Przez dziesięciolecia stanowił on istotny element nadwarciańskiej panoramy starówki od strony Ostrowa Tumskiego i Zagórza. Obecnie wchłania go nowa zabudowa plombowa Chwaliszewa i Czartorii.

• Osiedle galeriowców na Zawadach
• Osiedle galeriowców na Komandorii
• Osiedle socjalne na Zagórzu
• Gazownia przy ul. Grobla w Poznaniu
• Stare koryto Warty w Poznaniu
• Spar- und Bauverein

• Poznań - atlas aglomeracji 1:15.000, wyd. CartoMedia/Pietruska & Mierkiewicz, Poznań, 2008, ISBN 978-83-7445-018-8
• Atlas architektury Poznania, JanuszJ. Pazder (red.), AleksandraA. Dolczewska, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2008, s. 97, ISBN 978-83-7503-058-7, OCLC 316600366 .
• Praca zbiorowa, Poznań - spis zabytków architektury, Wydawnictwo Miejskie, Poznań, 2004, s. 78, ISBN 83-89525-07-0
• Kronika Miasta Poznania nr 1/1995 "Chwaliszewo"