Eisspeedway

Oset klapowany

Oset klapowany
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Carduoideae

Rodzaj

oset

Gatunek

oset klapowany

Nazwa systematyczna
Carduus lobulatus Borbás[3]
Synonimy
  • Carduus spinulosus subsp. lobulatus (Borbás) Soó[3]

Oset klapowany[4] (Carduus lobulatus Borbás) – gatunek rośliny należący do rodziny astrowatych. Według niektórych źródeł jest utrwalonym mieszańcem Carduus acanthoides × Carduus defloratus subsp. glaucus. Jego pozycja taksonomiczna jest niejasna i wymaga dalszych badań[5].

Rozmieszczenie geograficzne

Endemit zachodniokarpacki. Występuje tylko w Polsce i na Słowacji w Wielkiej Fatrze, Małej Fatrze, w Tatrach i Pieninach. W Polsce występuje tylko w Pieninach, skąd podany został z 4 tylko stanowisk: pod Trzema Koronami, w Wąwozie Szopczańskim, u ujścia Pienińskiego Potoku i w Kotłowym Potoku pomiędzy Podskalnią Górą i Gołą Górą (1 okaz). Sporadycznie pojawiał się w okolicach Krościenka nad Dunajcem, znaleziono też jedno efemeryczne stanowisko w Dolinie Kościeliskiej w Tatrach[5].

Morfologia

Łodyga
Do 90 cm wysokości, gałęzista, oskrzydlona, jedynie pod koszyczkami bez skrzydełek[6].
Liście
Sztywne, płaskie, pierzasto klapowane. Łatki tępe, jajowate. Łatki drugorzędne mają brzegi ościsto ząbkowane, a na szczycie pojedynczą, dobrze widoczną ostkę o długości do 3 mm. Dolna strona liści bladozielona ze słabo widoczną nerwacją[6].
Kwiaty
Zebrane w koszyczki. Okrywa koszyczków ma długość 17–23 mm, jej łuski w nasadzie mają szerokość 1,5–2(2,5) mm. Środkowe łuski mają szczyty nagle ściągnięte w krótką ostkę[6].
Owoc
Gładka niełupka o długości ok. 4 mm z puchem kielichowym o długości 12–15 mm[6].

Biologia i ekologia

Roślina dwuletnia lub trzyletnia, hemikryptofit. Rośnie na utrwalonych piargach wapiennych. Kwitnie od czerwca do października, zapylana jest przez motyle i błonkówki. Dużą część wytworzonych nasion zjadają larwy muchówek. Liczba chromosomów 2n=23[5].

Zagrożenia i ochrona

Roślina umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski[7] pośród gatunków narażonych na wyginięcie (kategoria zagrożenia V). Znajduje się także w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin (2001) w tej samej kategorii. W roku 2014 przeniesiona do kategorii CR (krytycznie zagrożony)[8]. Na polskiej czerwonej liście (2016) także posiada kategorię CR[9].

Niemal wszystkie stanowiska osta klapowanego znajdują się na chronionym obszarze Pienińskiego Parku Narodowego. Stanowisko w Wąwozie Szopczańskim objęte jest monitoringiem. Gatunek jest zagrożony wymarciem z uwagi na małą liczbę osobników oraz zjadanie dużej części jego owoców przez larwy owadów[5].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
  3. ↑ a b The Plant List. [dostęp 2017-03-12].
  4. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  5. ↑ a b c d Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
  6. ↑ a b c d Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
  7. ↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
  8. ↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone.. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
  9. ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
Quelle: https://pl.wikipedia.org/wiki/Oset_klapowany